VOV4.Jarai - Ơi A In (djuai ania Mơ Nâm – sa hre\ hăng djuai ania Hơdang) [ơi plơi Kon Chênh, să Măng Cành, tơring glông Kon Plông, tơring ]ar Kontum dưi hmâo Khua mir sir dêh ]ar ta [ơk brơi hră pơanăn Nghệ nhân ưu tú yua kơ hơdôm tơlơi gum hơgo#p amăng pơgang hăng ngă tui gru grua bôh thâo djuai ania.

           

Ơi A In tơkeng rai hăng prong đ^ hrom hăng jua ]ing hơgor, jua tà vẩu (đing pơpoh). Hơdôm jua mơ`i anai tơma dơlăm amăng pran jua `u mơng do# anet. Thun `u 16 thun, `u thâo atông hre] laih hơdôm ring ]ing, pơpoh ta vẩu hăng pơkra gông bro# hăng kram djrao.

           

Tui hăng ơi A In, kiăng pơhrua nao hrom hăng tơlơi hơd^p mơda pran jua, bơkơtuai nao rai bôh thâo adôh suang, pơdah pran jua mơng pô pioh kơ bơnah bơkơtưn hăng pô hăng ngă pơhư\\] lu gơyut đah kơmơi, đah rơkơi khom thâo atông ]ing, thâo pe\ gông atông bro#. Hăng tui anun yơh, `u ple\ nao hrăm atông ]ing, pe\ gông bro# pơpoh đing mơng ama `u hăng ơi `u pơtô brơi.

      

{ing thâo atông ]ing pơpoh đing mơng plơi Kon Chênh

{u pơdơi [ơi anun đo#] ôh, kiăng dưi hrăm lu tơlơi atông ]ing pha ra (mơ-ak, hning rơngôt, pơdo# rơkơi bơnai, pioh kơ atâo…), A In hrom hăng sa dua ]ô mơnuih hlăk ai amăng plơi juăt nao pơ\ plơi giăm anun kiăng bơkơtuai, hrăm tui.

           

~u ruai glăi: Rim thun, sit truh bơyan yuă hơpuă giong, djop plơi pla dik dak mơtăm pơphun jơnum ngui ngă yang trom kơbao, ngă yang pơkra war kơbao, ngă yang rah anah pơdai, ngă yang tông ia…

 

Amăng hơdôm hrơi ngă yang jơnum ngui anun, djuai ania Mơ Nâm [u dưi kơ[ah ]ing hơgor, tà vẩu hăng jua gông bro#.

 

Anai le\ tal pioh ană plơi pơdah pran jua gum hrom hơbit, atông ]ing hơgor, yun suang hăng pơtô glăi hơdôm gru grua bôh thâo mơng djuai ania pô kơ ană tơ]ô kiăng huăi rơngiă h^.

           

Tui hăng ơi A In, sa ring gông bro# 3 bôh. Djuai gông brô# anai dưi pơkra mă hăng kram djrao, [u hmâo pơkra hăng măi mok rơnuk anai ôh, pô pơkra khom thâo amăng bruă pơkra ăt kah hăng pel e\p lăng klă, anun kah mơng dưi pơkra rai `u tui hăng pô kiăng.

           

Kiăng dưi ngă sa ring gông bro# hmâo jua mơ`i rơđah, tơ-oa hyu mơ-ak, mơnuih pơkra `u khom hmâo tơlơi găn rơgao mă yua djop mơta gơnam tam.

 

Mơng ]ra\n phun djrao tha dlông ber `u pha ra mơng 30 truh kơ 60 cm, ]ăt gah ngo\, 1 ako# gah dlông đing djrao gôm sir h^, sa ako# gah yu\ krih h`yueng; [ơi to\ng krah le\ khoer sa amăng anet laih anun yua hlin du\ hlă nao amăng anun sa [e\ tra` djrao rơpih hăng anet (jơlah tà vẩu) kiăng pơjing rai jua mơ`i.

             

Nghệ nhân A In brơi thâo, bruă pơpoh đing anai le\ sa tơlơi khom thâo. Tơngan gah iao djă đing, tơngan gah hnuă pơpoh nao [ơi hơdôm đing djrao tui pran kơtang, rơnang pha ra ngă hiưm hơpă djơ\ nao hrom hăng er mơ`i, jua mơ`i rim tơlơi atông ]ing kiăng hơdôm jua mơ`i mut nao hrom, đ^ trun [udah đot atông kơ hơdôm tơlơi adôh đưm mơng djuai ania Mơ Nâm.

Nghệ nhân A In 

Mơnuih pơpoh đing anai khom hmâo tơngan hăng thâo hmư\ lăng klă anun kah mơng dưi atông mut nao hrom hăng ]ing hơgor hăng jua tà vẩu.

           

Kơnong hăng jua atông ]ing, tui hăng ơi A In, djuai ania Mơ Nâm mă yua 2 ring ]ing: 4 bôh kông hăng ring ]ing 12 bôh. Djuai ]ing 4 bôh, atông nao hrom hăng tà vẩu, hơgor, hăng đing pơpoh.

 

Djuai kông, ]ing 12 bôh (3 kông hăng 9 bôh ]ing) atông hăng hơgor. Atông kông ]ing amra pơpoh hăng gor kyâu, amra pơpoh hăng tơngan, hmâo ring kông ]ing amra mă yua bôh thâo pơgăn hăng tơngan gah iao kiăng đot jua mơ`i.

           

Nghệ nhân A In pơblang: “Lom atông kông ]ing le\ [u dưi kơ[ah ôh tà vẩu, hơgor, đing pơpoh pơmut hrom jing rai jua mơ`i mơ-ak biă, ngă mơnuih hmư\ hor biă. Hrom hăng hơdră pơpoh atông hrom ]ing hơgor pơjing rai tơlơi atông hmư\ mơ-ak biă, ngă lu mơnuih hor hmư\.

           

Tui hăng Anom bôh thâo tơlơi pơhing tơring glông Kon Plông, tơring ]ar Kontum, kông ]ing hăng đing pơpoh le\ sa djuai er adôh đưm mơng djuai ania [ia\ [ơi tơring glông Kon Plông lăi hrom hăng djuai ania Hơdang (hre\ Mơ Nâm) lăi ha jăn.

 

Djop djuai gông bro# ]ing hơgor anai juăt [uh amăng abih bang hơdôm bruă mă bôh thâo mơnuih [ôn sang, mơng jơnum ngui sang ano# truh jơnum ngui plơi pla kah hăng pơdo# rơkơi bơnai, mơ-ak đ^ sang rông, mơ-ak đ^ sang phrâo hăng hơdôm tơlơi jơnum ngui ngă yang yôm phăn mơng plơi.

 

Hăng hơdôm jua atông pơpoh pha ra, lom jua kông ]ing hăng jua đing dưi pơpoh đ^ amra ngă djop mơnuih gum hrom hmư\ mơ-ak biă tô jing hơdôm guang jum dar apui krom, mơng anun tơlơi pơmut hrom amăng plơi pla jai hrơi jai dưi kơja\p tui.

           

Ăt tui hăng Anom bruă bôh thâo tơlơi pơhing tơring glông Kon Plông, ơi A In le\ nghệ nhân thâo lu bruă. ~u thâo atông ]ing laih anun thâo tul ]ing, pơkra đing pơpoh dong.

 

~u juăt gum hrom pơtô glăi kơ bôh thâo atông ]ing hơgor, pơpoh đing hăng pơkra đing pơpoh kơ hlăk ai amăng plơi pla hăng dưi hmâo ană plơi pơpu\ biă.

 

Rơngiao kơ anun, `u ăt juăt gum hrom mơn hăng hơdôm bruă mă bôh thâo yua kơ tơring glông, tơring ]ar pơphun, djru klă amăng bruă pơgang, djă pioh hăng ngă tui bôh thâo djuai ania Hơdang./.

Siu H’ Prăk: Pô pơblang