16 thŭn êgao  Trịnh Tấn Vinh, ti să Bảo Thuận, čar Lâm Đồng gĭr pla mjing kphê hlue si hdră doh. Hlăm ênhă 1 ha kphê mơ̆ng gŏ sang. Vinh rông rơ̆k, mjing lăn bi jăk hŏng klei rông rơ̆k tăk lăn leh anăn amâo yua ôh dŭm mta êa drap ruă. Boh tŭ brei ƀuh hnơ̆ng đang kphê kah knar grăp thŭn mâo êbeh 3 ton kphê doh. Čiăng yua jih hnơ̆ng ênoh yuôm, Trịnh Tấn Vinh mkŏ mjing anôk bruă duh mkra, mkra mjing kphê hlăm đang jing kphê đeh hnơ̆ng jăk, mâo lu phung blei yua. Trịnh Tấn Vinh, brei thâo:

Kâo čiăng lar bra gru hmô pla mjing kphê doh hŏng sa hdră pla mjing msĕ si ară anei čiăng kơ mnuih ƀuôn sang dưi ƀuh ênoh yuôm. Kyua klei anăn kâo ƀuh lu êpul bruă amâo djŏ hlăm ala čar ôh ƀiădah wăt ti ala tač êngao čiăng thâo sa čô ngă bruă lŏ hma, sa čô ngă bruă duh mkra msĕ si kâo grăp mnĭt grăp mmông tui hriăm, ăt čiăng mđing hmư̆ leh anăn kah mbha klei jăk siam hŏng ƀĭng lŏ hma”.

Leh bi mŭt hŏng Dak Nông, čar Lâm Đồng ară anei mâo ênhă kphê prŏng hĭn kluôm ala, hŏng êbeh 327.000ha. Ênhă prŏng anei mâo leh tur knơ̆ng kơ hnơ̆ng jăk jing hdră bi hgŭm mkra mjing, mđĭ kyar mnơ̆ng dhơ̆ng hŏng 29.400 gŏ êsei ƀĭng ngă lŏ hma hgŭm. Hlue si Trần Mai Bình, Khua Êpul hgŭm bruă Hoa Linh Coffee, jih ƀĭng lŏ hma leh anăn êpul hgŭm bruă dlăng bruă bi liê êlam, mđĭ hnơ̆ng jăk mnơ̆ng dhơ̆ng jing tur knơ̆ng bruă mkra mjing kphê pĕ boh:

Êpul hgŭm bruă bi liê kdrăp mnơ̆ng, ba yua kdrăp mnơ̆ng, phung mă bruă ba mnơ̆ng dhơ̆ng mkra mjing. Ară anei Êpul hgŭm bruă pô mâo jih jang 8 čô mă bruă klă sĭt leh anăn 23 čô bi hgŭm, ênhă jing 80ha leh anăn hlăm anăn mâo 12 ha jing kphê doh. Kơ hnơ̆ng sui ƀuh kphê soh mkra mjing kjăp hĭn leh anăn mjing ênoh yuôm jăk hĭn leh anăn jăk kơ klei suaih pral phung kriê dlăng đang kphê hĭn”.

Čiăng dưi bi mklă hĭn ênoh yuôm, hnơ̆ng jăk, anăn knăl kphê mơ̆ng čar, Lâm Đồng mkŏ mjing leh 6 krĭng pla mjing kphê ba yua kdrăp lŏ hma kdrăp mrâo hŏng ê nhă giăm 2.300ha. Dŭm kdrăp mnơ̆ng krih êa mkiêt mkriêm, hbâo pruê thâo mĭn hlăm kdrăp krih êa, kriê dlăng klei mnơ̆ng ngă, dôk đru mguôp jih hnơ̆ng kơ bruă ba ngăn dŏ, bi hrŏ ênoh bi liê leh anăn mđĭ hnơ̆ng jăk mnơ̆ng dhơ̆ng.

Mbĭt hŏng anăn giăm 119.000ha kphê mâo mkăp hră mơar bi mklă hơĭt kjăp, msĕ si (Viet GAP, 4C, UTZ…). Bruă hlue ngă hnơ̆ng čuăn anei jing mta phŭn đru kơ kphê Lâm Đồng ngă djŏ klei čiăng dŭm anôk ba čhĭ mâo lu hnơ̆ng čuăn, mđĭ hnơ̆ng jăk leh anăn rơ̆ng klă klei bi mklă phŭn agha. Trần Nhật Quang, Khua Knơ̆ng bruă kphê Là Việt lač, tơdah dưi mkŏ mjing jăk, krĭng pla kphê 327.000 ha ti Lâm Đồng srăng mâo anôk ba čhĭ dleh dlan msĕ si Japon, Alêmăng, Mi:

Hmei ƀuh kphê Lâm Đồng dưi dôk bi knar hŏng dŭm krĭng pla mjing kphê hing ang dlông rŏng lăn. Kphê Lâm Đồng kâo bi mĭn amâo guôn čhĭ ôh kyua klă sĭt grăp čô srăng blei ñu. Klei yăl dliê anei ăt mkŏ mjing msĕ si drei mâo leh djam leh anăn mnga hlăm brô 20 thŭn êlâo leh. Grăp čô srăng duah leh anăn blei”.

 Hŏng hnơ̆ng jăk, kơhưm, knhuah mdê hjăn, mrâo êgao Anôk bruă kriê dlăng klei thâo - Phŭn bruă kreh knhâo leh anăn kdrăp mrâo mkăp leh Hră bi mklă anôk pla mjing “ Lâm Đồng” kơ jih dua mta kphê Robusta leh anăn Arabica hŏng kphê asăr, kphê đeh, kphê kpŭng mơ̆ng čar Lâm Đồng. Lê Huy Anh,  K’iăng Khua Anôk bruă kriê dlăng klei thâo, Phŭn bruă kreh knhâo leh anăn kdrăp mrâo, lač, anei lŏ dơ̆ng jing klei găl jăk kơ čar Lâm Đồng mđĭ kyar anăn knăl, mđĭ ênoh yuôm, mđĭ hdră pla mjing- mkra mjing - ba čhĭ kphê hơĭt kjăp leh anăn čiăng kơ kphê Lâm Đồng klă sĭt mâo anôk ba čhĭ dlông rŏng lăn brei mâo klei čang hmăng ăt msĕ mơh hlue ngă kjăp hdră mkra mjing:

“Bruă mkŏ mjing hlue ngă jing kjăp, klă klơ̆ng amâo brei klei kƀah kriê dlăng ôh.  Brei drei bi mĭn  kơ klei yăl dliê hlăm klei bi ktưn dlông rŏng lăn, hlăm ala čar si ngă čiăng mđĭ hnơ̆ng jăk mnơ̆ng dhơ̆ng hŏng lu ala čar. Brei drei mâo klei čang hmăng, klei gĭr lu snăk.  Dŭm ala čar brei bi mrâo pô čiăng dưi dưn klei kdlưn hĭn hlăm bruă kphê, kñăm kơ dŭm pluh thŭn kơ anăp tơdah lač kơ kphê Lâm Đồng snăn drei srăng ƀuh anăn jing sa kphê thơ̆ng, mâo klei kdlưn hĭn".

Leh bi mŭt 3 čar, Lâm Đồng ba anăp kluôm ala kơ ênhă, hnơ̆ng, kphê. Hŏng dŭm hdră kčah pŏk mlar hdră bi hgŭm mkra mjing kphê kjăp, mđĭ hnơ̆ng jăk leh anăn bi lu jơr dŭm mta mnơ̆ng dhơ̆ng, kphê Lâm Đồng dôk bi mklă kơhưm pô hlăm hla kak kphê dlông rŏng lăn./.