A`ăm hla ]ơloă, Jrao pơjrao tơlơi ruă, lơ 8-10-2014
Thứ tư, 00:00, 08/10/2014


Hla ]ơ luă (hla lốt) le\, djuai pla ngă gơnam [âu hiam jơman, hơmâo pla lu [ơi lo\n ia ta. Hla ]ơ luă ara\ng jua yua pơluk hăng gơnam a`a\m mơno\ng [o\ng huă. Rơngiao kơ anu\n hla ]ơ lua\, phu\n, [udah  bơnga, akha `u, yua ia jrao pơjrao lu tơlơi duăm ruă s^t bia\ ma\.

Tui ha\ng jrao Đông y gah ia jrao hla, akha yâo pơtâo, hla ]ơ luă pơhăng, pơđao drơi jăn. Hla ]ơ lua\ juăt yua pơjrao tơlơi duăm ruă kơnal [ơi tơngan, tơkai, ruă kia\ng pruăi, pơtah, o\t le\ kian, ruă kian eh pơ ]roh, rua\ boh [leh, ruă hruih ia a`a\ rơ o\t, ruă ko\, ruă tơgơi, [le\ ia adung, nao mơ a`a\ [le\ drah....Hla ]ơ lua\ hơmâo sa dua mơta ia jrao pơjrao duăm ruă kah hăng:

Pơjrao ruă tơlang, tơkai, tơngan ruă, neh met wa kho\m pre lui hlâo tui anai:

Tơlơi mrô 1: Yua mơng 5-10gram hla ]ơ lua\ mơtah, hơtuk hăng ia, pơ pha mơ`um 3 wơt lơm kơ sa hrơi.

Tơlơi mrô 2: Hla ]ơ lua\, laih anu\n akha hdôm kyâo krue\u  Du\ng, akha kyâo vòi voi ( rok tro\ng Man) ( Hơdôm djuai kyâo Mã đề), sa mơta sa ]ơ păt. Ma\ abih ba\ng rau hơdja\ ha\ng ia, tơ kia\ h^ `u anet, hơna krô, dưm nao [ơi go\ ha\ng 1 lit ia, hơtuk `u pơ iă truh 20 mơnit, mơ`um lu wơt ama\ng sa hrơi, pioh pơjrao ruă tơlang, ruă tơkai, tơngan.

Pơjrao rua rơgah kơ ia\ng braih tơlang u\t, ple\ tơka krơ\n: Pre lui hlâo ]ơ păt hre\ ha\ng akha phu\n ]ơ luă sa ]ơ păt akah rok hlang, rau hơdjă hơtuk ia mơ`u\m.

Pơjrao [le\ ia ha#u ia pơhang [ơi tơkai, tơngan: Bu] sa ]ơ păt hre\ hla ]ơ luă ( hơmâo akha, phu\n, hla) rau hơdja\ ha\ng ia, hơtuh ia pơ ia\, trăm  tơkai, tơngan. Ta trăm hlăk ia do\ pơiă truh kơ ia rơ ơ\. Ta trăm tơkai, tơngan hlâo kơ nao đih p^t, `u s^t  hloh.

Pơjrao tơlơi ruă kian eh ]roh yua rơo\t, [le\ ia ha#u, ia pơhang, ba\ kian: Pre lui hlâo sa ]ơ păt hla ]ơ luă krô, hơbơi rơza krô tơ kiă lui h^ rơpih. Ma\ abih ba\ng ta hơtul jing tơpu\ng, tơ pơluh sa [uông tơpu\ng anai ha\ng sa nhan ane\t mơ`u\m. Sa hrơi mơ`u\m 3 wơt, gio\ng kơ huă [o\ng, amra suaih yơh tơlơi duăm ruă. Tơdah tơlơi ruă kian eh ]roh, mơhao pơtah, hơ nâk, neh met wa kno\ng mă sa ]ơ păt hla ]ơ luă do\ mtah, rau hơdja\, mơmah ha\ng lun, amra pla yơh tơlơi duăm ruă.

Mơnuih thu\n tha rơma juăt suă jua hrek hrok, yua ia pơ hăk, ruă mơda, hao pơtah: Ma\ sa ]ơ păt hla ]ơ lua\ [ơhu h^ krô ( Ama\ng anu\n hmâo ktư\ ha\ng akha, phu\n, hla), ]ơ ]oh h^ anet kah ha\ng tơpu\ng, sa [uông tơpu\ng hla ]ơ lua\ ha\ng sa `an mo\ng ia, mơ`um hlâo kơ huă mơ`um.

Pơjrao tơlơi ruă  hamkrah ako\: Ma\ sa ]ơ păt ]ơ lua\, hơmâo [ơhu krô, hơtul `u phe] jing tơpu\ng. Mơnuih duăm ruă bu\m ia pơ ia\ ama\ng mơbah, tơdah ruă ako\ hagah bơnah, ta dưm nao [ia\ tơpu\ng hla ]ơ lua\ gah ama\ng adu\ng gah ieo; laih anu\n kđai glăi, tơdah ruă ako\ gah ieo, ta dưm nao [ia\ tơpu\ng hla ]ơ luă gah ama\ng adu\ng gah hơnua\, mơnuih duăm ruă hr^p hla ]ơ lua\, amra suaih ruă ako\  hơamkrah ako\.

Pơjrao tơlơi ruă braih adu\ng ( Viêm xoang) [le\ ia adu\ng: Ma\ sa ]ơ păt ]ơ lua\ rau hơdja\, pơ pao phe], jek pơblih nao rai ama\ng adu\ng, [udah htul phe], tơdje\t ma\ ia, yua hơmlơi tut ha\ng ia, jek nao ama\ng adu\ng.

Pơjrao ruă tơgơi yua he [o\ng: Ma\ sa ]ơ păt hla ]ơ lua\, sa ]ơ păt boh tiu krô, hơtul phe] jing tơpu\ng, pơluk sa [uông ia hơni, ta pơkra jing asar anet, jek nao [ơi ama\ng he [o\ng tơgơi rua ktang.

Tơlơi pơjrao tơlơi ruă [ơi ana\p phung đah bơnai ( Yua brah rơnah, kơtal hal [ơi ana\p): Mă hla ]ơ luă\ 50g, kuah 40g, phèn ]ua 20g, tuh ia ba\ dua ]ơ đeng tơngan, hơtuk pơ iă, ta brơi pui je\ rơnang tui, tơdjet ma\ do\ sa `an anet, rua rơgoh hdjă [ơi ana\p phung đah bơnai. Do\ glăi le\ ta hơtuk thim dơng, pioh ngă hơuh [ơi ana\p đah bơnai, amra hơ uh hyuh ia lu wơt.

Pơjrao ruă kian pơhel: Mă sa ]ơ păt hla ]ơ luă\, hơtuk ha\ng ia 300 ml mơ`u\m.

Pơjrao tơlơi ruă pla\ tơngan: Mă sa ]ơ păt hla ]ơ luă lu, rau hơdja\, tul h^ phe], djet ma\ ia sa nhan mo\ng, mơ`u\m sa wơt\ . Bơ kơ djah `u ta hơtuk glăi 3 nhan mo\ng ia, hơtuk glăi dua klâu wơt, laih anu\n to\ng lui h^ djah hla ]ơ lua\ hơja\n. Tơdơi kơ ia rơ – ơ\ laih, ta rau [ơi pla\ tơngan ruă. Sut lui `u thu hơdja\ ta dưm nao djah laih anu\n po\ glăi hăng mơnal. Sa hrơi pơjrao  mơng 1-2 wơt, ngă tui na nao mơng 5-7 hrơi suaih yơh.

           Pơjrao tơlơi măt [o\ng bơmao, ala ]oh: Pre lui hlâo sa ]ơ păt hla ]ơ lư mtah, sa ]ơ păt hla khe#, hla rơtăk. Abih ba\ng ta rau `u hơdja\, pơ pau nhu phe], ling nao hăng ia pơ iă pioh rơ ơ\, djet ma\ ia, mơ`u\m kiăng abih tơlơi măt./.

                      Pơblang hăng pôr : Rơluch Xuân
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC