
Aguah anei, hruê 10-3 hlue mlan ƀlĕ, mnuih Sêdang ti ƀuôn Kon Klốc, să Đăk Mar, kdriêk Đăk Hà, čar Kon Tum kƀĭn ti Sang Yơng Kỳ Quang čiăng nao hlăm knăm Knăm hdơr djiê mtao Hùng. Thŭn anei, hŏng bruă mprăp hlao mnơ̆ng ngă yang… êbeh 30 čô hlăm phung mbruă ƀuôn Kon Klốc lŏ tông čing - kdŏ čhuang hlăm knăm mơak. Kdrêč phŭn jing myơr brui mngưi, mnga, mnơ̆ng ngă yang bi hdơr kơ phung mtao Hùng. Leh anăn mâo klei bi lông kdrưh koăm msĕ si bi lông đŭng điŏ, mjĕ êrô dhar kreh kdŏ mmuñ…Pô mbruă êdah êdi Y Kha brei thâo, mnuih ƀuôn sang mđing nanao kơ phŭn agha djuê ana:
“Ƀuôn Kon Klốc, să Đăk Mar hmei grăp thŭn hgŭm hlăm lu bruă kñăm bi hdơr leh anăn mpŭ hdơr knga kơ ai tiê phung nao êlâo. Êngao anăn, bi êdah ai tiê bi hgŭm, bi khăp leh anăn ktưn hưn kơ phŭn agha. Ƀuôn Kon Klốc hmei mdah tông čing, kdŏ čhuang ti sang yang Kỳ Quang, anei jing hruê yuôm bhăn hŏng jih jang gưl ênuk kñăm hdơr mpŭ kơ ai tiê prŏng prĭn phung aduôn aê mâo leh ai tiê prŏng hŏng ƀuôn sang, lăn čar.”
Hruê bi hdơr hruê djiê mtao Hùng jing wưng kơ mnuih ƀuôn sang Việt Nam, hlăm djăp anôk, bi mđing kơ phŭn agha. Hŏng mnuih ƀuôn sang Jarai, khădah hdĭp ti krĭng Lăn Dap Kngư taih kbưi, anei ăt jing klei găl čiăng kơ mnuih ƀuôn sang bi mtă mtăn hdĭp thâo bi mguôp, bi khăp, kriê pioh knhuah gru dhar kreh, hrăm mbĭt mkŏ mjing klei hdĭp jăk siam hĭn. Ayŏng Rơ Chăm Tốt, ti ƀuôn Ut, să Ia Hrung, kdriêk Ia Grai, čar Gia Lai brei thâo:
“Hlăm ƀuôn hmei ăt hơ̆k mơak drông Hruê bi hdơr hruê djiê mtao Hùng, ăt mkŏ mjing klei hlăp lêñ, mâo mnŭ ƀơ̆ng mnŭ, mâo ŭn ƀơ̆ng ŭn. Hmăng hmưi mnuih ƀuôn sang răng mgang klei êđăp ênang, mă bruă knuă đĭ kyar, gĭr krơ̆ng kjăp klei bi mguôp djuê ana, Hruê bi hdơr hruê djiê mtao Hùng pô hơ̆k mơak hlăp lêñ, ya dŏ mâo ƀơ̆ng dŏ anăn, drông knăm jăk mơak, êđăp ênang”.
Y Khen Byă, ti ƀuôn Ju, să Ea Tu, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, čar Dak Lak brei thâo, Knăm hdơr hruê djiê mtao Hùng grăp thŭn ăt djŏ hlăm wưng huă blăm mnăm thŭn anak Êđê hlăk đưm. Hlăm gưl anei, ênai čing kwang, hdơr kơ ênoh yuôm djuê ana, Čing bi mkŏ anak mnuih hŏng phung yang leh anăn aduôn aê atâo atiêt, mơ̆ng anăn mjing klei bi mguôp êpul êya. Y Khen Byă, brei thâo:
“Ênai čing kwang mâo lu mta mdê mdê, msĕ si klei tông huă êsei mrâo, jing leh knăm hrui wiă, mnuih ƀuôn sang mơak huă mnăm, tông čing. Tal dua, ăt bi êdah klei mơak jing tông čing kdŏ mmuñ. Tal 3 jing tông čing mđĭ kpan. Jing hlăk đưm dih hlăm yan huă blăm mnăm thŭn arăng srăng mđĭ kpan hlăm sang, mjing anôk dôk phung phung tông čing.”
Hlăm yan huă mblăm mnăm thŭn dŭm djuê ana ti čar Kon Tum ăt mkŏ mjing lu mta bruă mđing truh kơ phŭn agha. Hŏng dŭm knăm mơak djŏ tuôm hŏng êpul êya amâodah hlăm gŏ sang, phŭn dhar kreh ăt dưi bi êdah klă msĕ si: hdră bhiăn djuê ana, dhar kreh anôk dôk, dŭm mta bruă đưm, dhar kreh mnơ̆ng ƀơ̆ng huă… pô ksiêm duah knhuah gru dhar kreh A Jar, ti ƀuon Plei Đôn, ƀuôn hgŭm Quang Trung, ƀuôn prŏng Kon Tum brei thâo, mnuih Sêdang amaoadah dŭm djuê ana Lăn Dap Kngư khădah mâo klei mĭn mdê mdê kơ phŭn agha djuê ana ƀiădah ăt mâo klei msĕ jing mpŭ kơ aduôn aê atâo tiêt leh anăn mâo klei mĭn mkŏ mjiing, ksum mblŭ mđing truh kơ dŭm klei jăk siam.
“Mơ̆ng dŭm ênuk leh, wăt mnuih Bahnar amâodah Sêdang, jih jang jing anak čô mơ̆ng Kai Dêi leh anăn Kai Ke, phung mâo ai rŭ mdơ̆ng, răng mgang yang ƀuôn leh anăn lăn čar. Mơ̆ng đưm đă dih, aduôn aê drei ƀă k’kiêng anak, lŏ čuê knhuah gru găn dŭm ênuk gưl, mơ̆ng aduôn aê atâo tiêt, leh anăn truh kơ drei ară anei. Djăp anôk drei nao, ya bruă drei mă, wăt klei hdĭp mâo mmông ênguôt hnĭng, drei ăt mâo êrah mơ̆ng aduôn aê. Hĭn kơnăn, ai tiê yang ƀuôn ăt kjăp nanao, anôk anak mnuih bi khăp, bi mguôp, kơup mgang hdơ̆ng pô, mđing truh kơ klei hdĭp trei mđao, yâo mơak”.
5. Ăt sa ai tiê mđing kơ phŭn agha, mđing kơ klei hdĭp jăk mơak hĭn, hrue anei mnuih ƀuôn sang ti knông lăn Tuy Đức, čar Dak Nông, kdrưh kơăm mkŏ mjing Knăm hdơr hruê djiê mtao Hùng ti sang yang mtao Hùng ti să dak Bu So. Hŏng grăp čô mnuih mprăp kơ knăm myơr brui mngưi, adei Thị Mến (mnuih M’nông) brei thâo, hdơr knga kơ phung Mtao Hùng, kâo lŏ hdơr klei Awa Hồ mtă kơ phung knuă druh, lĭng kahan Êpul kahan ba anăp ti sang yang Giếng hlăm wăl anôk kriê pioh sang yang Hùng, čar Phú Thọ thŭn 1954.
“Awa Hồ mtô: “Phung mtao Hùng mâo leh ai tiê mkŏ mjing ala čar, drei bi răng mgang ala čar. Kâo srăng gĭr hriăm hră bi jăk čiăng tơdah leh đuĕ mơ̆ng sang hră, kâo srăng bi lông mŭt hriăm hlăm sang hră gưl prŏng, leh ruĕ hriăm, srăng đru hlăm bruă mkŏ mjing leh anăn răng mgang čar kwar.”
Viết bình luận