VOV4.Jarai - Lơ\m lăi nao kual lo\n Dap Kơdư [ing ta le\ ano\ [ong huă yơh pơjing rai ano\ phara hloh [ơi kual lo\n anai. {ơi Gia Lai, djuai ania Jrai hơmâo lu a`ăm [ong biă, ngă [ing tuai amuaih [ong, lăp hơdor na nao lơ\m rai ngui pơ anai. 

A`ăm [ong mơng djuai ania Jrai đưm hlâo hơget `u mơng hơmâo, amăng a`ăm [ong hơmâo a`ăm hla rok, hơmâo hra hăng, [ơi `u mơn mơng hơmâo mơnong, laih anun gơ`am buh amăng a`ăm hai hơmâo kơnong hra, hăng, hla ec\, aplang, gruach. Yua tơngan thâo bơwih bơwang mơn, djuai ania Jrai hơmâo pơkra rai a`ăm [ong phara hơjăn `u. Ayong Rc\om Mơ Ai, do\ [ơi {on Djơng, plơi prong Ayunpa, Gia Lai le\ mơnuih thâo pơkra djop mơta a`ăm [ong mơng djuai ania `u. ~u le\ pô juăt s^ mơdrô a`ăm [ong djuai ania Jrai pơ lu sang s^ gơnam [ong huă [ơi tơring ]ar brơi thâo:

“A`ăm [ong rim hrơi mơng djuai ania Jrai ta mơng đưm hlâo hơget mơng hơmâo, juăt `u hơmâo hla plum, a`ăm hla rok, gơnam buh amăng a`ăm kơnong hơmâo hra hăng đôc\ mơn, hui mơn mơng hơmâo mơnong. Hra, bôt ngot, hăng, aplang yơh ano\ buh amăng a`ăm [u dưi kơ[ah ôh. Djuai ania Jrai gơmơi amuaih [ong a`ăm hơmâo ano\ hăng, mơsin mơsin, mơsăm, phi\”.

Djuai ania Jrai hơmâo lu a`ăm [ong biă kah hăng: hla plum hna, a`ăm trong, a`ăm ate, vêc\ rơmô, asơi koch…amăng anun hla plum yơh a`ăm [ong mơ\ djuai ania Jrai pơpă tu\ mơn ăt hor [ong soh. Hla plum juăt hơbai hăng akan krô, mơnong un, hơmâo pioh nao trong phi\, trong phet dong, hơmâo aplang, hăng hla ec\ dong kiăng [âo jơman. Tui hluai kơ đok ta hăng tơlơi juăt rơyă hơbai mơng kual phara, hla plum hơmâo pơkra jing lu a`ăm [ong kah hăng a`ăm hla hlum, a`ăm ate, hla plum sô| hăng hra…

Anăm hla plum hơbai hăng bơnga pơneh.

A`am trong phi\.

Tui hăng ayong Mơ Ai, yua đok [ing Jrai ta le\ `u kiăng [ong a`ăm hơmâo ano\ hăng, phi\ hăng mơsin mơsin yua hnun yơh pơjing rai ano\ [ăt jơman phara biă amăng a`am [ong, hmư\ hing biă mă `u le\ a`ăm vec\ rơmô.

“Lăi nao đok [ong huă kiăng hơmâo ano\ phi\ le\ [ing ta kho\m lăi nao a`ăm vec\ rơmô. Vec\ rơmô hơmâo vec\ `u, hlung tal, tơkai rơmô, tơkâo rơmô, klit rơmô. Klit rơmô [ing ta kho\m pơhu `u amăng apui [ơ\i kah mơng hơbai. Amăng a`ăm vec\ rơmô `u kho\m hơmâo hăng, aplang, jơman hloh dong le\ ta hơbai hro\m hăng bơnga tơnok, boh tơnok. Rơnuk anai arăng hơbai tom hăng trong phi\, bơnga pơneh dong”.

Rơngiao mơng a`ăm hla rok le\ djuai ania Jrai hơmâo mơn `ăm mơnong, kah hăng mơnong un, rơmô, mơnong tơkuih…Hmư\ hing hloh le\ hơmâo mơnong c\ơ amu [ơi pra, c\ơ amu amăng pơ-iă. Mơnong c\ơmu [ơi pra `u jơman, mơnong `u khuă, [âo hiam biă, [ong huăi blik ôh, lơ\m ta [ong `u [ăt jơman, djơ\ đok biă mă, mơnong [ơhu [ong jơma  hloh lơ\m [ing ta o\m [ơi apui, giong anun tut hăng hăng hơdom sao. Ano\ mơsăm mơsăm mơng hăng hơdôm sao wơ\t hăng ano\ [âo hiam mơng mơnong dong amra ngă lu [ong [ong do\ hơdor na nao mơtăm yơh.

Hăng hơdom sao.

Rơngiao mơng hơdôm mơta gơnam hơmâo lăi nao anun, [ơi kual lo\n Pleiku hơmâo a`ăm [ong hmư\ hing hloh le\ asơi koc\. Yuan `u iâu cơm lam, ta iâu brông koc\. Arăng juăt mă đing jrao, kram c\i pioh braih, tơdơi kơ anun arăng o\m tơheng amăng apui, ăt yua tơlơi rơyă hơbai phara anai mơn asơi brông koc\ ta dưi pioh sui. Tha plơi Siu Che, do\ [ơi plơi Ốp, plơi prong Pleiku brơi thâo: brông koc\ juăt [ong hăng hra, ră anai le\ arăng [ong tom mơnu\ o\m jơman biă mă.

“Asơi brông koc\ jơman biă, [ong `u trơi hlung, rim wơ\t adơi ayong mơng ataih rai ngui, [udah amăng plơi pla hơmâo tơlơi jơnum ngui hơget thơ amra do\ glăi hơdôm hrơi. Arăng mă hơdôm [e\ c\răn asơi koc\ anai yơh brơi kơ [ing rai ngui, brơi kơ [ing do\ glăi mơng mơmot truh kơ mơguah hu\i gơ`u tơ-ua kian. Yua hơmâo asơi koc\ yơh ană plơi hơmâo [ong trơi, hơmâo pran jua do\ glăi ngui ngor hro\m hăng abih bang mơnuih amăng plơi pla”.

Bơ ayong Ksor Ping do\ [ơi Plei Ốp, plơi prong Pleiku le\ lăi tui anai.

“Brông koc\ hơmâo pơkra amăng hrơi ngui ngor yôm amăng plơi pla kar hăng amăng hrơi ngui ngor noel, c\ơkă thun phrâo…Rim boh plơi, rim sang ano\ lêng ngă asơi koc\ soh c\i c\ơkă tuai mơng ataih rai ngui, kiăng gơ`u ngui ngor hro\m hăng sang ano\, plơi pla. Anun le\ gru grua mơng đưm hlâo laih”.

Lơ\m lăi nao gơ`am [ong huă mơ`um [ong [ơi kual Dap Kơdư le\ amra [u djop dong tah tơdah [u lăi nao tơpai c\eh. Tơpai c\eh `u hơmâo pơkra hăng braih găng, hơbơi plum, wơ\t hăng kơtơr dong. Tơpoi uă tơpai hơmâo pơkra phara mơn, hơmâo tul hăng akha jrao amăng glai. Tơdơi kơ tul h^ tơpoi, ta pruai djop amăng asơi tơkong, giong anun ta gôm h^ kiăng `u đ^ tơpoi. Lơ\m asơi tơkong `u đ^ tơpoi yơh ta luk hăng hơkam, giong anun jek nao amăng c\eh, hlâo c\i jek amăng c\eh le\ ta pioh nao hơkam mơn [ơi atur c\eh, giong anun ta gôm sir hăng hla pơtơi. Yă Siu H’Blết do\ [ơi Pleitel, să Ia Sol, tơring glông Phú Thiện, Gia Lai brơi thâo: tơpai [u kơnong gơnam pioh mơ`um đôc\ ôh, tơpai c\eh pơdah pơ[uh tơlơi pơmin hiam thâo [u-eng kơ tuai rơnguai.

“Gơmơi tơkong tơpai le\ pioh c\i ngă yang, kah hăng phrâo kông, ngă yang sang yang ano\. Lơ\m hơmâo adơi ama, kơnung djuai iâu nao [ong mơ`um sang ano\ gơ`u le\ gơmơi djă nao c\eh tơpai, kơđai glăi hai `u hnun mơn. Amăng sang ano\ hơmâo pơđom lui soh yơh tơpai c\eh, hu\i kơ hơmâo bruă kiăng yua, anun le\ tơlơi phiăn gơmơi mơng đưm yơh”.

Amăng tơlơi hơdip rơnuk anai, gơnam [ong huă hơmâo lu mơta, samơ\ gơnam [ong tui gru đưm mơng djop djuai ania `u ngă pơhưc\ biă. Hơdôm mơta gơnam [ong huă mơng djuai ania Jrai [ơi Gia Lai ăt pơdah ano\ hiam phara amăng gru grua hơtuk tơnă rơyă hơbai mơng djop djuai ania [iă [ơi Dap Kơdư mơn.

Siu H’Mai: C|ih hăng pơblang