Mơ̆ng hlăk mkŏ mjing, Anôk bruă Minudofarm Care mơ̆ng Lê Đình Tư bi mklă leh hdră êlan: Amâo ba čhĭ mnơ̆ng ka mkra mjing ƀiădah mđing kơ bruă pla kphê mâo hnơ̆ng tŭ jăk lehanăn mkra mjing êlam čiăng mđĭ boh tŭ yuôm asăr kphê Việt Nam hlăm wăl anôk mnia mblei tar rŏng lăn.

Ară anei, anôk bruă dôk kơ̆ng kjăp 6 – 7 čô mă bruă dưi mjuăt bi hriăm kơ bruă mkra mjing kphê êlam. Ƀiădah, hluê si Tư, bruă tui duah lehanăn krơ̆ng mnuih mă bruă anei amâo ênưih ôh, boh nik hlăk klei čiăng mơ̆ng wăl anôk mnia mblei ƀrư̆ hruê ƀrư̆ đĭ, dôk čiăng mnuih mă bruă thâo raih kơ hdră mnêč ba yua maĭ mŏk mrâo, mkăp djŏ hŏng klei čiăng mơ̆ng tar rŏng lăn. Lê Đình Tư brei thâo:

 “Yuôm bhăn hĭn jing mđĭ boh tŭ yuôm mơ̆ng tal êlâo hlŏng truh kơ knhal tuič. Klei kơ hrui blei mnơ̆ng dhơ̆ng mơ̆ng ƀĭng ngă lŏ hma amâo dleh ôh, bruă tinei jing mnuih mă bruă mkra mjing êlam drei dôk kƀah. Tal êlâo brei mâo klei khăp kơ bruă kphê lehkơnăn pô mjuăt bi hriăm ƀrư̆ ƀrư̆ hdră ba yua kdrăp mrâo, mâo hdră mtrŭn đru jăk găl. Wưng ngă bruă sui snăn brei mđing kơ hdră mjuăt bi hriăm lu hĭn”.

Nguyễn Văn Hòa, bi ala Knơ̆ng ksiêm hriăm kơ hnơ̆ng tŭ jăk Kphê tar rŏng lăn ti Việt Nam bi mklă, mkra mjing kphê jing klei bi mguôp plah wah kdrăp kreh knhâo lehanăn klei thâo kơ bruă, čiăng kơ mnuih mă bruă dưi mjuăt bi hriăm kluôm ênŭm, mâo klei thâo mĭn mrâo lehanăn ai tiê khăp kơ bruă. Leh kphê đuê̆ mơ̆ng adhan, hdră mkra mjing mphŭn hŏng klei nao hgŭm mơ̆ng phung mă bruă mkra mjing, phung đeh kwă lehanăn phung kar kphê. Phung anei bi mklă kơ bruă kphê klă sĭt dưi “Ƀrơ̆k mdih” hŏng boh tŭ yuôm mrâo mơ̆ amâo dah hơăi. Nguyễn Văn Hòa lač, čiăng mkăp djŏ hŏng anăn knăl “Kphê tar rŏng lăn”, Dak Lak brei mkăp djŏ hŏng boh tŭ jăk jing kphê jăk, mdê hŏng klei mưng dŭm êtuh thŭn mơ̆ng anôk bruă kphê alŭ wăl:

 “Anei jing klei dôk čiăng: Mnuih mnăm kphê čiăng thâo klă kơ asăr kphê, hdră mkra, đeh, kwă, kar kphê… Phung đeh kwă kphê amâo djŏ knŏng mjing mnâo mnañ ƀiădah lŏ ba klei yăl dliê, ai tiê đua klam lehanăn knhuah dhar kreh mơ̆ng grăp kčok kphê”.

 Lê Đức Huy, Khua kiă kriê Êpul hgŭm anôk bruă Ba čhĭ mnơ̆ng kơ ala tač êngao 2/9 Dak Lak brei thâo, hlăm dŭm thŭn êgao, Dak Lak dưi mâo leh dŭm klei đĭ kyar hlăm bruă pla kphê hơĭt kjăp. Hŏng dŭm knhuang nao tŭ jăk hlăm klei ngă bruă lehanăn duh bi liê, Dak Lak mâo leh lu mta kphê djăp hnơ̆ng čuăn ala tač êngao lehanăn dưi ba čhĭ ti Mi, Ơrôp, Japon. Lê Đức Huy lač, leh dŭm klei đĭ kyar anei, kphê Dak Lak, kphe Việt Nam srăng mđing truh kơ hdră ba čhĭ kphê tŭ jăk kdlưn hĭn truh kơ mnuih blei yua, mnuih mnăm.

 “Wăt ti Ơrôp – anôk mâo knhuah gru đeh kphê Arabica – ară anei diñu ăt dôk hriăm đeh kphê Robusta. Klei anei brei ƀuh Việt Nam amâo djŏ knŏng jing ala čar pla kphê prŏng tar rŏng lăn ƀiădah dôk ba akŏ hlăm bruă pla kphê jăk Robusta. Việt Nam mâo kphê jăk, hdră đeh jăk snăn mnuih ngă bruă mkăp ba čhĭ kphê brei mâo klei thâo đeh kwă jăk lehanăn dưi yăl dliê hdră mă bruă mơ̆ng pô hlăm grăp kčok kphê. Snăn kơh, boh tŭ yuôm kphê Việt srăng dưi mđĭ kơhưm lehanăn wăl anôk mnia mblei klă sĭt đĭ kyar hơĭt kjăp.

Hdră mtrŭn Klei bi kƀĭn bruă Đảng čar Dak Lak wưng thŭn 2025 – 2030 bi mklă mđĭ kyar klei thâo mnuih mă bruă, jing sa hlăm 3 bruă phŭn pŏk klei găl kơ hdră mđĭ kyar anôk bruă kphê tŭ jăk. Jing pô siă suôr hŏng anôk bruă kphê, Trịnh Đức Minh, Khua êpul hgŭm kphê Ƀuôn Ama Thuôt lač, ƀĭng ngă lŏ hma brei mâo hdră mjuăt bi hriăm kơ hdră pla mjing čiăng mđĭ hnơ̆ng mâo boh mnga, hnơ̆ng tŭ jăk mơ̆ng dŭm krĭng pla mdê mdê. Ƀiădah bruă phŭn jing mđing kơ hdră mjuăt bi hriăm mnuih mâo klei thâo, phung mkra mjing kphê… Trịnh Đức Minh mtă:

 “Čih mkra hră mơar, clip, hdră mtô bi hriăm čiăng kơ mnuih hriăm dưi thâo ngă, mbĭt anăn mkŏ mjing êpul nai mtô kăp ktrâo lač kơ hdră pla mjing. Anei jing êpul Việt Nam drei dôk kƀah, kyua prăk bi liê kơ hdră anei lu. Dôk čiăng êdi klei đru mơ̆ng Knŭk kna.

Boh sĭt brei ƀuh, dŭm thŭn êgao, anôk bruă kphê Dak Lak dôk mâo lu klei bi mlih, mơ̆ng bruă jưh knang kơ yan adiê jing phŭn, ară anei dôk jưh hlăm klei thâo kơ bruă lehanăn kdrăp mrâo. Mnuih pla, mkra mjing, mnuih đeh, kwă lehanăn mnuih kar kphê mâo mjuăt bi hriăm kluôm, mâo klei thâo lehanăn klei ktưn hưn kơ bruă, grăp kčŏk kphê amâo djŏ knŏng jing mnơ̆ng dhơ̆ng ƀiădah lŏ jiă knhuah Lăn dap kngư, Hdră mtrŭn klei bi kƀĭn bruă Đảng čar Dak Lak kơ hdră mkŏ mkra “Dak Lak jing anôk truh mơ̆ng kphê tar rŏng lăn”, ƀrư̆ ƀrư̆ dưi jing sĭt, amâo djŏ hŏng hnơ̆ng mâo, ƀiădah wăt hŏng hnơ̆ng tŭ jăk, klei thâo lehanăn anak mnuih.