Khua gĭt gai ASEAN Kao Kim Hourn hlăm klei blŭ hrăm ƀri knăm bi hdơr 30 thŭn Việt Nam mŭt hlăm ASEAN mñă klă, bruă Việt Nam mŭt hlăm ASEAN hlăm thŭn 1995 jing sa knhuang yuôm bhăn, mđing kơ bruă hlue ngă hnơ̆ng trah dlăng mơ̆ng phung mkŏ mjing ASEAN kơ sa Ngŏ Dhŭng Asi hluh lir, mguôp kyua klei čang hmăng mbĭt kơ klei êđăp ênang leh anăn mdrŏng sah. Bruă Việt Nam mŭt hlăm ASEAN jing sa klei mlih mrâo kơ bruă pŏk mlar mơ̆ng êpul hlăm kluôm krĭng wăl, pŏk êlan kơ klei bi mŭt Lào leh anăn Myanmar hlăm thŭn 1997 leh anăn Campuchia hlăm thŭn 1999, mơ̆ng anăn hlue ngă hnơ̆ng trah dlăng ASEAN-10. Jing sa ala čar mrâo, Việt Nam ba anăp nanao hlăm klei gĭr bi hrŏ klei bi kpleh mđĭ kyar mơ̆ng ASEAN. Khua gĭt gai Kao Kim Hourn mñă klă:

Klei ƀuăn rơ̆ng mơ̆ng Việt Nam bi êdah leh klă hlăm Klei hưn mtrŭn Hà Nội thŭn 2001 kơ klei bi hrŏ êwang bi kpleh mđĭ kyar mđing kơ klei Ñŭ kma ASEAN kjăp hĭn, hlăm anăn mñă klă bruă klam mbĭt mơ̆ng Việt Nam hlăm bruă ba Campuchia, Lào, Myanmar leh anăn Việt Nam hlăm bruă duh mkra phŭn mơ̆ng ASEAN.

Bruă atăt gai mơ̆ng Việt Nam hlăm ASEAN dưi bi êdah klă hĭn hlăm dŭm wưng Khua gĭt gai ASEAN thŭn 1998, 2010 leh anăn 2020. Grăp gưl Khua gĭt gai anei mâo klei tŭ dưn năng mđing, đru tă hdră klă klơ̆ng kơ ASEAN. Thŭn 1998, Việt Nam atăt gai ASEAN găn klei lông dlăng leh klei rŭng răng ngăn prăk Asi. Thŭn 2010, Việt Nam ngă bruă klam yuôm bhăn hlăm bruă mđĭ mkŏ ASEAN leh anăn pŏk mlar Klei bi hgŭm gưl dlông Ngŏ Asi. Thŭn 2020, amâo uêñ kơ klei gun kpăk kluôm rŏng lăn ka tuôm mâo kyua klei ruă tưp Covid-19 ngă, Việt Nam atăt gai ASEAN tŭ jing hlăm bruă mđĭ klei kơrŭ wĭt mơ̆ng bruă bi hgŭm mdrơ̆ng êpul lu tŭ dưn.”

Klei đru mguôp mơ̆ng Việt Nam hlăm hdră mđĭ kyar leh anăn prŏng prĭn mơ̆ng ASEAN ăt mâo klei bi mni mơ̆ng dŭm ala čar hlăm krĭng wăl ăt msĕ mơh ƀĭng hgŭn. Khua bi ala Malaysia ti ASEAN, Sarah Al Bakri Devadason –ala čar ngă Khua gĭt gai ASEAN 2025 brei thâo, Việt Nam ngă leh sa bruă klam amâo dưi kƀah ôh hlăm klei đĭ kyar mơ̆ng ASEAN, ba klei đru mguôp prŏng prĭn kơ klei êđăp ênang, hơĭt kjăp leh anăn mdrŏng sah mơ̆ng krĭng wăl. Việt Nam kjăp sa ai leh anăn bruă klam phŭn mơ̆ng ASEAN, đru tă hdră kơ dŭm hdră êlan mđĭ krĭng wăl đĭ kyar.

 “Việt Nam jing sa ala čar ngă bruă jăk leh anăn đru mguôp mkŏ mjing yap mơ̆ng leh jing ala čar mơ̆ng ASEAN. Hlăm 30 thŭn êgao, sa ASEAN ñŭ kma bruă duh mkra, êngiê mnia blei, pŏk ƀăng anôk ba čhĭ, sa ai klei kđi čar… amâo dưi kƀah ôh klei đru mguôp mơ̆ng Việt Nam. Hlăk Việt Nam ngă Khua gĭt gai ASEAN hlăm thŭn 1998, 2010 leh anăn 2020, mâo lu klei tŭ dưn hŏng dŭm hră mơar dưi bi mklă hlăm anăn mâo Asăp mtrŭn Hà Nội, đru mguôp lu kơ hdră tă êdei anăp mơ̆ng êpul. Amâo djŏ knŏng mkra mđĭ êpul bi hgŭm hlăm êpul ôh, Việt Nam ăt jing klei mkŏ, mđĭ klei bi hgŭm mơ̆ng ASEAN hŏng ƀĭng hgŭm. Dưi lač hŏng gŏ sang 10 čô mơ̆ng ASEAN ară anei, bruă klam mơ̆ng Việt Nam yuôm bhăn leh anăn amâo dưi kƀah ôh hlăm hdră êlan ăt msĕ mơh tă hdră krĭng wăl.

Yap mơ̆ng leh mŭt hlăm ASEAN hlăm thŭn 1995, jing sa ala čar mâo prăk hrui wĭt ƀiă, Việt Nam klă sĭt bi mlih jing sa hlăm dŭm ala čar pral kdal leh anăn hmăi mơ̆ng êpul. Klei đĭ kyar bruă duh mkra leh anăn klei hơĭt kjăp brei ƀuh kơhưm ƀrư̆ hruê ƀrư̆ đĭ mơ̆ng  Việt Nam hlăm krĭng wăl. Khua gĭt gai Kao Kim Hourn mñă klă:

“Dŭm boh tŭ năng mđing anei amâo djŏ knŏng mđĭ klei hdĭp mda mnơ̆ng dhơ̆ng ai tiê mnuih ƀuôn sang Việt Nam ôh ƀiădah lŏ mđĭ kơhưm mơ̆ng ASEAN. Ai ktang mơ̆ng êpul bruă dưi mđĭ lar tơdah grăp ala čar mđĭ kyar ktang leh anăn lŏ dơ̆ng ƀuăn rơ̆ng mkŏ mjing êpul êya krĭng wăl. Hlăm boh klei ASEAN bi mklă hnơ̆ng trah dlăng êpul êya ASEAN 2045 hlăm thŭn anei, bruă klam gĭt gai leh anăn gĭr mơ̆ng Việt Nam lŏ dơ̆ng ngă bruă klam phŭn hlăm klei tă hdră êdei anăp mbĭt mơ̆ng ASEAN”

 Hlăm boh klei ASEAN dôk tlă anăp hŏng klei lông dlăng lu hlăm leh anăn êngao krĭng wăl, bruă klam leh anăn kơhưm Việt Nam ƀrư̆ hruê dưi dlăng myuôm leh anăn bi mni. Lu ala čar čang hmăng Việt Nam ngă bruă klam prŏng hĭn hlăm ASEAN, jiing kban mkŏ ASEAN hŏng dŭm ala čar hgŭm. Khua bi ala Japon hlăm ASEAN Kiya Masahiko lač kơ klei bi hgŭm kjăp Việt Nam- Japon đru mđĭ klei bi hgŭm ASEAN-Japon:

“ Việt Nam dôk hlăm êlan êa ksĭ yuôm bhăn plah wah India- Pacific jing ƀĭng hgŭm phŭn čiăng msir klei lông dlăng kơ klei êđăp ênang krĭng wăl leh anăn lu ala čar. Amâo djŏ  knŏng kơ klei êđăp ênang ôh, Việt Nam ăt jing ala čar mâo bruă duh mkra mđĭ kyar hlăm ASEAN, mđing kơ bruă mkra mjing hlăm boh klei mlih hdră mkăp jing sa hlăm dŭm anôk truh mâo klei găl kơ dŭm knơ̆ng bruă Japon, Kyua anăn, klei mđĭ bi hgŭm dua nah plah wah Việt Nam - Japon srăng đru hlăm klei đĭ kyar, klei êđăp ênang leh anăn kjăp mơ̆ng krĭng wăl ăt msĕ mơh hlue ngă hdră kñăm mơ̆ng Hnơ̆ng trah dlăng ASEAN kơ India- pacific.

Hŏng klei đru mguôp êdah êdi mơ̆ng Việt Nam hlăm ASEAN hŏng boh tŭ ala čar ară anei, phung thơ̆ng kơ bruă, phung ksiêm hriăm lač jing boh kdrŭt đru kơ Việt Nam ktưn hưn pŏk ngă hdră êlan hŏng tač êngao mđing kơ bruă klam yuôm bhăn hlăm ASEAN wưng mrâo.