VOV4.Jarai - Amăng djop djuai ania [ia\ [ơi kual }ư\ Siăng, a`ăm [ong jơman hơbai mơng phun hơbua dlai yua kơ hmâo lu gơnam pơ[âo mih, pơhăng, ph^ hăng [âo jơman pha ra.

Hăng djuai ania Hơdang, a`ăm hơbua dlai le\ a`ăm [ong [u phiah [ong ôh hăng tuai rơnguai rim tal jơnum ngui. Anai ăt le\ a`ăm [u dưi kơ[ah amăng hơdôm hrơi mơ-ak mơng sang ano#.

Hơdôm phun rok kyâu dlai mơ\ neh wa djuai ania Hơdang juăt pe\ hơbai [ong amăng hơdôm mông [ong huă sang ano# khom yap nao a`ăm tua`, rơbung, a`ăm hla rơdêh por, bôh huai, a`ăm hơ`et, bơnga tơnok, a`ăm du\ sreh, hla păt tơnok, dret pơtơi, tơdu\ huai, trong luai, trong phe\t…

Kha hnun hai, a`ăm [ong jơman pha ra hloh khom lăi nao a`ăm hơbua dlai. Ayong Pê Đơn, [ơi [ôn Hring, să Ea H’Đing (}ư\ Mgar, Daklak) brơi thâo:

“A`ăm hơbua dlai mơng djuai ania Hơdang [ing gơmơi [u dưi kơ[ah lom hmâo mông [ong huă mơ-ak, hmâo tơlơi mơ-ak amăng sang ano# [ing gơmơi hyu e\p amăng dlai. Biă `u amăng bơyan phang, [ong a`ăm hơbua dlai jơman biă.

Kiăng a`ăm hơbua jơman khom hmâo a`ăm hlô dlai ]ơhmu krô [udah a`ăm un, rơmô ]ơhmu krô le# hăng a`ăm hơbua biă, [ong a`ăm hơbua dlai djơ\ hăng lom mơ`um tơpai ]eh biă”.

Djuai ania Hơdang pe\ a`ăm hơbua ]at ]a [ơi đang kơ phê

Lom hơbai tui hluai pô kiăng [ong, rim sang, rim mơnuih, neh wa hơbai amăng go\ [udah hrong amăng đing djrao. Hơbai, om hiưm hơpă leng kơ hmâo [ơ [ia\ pơhăng mơtah, hra, hla e], hla hung… kiăng a`ăm jơman [ong [u thâo wor bit.

Amai No\ Đơn, [ơi [ôn Hring, să Ea H’Đing (}ư\ Mgar, Daklak) brơi thâo kơ hơdră hơbai a`ăm bua dlai:

“Hơdră hơbai a`ăm hơbua dlai blung a hyu pe\ a`ăm hơbua amăng dlai, [ơi kơtuai hang ia, amăng dlai kơmro\ng, tơdơi kơ anun ba glăi đek giong rao rơgoh, trơ\i ber. Hơtuk ia dok, ple\ nao a`ăm mơnong hmâo prăp lui hlâo, tơdơi kơ anun ple\ nao hơbua hơbai.

Hơbai truh kơ `u tơsa\ riă ku^t, laih anun kah mơng ple\ nao pơhăng hra, ngo\t pơhư\ jơman hă dưi [ong yơh”.

Lăng bưh mă [ia\, hơbua dlai [u pha ra ôh hăng bua pla [ơi sang. Khă hnun hai, phun hơbua dlai hla anet, mơtah, dlông hăng hmâo ano# mơtah hloh.

Năng ai `u mơng blan 10 truh blan 12 rim thun neh wa mơng hyu pe\ a`ăm hơbua dlai ba glăi hơbai [ong, yua kơ phun hơbua anai bluh hla mơda hăng [ia\ kơtal.

Neh wa [u pe\ a`ăm hơbua amăng hơdôm hrơi blan pơkon ôh yua kơ `u [u mơda hăng kơtal dong. A`ăm hơbua dlai ta hơbai riă `u kơ tơku^t anun kah mơng huăi kơtal.

Tui hăng amai No\ Đơn, sa hơdră dong kiăng a`ăm hơbua dlai plai [ia\ kơtal le\, lui rao phun hơbua hăng ia:

“A`ăm hơbua dlai tơdah hơbai [u tơsa\ djel [ong `u amra kơtal, tơdah ta hơbai `u tơsa\ djel hă [u kơtal ôh. Kiăng hơbai a`ăm hơbua dlai jơman, lom pe\ hơbua giong [u kiăng đek kơđuh gah rơngiao hăng [u rao hăng ia.

Kơnong kơ oă rơgoh laih anun trơ\i ber giong hơbai hlao, tui anun kah mơng jơman. Đưm hlâo ơi yă ta leng kơ hơbai a`ăm hơbua tui anun soh”.

A`ăm hơbua dlai

Hơdră hơbai a`ăm hơbua mơng amai No\ Đơn amu` biă samơ\ [âo jơman biă, djop djuai a`ăm hla rok pơ[âo pla amăng đang sang. A`ăm buă tơku^t pơhư\ [âo jơman [uh mơhao [ong biă.

Phun hơbua dlai amra hơbai jing lu a`ăm [ong pha ra kah hăng: Hơtuk, hna, hơbai… {ơi sa dua kual plơi pla djuai ania Hơdang, neh wa do# yua a`ăm hơbua ngă mơxa\m, mơng ngă mơxa\m amra yua pioh hna, hơbai a`ăm mơxa\m…

Samơ\ phun hơbua jơman hloh ăt le\ hơbai hăng akan, areng, bôh abao, [udah a`ăm mơnong hlô dlai ]ơhmu krô… le\ [âo jơman pơhư\.

A`ăm hơbua dlai le\ a`ăm [u dưi kơ[ah ôh rim sang ano# djuai ania Hơdang tum jơngum sang ano#. A`ăm [ong hmâo djop mơta ph^, pơhăng, [âo jơman hơbai mơng phun hơbua kơtal kah hăng hmâo tơlơi mơ-ak klă amăng tơlơi kiăng khăp yâu mơ-ak./.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih pơblang hăng pôr