Đợ đhr’nông moong-nắc đông ắt tớt đh’rứah zr’nưm chr’nắp ty âng pr’loọng đông manứih Cơ Tu cóh zâp chr’val Cà Dy, Tà Bhing, Tà Pơơ, chr’hoong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam bhrợ padưr đhị đông cóh truíh c’lâng lướt k’noong k’tiếc, n’jứah bhrợ padưr p’cắh râu liêm chr’năp đoọng ha ta mooi, n’jứah zúp lêy bhrợ padưr râu ty chr’nắp đenh đươnh âng đhanuôr cóh k’coong ch’ngai.

Tại huyện miền núi Nam Giang, tỉnh Quảng Nam, đồng bào Cơ Tu thường mời khách quý tới nhà thưởng thức một loại rượu đặc biệt với tên gọi Tà Vạc. Đây là loại rượu tự nhiên mang hương vị của núi rừng Trường Sơn. Trong tiết mục Dưới mái nhà gươl hôm nay, chúng ta cùng gặp gỡ và làm quen với anh A Rất Thưng ở thôn A Dinh, xã Chà Vàl, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam qua bài trao đổi về cách làm cây Tà Vạc này nhé.

Ting cơnh đhr’niêng bh’rợ âng ma nứih Cơ Tu cóh da ding ca coong tỉnh Quảng Nam bêl n’niên ca coon n’dhơ n’jưih, n’đil zêng pay tô ​ca conh lâng bơơn đươi dua cr’van cr’bhô bêl ca conh ca căn bil căh cậ ca conh lướt pay k’điêl la lay.

Nam Giang nắc chr’hoong da ding ca coong, c’noong k’tiếc âng tỉnh Quảng Nam. Pr’ặt tr’mông âng đha nuôr apêê acoon cóh Ve, Tà Riềng, Cơ Tu… cóh đâu dzợ bấc râu zr’nắh k’đháp. Pr’loọng đong đha rựt lâng đăn đha rựt dzợ bấc. Bấc c’moo ha nua, chính quyền lâng ngành chức năng âi vêy bấc c’lâng bh’rợ, bấc pr’đhang bh’rợ pr’hay đoọng pa xiêr đha rựt nhâm mâng, đợ pr’loọng đha rựt coong âi xiêr ting c’moo. N’đhơ cơnh đêếc, đhr’năng n’niên bấc ca coon cóh apêê díc điêl dzợ đha đhâm c’mâr zr’lụ da ding Nam Giang xoọc vêy cr’đơơng dưr bấc, cr’đơơng ting bấc râu cắh liêm crêê, bhrợ cắh liêm râu pa dưr tr’mông tr’méh – pr’ặt tr’nợt âng vel đong.

“Ng’cơnh đoọng đha nuôr lêy, moon đoọng đha nuôr xơợng, a cu nắc ma núih bhrợ l’lăm lâng p’zay bhrợ t’bhlâng clông”. Nắc đoo pr’chắp âng t’coóh Đinh Văn Như, 40 c’moo, ma nứih Cơ Tu xoọc nắc Bí thư Chi bộ lâng Trưởng vel Giàn Bí, chr’val da ding ca coong Hòa Bắc, chr’hoong Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng. A đoo dưr váih ma nứih liêm choom tr’haanh bhlâng cóh bấc bh’rợ tr’nêng âng vel đong, bơơn đha nuôr vel bhươl chăp hơnh.

Cóh pr’ặt tr’mông zâp t’ngay, pa dưr pr’dzoọng âng ma nuýh pân đil Cơ Tu tớt taanh n’đoó a doóh đhị doó trơ vâng nắc ơl lóih lêy đhị Trường Sơn-Tây Nguyên.

Bh’rợ mót đong t’mêê nắc văn hoá chr’nắp pr’hay cóh pazêng văn hoá âng đhanuôr Cơ Tu nắc vêy ta pa trơơi cóh bấc lang manuýh. Lâng pazêng rau j’niêng cr’bưn ghít rau la lay, nâu đoo nắc bh’rợ sinh hoạt cồng đống xay moon rau chr’nắp liêm bhlưa acoon manuýh lâng a coon manuýh đh’rứah ắt mamông, zúp zooi, pa zum têy bhrợ têng bhươl cr’noon ting t’ngay k’van k’bhộ la liêm pr’hay

Tơợ a hay, tr’coó xa nul năc râu chr’nắp căh choom cắh vêy pr’ặt tr’mông âng đha nuôr Cơ Tu tỉnh Quảng Nam. Tr’coóh xa nul zooi đha nuôr bhui har cóh pr’ặt tr’mông lâng bhui har coh pa bhrợ ta têng. Đhị tr’coó xa nul âng ma nứih Cơ Tu pa cắh râu mâng loom ooy pr’ặt tr’mông công cơnh cr’noọ cr’niêng âng đay lâng crâng ca coong, plêêng k’tiếc.

Đợ t’ngay nâu, apêê ađhi học sinh ra văng moót tốt nghiệp THPT quốc gia lâng xét tuyển Đại học, Cao đẳng 2019. Lâng bêl đâu, bhiệc lêy pay bh’rợ tr’nêng đoọng ha pêê ađhi nắc đoo chr’nắp lêy k’rang âng pr’loọng đông. T’ruíh Xợơng p’rá xa’nay cóh Gươl tuần nâu, azi nhăn xay moon mưy xa’nay t’ruíh đoọng đhanuôr lâng pr’zợc lêy xợơng:

Xay bhrợ cr’noọ bh’rợ k’tiếc k’ruung ooy bh’rợ bhrợ têng bhươl cr’noon t’mêê, đh’rứah lâng bấc rau zên k’rong bhrợ, apêê chr’hoong da ding k’coong tỉnh Quảng Nam ơy bhrợ têng bh’rợ bhươl cr’noon t’mêê la liêm pr’hay. Nâu đoo vêy ta lêy nắc pr’đơợ đoọng xay bhrợ liêm xang pazêng cr’noọ bh’rợ bhrợ têng bhươl cr’noon t’mêê. Tơợ đêếc chrooi đoọng bhrợ tr’xăl bhươl cr’noon da ding k’coong, pa dưr dal pr’ắt tr’mông âng đhanuôr cóh zr’lụ da ding k’coong.