VOV4.Jarai - Sa gơnam [u dưi kơ[ah amăng tơlơi hơd^p mơda rim hrơi, rêu gui mơng djop djuai ania [ia\ kual Pơngư\ }ư\ Siăng lăi hrom hăng tơring ]ar Gialai lăi ha jăn rơngiao kơ bruă pioh dưm gơnam do# pơdah tơlơi [at bruă mơng pô mơ`am `u dong.

           

Dơng mơng đưm, [ơi hơdôm bôh plơi neh wa djuai ania [ia\, mơnuih [ôn sang dưi hrăm hơdră mơ`am bung bai hơdôm gơnam mă yua mă bruă. Rêu jing gơnam juăt yua lu hloh dưi mơ`am hăng kram, huai [udah phun sâm lũ…

 

Rêu dưi pơpha jing lu djuai hăng pioh yua kơ lu mơta bruă, bơnga ăt hmâo lu mơta mơn pơdah gru phara mơng rim djuai ania.

           

Blung hlâo khom lăi nao rêu dưm bơnal hăng pơdai. Djuai rêu anai hmâo ru\p do\ng, dlông hơnong `u mơng 60-95 cm, pang rêu kơja\p phik pơkra hăng kyâu hmâo păng prong 20cm biă `u kiăng kơ rêu do\ng kơja\p.

 

Mơ`am djuai rêu anai khom ruah huai [udah kram tha tram amăng ia djơ\ hơnong kiăng `u rơ-un. Te] yua mơ`am bơnga [ơi drơi rêu ăt khom dơnar mơn, dưm kơnar hăng pơjing ia ju\ mriah hăng hơdră pơpao hla kyâu dlai [ơi rim ara\ tra`.

           

Rêu dưm gơnam [ong huă anet hloh. Djuai anai hmâo 2 tal, amăng lăm ăt mơ`am kah hăng tal gah rơngiao mơn samơ\ khom kih rơpih, anet hloh tra` gah rơngiao hăng [u hmâo bơnga; [ơi kơplah wah 2 tal dưi dưm nao hla kyâu kiăng huăi ]at pơmao. Dua tal anai tir nao rai kah hăng sa tal, ta lăng djrưh mă anun [u thâo ôh.

Mơng gah iao: Rêu Koroh djuai ania Hơdang hăng djuai ania Ka Dong

Kiăo tui anun, pô mơ`am ruah mă 4 [e\ phun huai [udah phun kram tơpă dưm kơnar laih anun kih, mă hre\ huai pal nao rai mơng hăng dlông trun gah yu\ mut nao [ơi 4 kơ]ep rêu, ako# hăng dlông anet bơ\ ako# gah yu\ le\ prong tơbiă, kiăng yua gơgrong kơ abih bang drơi rêu.

           

{ơi pang `u dưi pơkra hăng kyâu [lang drơi [udah phun bôh al, jing ano# gơgrong kơja\p kơ rêu.

 

Kơno\p rêu khom thâo mơ`am kah hăng drơi rêu, pơhlôm rah ano# hiam laih anun kơja\p rah, gal kơ bruă pok klup rêu.

 

Tu] rơnu] `u le\ kloi rêu, 2 bơnah pơkra hăng hre\ huai, ăt hmâo pơhrua nao mơn kơđuh kyâu dlai.

           

Hmâo sa djuai rêu pha ra pioh kơ đah rơkơi le\ rêu kah hăng ]ang ]im dung, hmâo 2 kloi kah hăng [a lô hmâo anăn iâu le\ Koroh, yua dưm thong, hrăo, amrom hăng hơdôm gơnam mă yua pơkon lom hyu dlai pơđom bua lua pơnah.

 

Gru ru\p rêu djuai ania la\, đah dua bơnah, hmâo 3 ]ra\n phara, gah ngo\ 2 ]ra\n anet mơ`am nao hrom 2 ara\ hre\ tô nao hăng bah ]ra\n to\ng krah yua pioh đam hăng ro\ng pô gùi.

 

Tlôn rêu hmâo hlă nao bôh huai tui rim glông ]ruai nao rai kiăng kơ djă pioh hơnong hơdôm ]ra\n rơhaih.

 

Koroh juăt hmâo rơwang dlông mơng 60-70 cm, glông găn mơng 40-50 cm, rơhaih rim ]ra\n kơnong kơ mơng 10-15 cm.

 

Gơnam phun pioh mơ`am Koroh le\ phun huai hăng phun sâm lũ. Lăng nao rêu Koroh amra dưi him lăng bôh thâo ano# klă hiam ăt kah hăng tơlơi [at bruă mơng pô mơ`am `u.

 

Hmâo hơdôm bôh rêu Koroh klă hiam ten dưm kơnar tui hăng rim milimet, ngă [ing ta [u [uh ôh [ơi anih rơnu] `u ăt kah hăng [ơi anih tô tra` mơng hơdôm hre\ huai [ơi drơi rêu.

           

Hmâo sa djuai rêu ăt le\ rêu đah rơkơi gui samơ\ `u anet hloh, kơnong kơ hmâo sa ]ra\n, iâu le\ rêu Lep.

 

Rêu anai dlông `u mơng 50-60 cm, păng găn mơng 30-35 cm, rơhaih mơng 20-25 cm yua pioh dưm hơdôm gơnam hyu dlai [udah dưm gơnam [ong huă lom hyu ataih, gah rơngiao mơ`am sir klep jing sa tal pơgang pioh pơgang gơnam amăng lăm.

           

Amăng plơi pla djop djuai ania kual Pơngo\ }ư\ Siăng do# hmâo sa djuai rêu phara pioh brơi kơ mơnuih amăng sang ano#, anun le\ rêu Reo Răng Teh.

 

Anai le\ gơnam pioh brơi kơ ană kơ]ua, ană amôn [u hơ-eng amăng sang ano# amăng hơdôm tal kah hăng tuh [uai, ngă yang phet tơngia…

 

Rêu Reo Răng Teh anet, kơnong kơ dlông 40 cm, păng prong bah `u 18 cm, kloi rêu đah tơbiă 3 cm samơ\ mơ`am to\ng ten ba mơtăm.

 

Djuai rêu anai lăng jă biă, rim glông jơlan mơng hơdră mơ`am, hơdră pal hre\ huai truh kơ bruă pơkra kloi rêu kah hăng dưm nao abih pran jua mơng mơnuih amăng sang ano#.

 

Rơngiao kơ bruă yua ngă gơnam djă pioh, gơnam anai do# hmâo sa ano# ]ang rơmang prong hloh mơng pô mơ`am `u, anun le\ ]ang rơmang rơnuk tơdơi anai to# tui phiăn juăt anai mơng plơi pla.

 

Sa phiăn juăt hrom mơng plơi pla djop djuai ania [ia\ Pơngo\ }ư\ Siăng le\ juăt dưm hơdôm gơnam pioh yua hăng glông pra apui pioh djă lui huăi hmâo mo#t [ong, yua anun hmâo hơdôm bôh rêu hmâo thun mă yua `u đ^ truh ha rơtuh thun.

           

Ră anai, khă bruă mơ`am [ơ [ia\ `u rơngiă tui laih samơ\ ăt dưi hmâo lu sang ano#, plơi pla djă pioh.

 

Rim thun, Gơnong bruă bôh thâo – bơkơja\p drơi jăn hăng tuai ]ua\ ngui tơring ]ar Gialai ăt pơphun na nao mơn hơdôm hrơi jơnum ngui bôh thâo adôh suang, bruă mă đưm kơplah wah djop djuai ania amăng tơring ]ar, biă `u le\ tơlơi pơplông mơ`am rêu kiăng djă pioh glăi gru bôh thâo pha ra rim kual, hrom hăng anun pơtrut pơsur rơnuk hlăk ai to# tui bruă mă đưm anai mơng ơi yă, am^ ama pioh glăi./.

Siu H’Prăk: Pô c\ih pơblang