VOV4.Jarai - Dong mơng đưm hlâo, amăng tơlơi hơd^p mơda neh wa djop djuai ania kual }ư\ Siăng, tha plơi jing pô “Ama pran jua”, jing gru ba jơlan pioh djop mơnuih hrăm tui.

 

“Tha plơi lăi – ană plơi hmư\, tha plơi iâu – ană plơi anăp nao, tha plơi mă bruă – ană plơi ngă tui”.

 

Bôh pơhiăp mơng [ing tha plơi kah hăng “jơlan nao” pioh pơplih pơkra djop tơlơi rô nao rai amăng plơi pla [ôn lan

           

Sit lăi jing phiăn juăt mơng đưm truh ră anai, rim plơi pla djop djuai ania [ơi kual }ư\ Siăng leng kơ hmâo sa ]ô tha plơi, jing pô ba jơlan hlâo amăng plơi pla.

           

Do# hlăk ai, gơ`u jing [ing khin hơtai, ba jơlan hlâo, [udah [ing mơnuih bơwih [ong huă rơgơi. Truh tha, gơ`u jing mơnuih tha plơi bă kơ tơlơi kơdrưh – tơlơi kơdrưh [u ba gru pơđom mơng tơlơi dưi ôh mơ\ `u pơ phun mơng tơlơi ara\ng đăo gơnang, pơ pu\.

 

Gơ`u jing kông ngăn yôm kơ tơlơi găn rơgao ngă đang hmua, găn rơgao amăng tơlơi do# do\ng [ong huă, pơhiăp tlao hăng jing phun than mut hrom plơi pla amăng [ôn lan.

           

Dong mơng đưm djop djuai ania [ia\ kual }ư\ Siăng hơd^p [ơi kual ]ư\ siăng dlông. Tơlơi hơd^p mơda lu `u hluai tui lo\n adai, pơ-iă hơjan, mơng anun pơjing hơdôm phiăn juăt pơ pu\ kah hăng phiăn: Pơ pu\ kơ yang hrơi, yang apui, yang ia, yang ]ư\, yang ia krông ]roh hloh, yang dlai, yang pơdai…

           

Neh wa pơ phun ngă yang, phiăn ngă yang rơkâo [ing yang rơbang brơi hơjan klă pơ-iă hiam, phun pla bluh đ^ klă hiam, pơdai jor kơtor lu.

 

Khă hnun hai, tơlơi hơd^p [ơi kual ]ư\ siăng dlông, khom kơdo\ng glăi hăng hơdôm tơlơi pơhu^ mơng ayuh hyiăng, khom hmâo [ing mơnuih hmâo pran jua thâo gơgrong prong, hmâo tơlơi găn rơgao, hmâo ara\ng đăo gơnang pioh mut hrom plơi pla, ngă brơi plơi pla yak rơgao djop tơlơi tơnap, tơlơi lông.

           

Năng ai `u mơng anun pơjing rai hơdôm mơnuih ba ako# hlâo djop plơi pla mơ\ ră anai dưi hmâo ană plơi iâu pơ pu\ hăng kiăng khăp le\ “Tha plơi”.

 

Sa bôh plơi pla amra kơ[ah sa dua bruă apăn, samơ\ bruă mă mơng tha plơi le\ [u dưi kơ[ah ôh.

 

Tha plơi jing anih anom phun djă pioh tơlơi mut hrom, jing  pô djă ako# djop tơlơi amăng tơlơi hơd^p mơda bôh thâo pran jua mơng neh wa plơi pla.

           

Rơgao kơ kơsem min, Nai prin tha Bùi Văn Đạo khoa hơđăp Anom kơsem min mơnuih mơnam kual }ư\ Siăng, brơi thâo: Ăt kah hăng djop djuai ania [ơi kual }ư\ Siăng, hăng djuai ania Bahnar, tơlơi dưi prong hloh le\ tơlơi phiăn, phiăn juăt, amăng anun tha plơi jing pô pơdah kơ tơlơi dưm kơnar, tơpă, pô gơgrong tơbiă pơsir kơđi tơlơi mơng plơi pla.

 

Ană plơi khom ngă tui djop tơlơi dưm dăp mơng tha plơi.

           

“Đưm hlâo adih amăng hơdôm phiăn juăt mơng plơi pla djuai ania Bahnar hăng phăn juăt anun pơdah amăng bruă mă mơng tha plơi do\ng amăng gru\p pơsir kơđi tơlơi hmâo lu ding kơna.

 

Tui hluai rim kơđi tơlơi, mơnuih mơ\ gru\p pơsir kơđi pel e\p pơsir. Jơlan gah hrom le\ pơsir kơđi hăng hmâo hơdôm tơlơi pơhu^ rơnoh pioh gơgrong hăng mơnuih ngă soh mă tu\ tơlơi găn rơgao”.

           

Tha plơi A Huynh rơgơi bruă mơ`am bung bai biă

{ing tha plơi [u djơ\ pran jua, samơ\ jing anih gơnang pran jua kơ abih bang plơi pla. Mơmot, amăng hơdôm bôh sang dlông hơđong, apur go\, [ing tha rơma  juăt nao pơ\ sang tha plơi ră ruai.

 

Tha plơi le\ phun than mut hrom, jing pô hmâo lu tơlơi găn rơgao amăng ngă đang hmua hăng găn rơgao amăng tơlơi do# do\ng [ong huă.

 

Pơsir hăng lo\n adai mơnai ia, grom tal, ia ling dăo, lom hơjan prong, kơthel prong, lom ]ư\ tơhlom, ia krông thu, lom hmâo hlô hơtai phă, lom phang kho#t sui hrơi…

 

Tha plơi jing pô djă pioh tơlơi phiăn, bôh thâo, djru ană tơ]ô thâo tơlơi klă hiam, thâo tơlơi djơ\, tơlơi soh kiăng thâo do# do\ng [ong huă amăng hơdôm tơlơi rô nao rai kơplah wah ană mơnuih hăng ană mơnuih kơplah wah mơnuih hăng dlai klô.

           

Wa H’ Đam (djuai ania Bahnar) do# [ơi tơring ]ar Gialai, brơi thâo: Dong mơng đưm hlâo adih, amăng tơlơi hơd^p mơda rim hrơi, djuai ania Bahnar hluai tui phiăn juăt pioh lăng nao rai tơdruă.

 

Ding kơna hơpă ngă soh tơlơi phiăn le\ tha plơi hluai tui anun mơ\ pơsir hăng lom anun djop mơnuih amăng khul gru\p khom ngă tui.

           

“Hmâo sa tơlơi hơget kiăng truh tơlơi pơsit mơng gru\p mơnuih le\ pô amăng gru\p pơsir iâu tum pơ[u\t glăi ]rông sai.

 

Tha plơi amra do\ng tơbiă pơblang djơ\ [udah soh [udah hơdră pơsir tui anun dưi hă akă dưi. Tha plơi amra jing pô pơsit rơnu] bruă pơsir kơđi anun”.

           

Ăt hluai tui Nai prin tha Bùi Văn Đạo khoa hơđăp Anom kơsem min bôh thâo mơnuih mơnam kual }ư\ Siăng, ră anai sang phăt kơđi tui phiăn juăt amăng neh wa djuai ania Bahnar [u do# dong tah mơ\, kơnong kơ do# amăng bruă mă mơng tha plơi.

 

Tha plơi jing pô tô nao rai kơplah wah phiăn juăt hăng phiăn ră anai.

 

Hơdôm thun rơgao, hơdôm bôh tơring ]ar amăng kual }ư\ Siăng hmâo laih lu hơdră ngă klă amăng bruă ngă tui bruă mơng tha plơi, mơnuih hmâo ara\ng đăo gơnang kiăng pơdo\ng klă glông bruă kơđi ]ar.

 

Rơbêh kơ 30 thun pơplih phrâo, bruă mă mơng tha plơi, mơnuih hmâo ara\ng đăo gơnang kual }ư\ Siăng dưi tu\ yap hăng đing nao; rim plơi pla, leng kơ dưi pơtô ba ruah tơbiă sa [udah dua tlâo ]ô tha plơi gum hrom gong gai pioh pơsur m[s.

 

 Tơdah kah hăng hlâo adih, tha plơi kơnong kơ pioh ngă yang hăng djă pioh phiăn juăt thơ le\, ră anai [ing tha plơi kual }ư\ Siăng hmâo gum hrom klă hăng glông bruă kơđi ]ar pơsur ană plơi ngă tui klă hơdră pơtrun, hơdră bruă mơng Ping gah, tơlơi phiăn mơng Kơnuk kơna hăng pơđ^ kyar bơwih [ong – mơnuih mơnam./.

Siu H’Prăk: Pô c\ih pơblang