Thôn Lùng Chù nằm yên bình trong thung lũng hoa Thải Giàng Phố. Dọc con dốc lên thôn, mùi hương ai đốt phả trong gió se làm ấm cả con đường.

Người Mông ở đây có cách phơi hương khá đẹp mắt: họ đóng những cọc gỗ, úp lên đó những ống tre rỗng làm giá phơi. Làm xong mẻ hương nào họ cắm chân hương lên đó.

 Những que hương màu nâu đất, màu vàng ươm xòe ra trong nắng sớm, xa xa trông như những đóa hoa.

Chị Lù Thị Giàng đang sấy chân hương. Nhà chị từ đời cụ, ông rồi đến bố chị làm nghề này. Chị đã có thâm niên làm hương 40 năm. 

Chân hương được làm từ thân tre hoặc vầu khoảng 2 - 3 tuổi. Họ bỏ lớp áo ngoài của tre, vầu, lấy phần thịt và chẻ thành que hương nhỏ dài tầm 30cm, nhẵn thín. Sau đó đem sấy khô trên lửa. Tất cả đều làm bằng tay.

Que hương săn lại, rặt những muội than. Đây là cách sấy tốt nhất để ứng phó với ngày mưa.

Ngày nắng người dân có thể thoải mái phơi ngoài hiên cửa, trên mái ngôi nhà trình tường

Chân hương đã sấy khô được mang đi "se áo". Bột hương làm từ thân cây gỗ mục đỏ, phơi khô, giã nhuyễn trộn đều với bột cây pờ le – thứ cây nhớt cho “áo” hương kết dính.

  Để làm hương,  chị Lù Thị Giàng nhúng chân hương vào nước lạnh, vẩy nhẹ cho ráo nước, rồi từ từ đập nhẹ vào đống bột hương. Vừa đập, vừa lật lên, úp xuống, thi thoảng, lại vun bột rắc lên chân hương. Lớp áo bột dần dầy lên vào thân vầu. Sau mỗi lớp bột, chị  Giàng đập nhẹ đầu hương xuống đất, rồi tiếp tục đem nhúng vào chum nước lạnh và lặp lại chu trình nhúng bột như thế. 

Trải qua 6 lần lăn bột sẽ được cây hương tròn, mịn, đẹp. Ngày nắng phơi tầm 30 phút là có thể dùng

Hương thành phẩm được bọc mo cau mang ra chợ bán 10.000 đồng/bó nhỏ.

Trước kia, người Mông làm hương không đủ bán. Lợi nhuận khoảng 15 - 20 triệu đồng/vụ. Tháng Tết là tháng người Mông "hái" ra tiền nhiều nhất từ nghề làm hương này. Nay, đầu ra khó khăn, túc tắc họ cũng chỉ kiếm được 7 - 8 triệu đồng/vụ. Nhưng người Mông Lùng Chù sẽ không bao giờ từ bỏ nghề làm hương. Bởi, ngày Tết, thắp nén hương lên bàn thờ là tấm lòng thành kính của con cháu người Mông nhớ ơn tổ tiên.

Lâm Thanh/VOV4