VOV4.Jarai - Plơi Kon Jơ Ri (să Đăk Rơ Wa, plơi prong Kon Tum) hmư\ hing biă hăng bruă tơko\ng tơpai jơman hăng mơ`am eng ao hiam. Tơdah eng ao amăng plơi ngă pơhưc\ lu mơnuih amuaih lăng, amuaih buh yua hre\ mơrai arăng pơkra hiam, bơnga rơđah gru; tơpai c\eh ăt ngă pơhưc\ hơtai [ing tuai c\uă ngui mơng ataih mơn, yua dah arăng uă hăng tơpoi pơkra mơng kyâo glai, [âo jơman, mơ`um djơ\ đok biă mă.

Nao c\uă ơi A Đăng, c\i hơduah e\p gru hiam mơng tơlơi akhan hri, [ing gơmơi hơmâo `u brơi mơ`um tơpai c\eh yua sang ano\ `u pô tơko\ng. Tơpai c\eh phrâo pok hla đôc\, [âo pơhyu\ mơtăm.

~u lăi: Rim thun tui anun soh yơh, tơdah bơyan pơdai kơtor hơmâo hơmăi [iă le\ sang ano\ `u amra tơko\ng tơpai pioh pơđom tui anun yơh, pioh c\i gui hyu mơ`um tơpai asơi amăng plơi pla laih anun hơkăt kơ tuai rai ngui pơ sang mơ`um ngui.

Suă đing tơpai hlă [ơi sang apui, ba rao rơgoh giong anun hlă nao amăng c\eh tơpai, tha A Đăng iâu tuai mơ`um rah pơhiăp rah: ‘’Tơpai `u hang kơtang biă, samơ\ mơ`um giong `u mưn mih [ơi đok, [âo hiam biă mă’’.

Djơ\ biă mơn, lơ\m phrâo mơ`um, ia `u hang hang, ngă jrok đ^ amăng adung, tui anun ngă kơ pô [u juăt mơ`um tơpai tui hăng kâo anai kơtoă biă, samơ\ tơguăn [iă đôc\, lơ\m ia tơpai trun [ơi rơkông đok baih, `u mih mih, [âo hiam phara biă mă.

Đah kơmơi amăng plơi Kon Jơ Ri do\ man tơpoi [ơi sang rông

Tui hăng tơlơi ơi A Đăng lăi, kiăng hơmâo ano\ [âo hiam anai le\ hơmâo hơdră pơkra phara. Mơ`um rah tơpai, ơi A Đăng ră ruai rah: Hăng djuai ania Bahnar [ơi plơi Kon Jơ Ri anai, mơng đưm hlâo truh ră anai, rim bơyan pre c\i huă asơi hle, ană plơi mut nao amăng glai koh kơđuh kyâo Hyam (`u hang her her hnun) pioh ngă tơpoi uă tơpai.

Kơđuh kyâo tơdơi kơ ba glăi mơng glai, amra tul jing tơpoi, c\ơamu krô, pioh lui mă yua mơng aset. Mơng [rư\, uă tơpai hăng tơpoi pơkra mă pô, jing bruă ngă hơmâo lu sang ano\ djă pioh.

Gơnam pơkra rai hơmâo neh met wa mă yua amăng sang ano\ `u, amăng plơi pla, biă mă `u le\ amăng mông plơi pla jơnum ngui hơget thơ gơ`u mă uă ngă tơpai pioh hơkăt kơ tuai, kơ ană plơi, djơ\ ano\ `u ba nao s^ pơ plơi pla pơko\n.

{ơi plơi Kon Jơ Ri hrơi anai, yă Y Mai hơmâo arăng hmư\ hing le\ mơnuih rơguăt bruă tơko\ng tơpai uă hăng tơpoi pơkra mơng kyâo Hyam, laih anun `u yơh pô tơko\ng tơpai jơman hloh.

Lơ\m rơnuc\ thun, prăp lui kơ hrơi ngă yang huă asơi hle, yă Y Mai juăt jak adơi amai nao pơ glai koh kơđuh kyâo hyam, giong anun pơ[ut [ơi sang rông tăp tơpung man tơpoi, kiăng hơmâo tơpai mơ`um jơman [âo pơhyu\ amăng hrơi ngui ngor.

Yă Y Mai brơi thâo, hrăm ngă tơpai kho\m hro\m lu mơta, laih anun tui hluai kơ gơnam ta pioh amăng tơpai mơn, rim c\ô mơnuih hơmâo hơdră tơko\ng rơyă phara, samơ\ kiăng [âo hiam, jơman tui mơng đưm, hlung a le\ kho\m thâo ngă tơpoi.

Tui hăng yă Y Mai, bruă ngă tơpoi mơng djuai ania Bahnar hơmâo lu mơta: hơmâo braih mriah, kơđuh, hla kyâo Hyam hăng aset hơbơi rơkuah, hăng dong.

Djă [ơi tơngan kyâo hyam prong đơ hơpal, do\ tlep hla mơtah ngur, aka [u mă h^ ôh, yă Y Mai lăi rơđah dong: Phun Hyam amăng glai hơmâo dua djuai, djuai hơmâo kơtăk kô| hăng kơtăk kơ`^. Khă hnun, kơnong hơmâo kyâo Hyam kơtăk kơ`^ kah mơng thâo ngă tơpi, bơ kơtăk kô| `u mơsăm, [u thâo ngă tơpoi ôh.

Kyâo Hyam tơdơi kơ ba glăi mơng glai, trah mă kơđuh `u, tul săn giong anun hlong mă ia đôc\. Braih mriah (arăng tơjuh pơ đang, 6 blan kah mơng dưi yuă) trăm amăng ia kiăng `u bo\ h^, giong anun tul asăn, hơdơi h^ mă tơpung săn đôc\, tơdơi anun tul hro\m hăng hăng, hơbơi rơkuah. Tal rơnuc\ le\ ba luk jriu ia, kơđuh Hyam, tơpung, hăng, rơkuah, giong anun man h^ jing tơlo\ tơpoi.

Tơlơi yôm `u le\, rim tơlo\n tơpoi hơmâo man anet prong phara mơn, pơ ala kơ mơnuih amăng sang ano\: blung a le\ tơpoi ơi, tơpoi yă, truh kơ tơpoi ama, tơpoi am^, tơpoi ană, tơpoi tơc\ô…

Hơdôm boh tơpoi man giong hơmâo pioh hăng c\ơ-ua (hơmâo tap hăng hơkam hu\i `u tlep amăng c\ơ-ua) laih anun kho\m dăp mơng anet truh kơ prong, tơpoi ơi, tơpoi yă do\ tong krah, giong anun le\ tơpoi ană, tơc\ô dăp jum dar.

Tơlơi kơ dăp giong tơpoi amăng c\ơ-ua le\ mă hăng săt dưm [ơi rim tơlo\ tơpoi kiăng kơ hiam, laih anun mă aset tơpung ngă tơpai hơđăp pruai đ^ hăng tơpoi phrâo man.

Giong bruă anun, mă aset hla kyâo Hyam klum đ^ hăng c\ơ-ua hlâo c\i ba nao c\ơamu. Yă Y Mai pơblang: ‘’Djuai ania Bahnar [ơi anai pơmin, ngă tui anun kiăng huăi hơmâo atâo brâo ngă bơrăm h^ laih anun tơpoi `u ta` tơgu\.

Hơdôm boh tơpoi amra hơmâo ba nao c\ơamu amăng 20 hrơi thơ dưi mă uă tơpai laih.

Hu\i kơ mot [ong, neh met wa juăt pioh tơpoi amăng đing kram, pơ-o [udah amăng get ia. Rim wơ\t tơko\ng tơpai le\ ta mă tơpoi anai yơh tul săn, luk jriu hăng gơnam pơkra tơpai.

Yă Mai brơi thâo, đưm adih, lơ\m ngă tơpoi le\ ko\\m lu tơlơi, samơ\ ră anai huăi hyu ko\m hơget dong tah, tu\ kơ ta huăi tek nao gơnam [ong, ia mơ`um mơsăm, tơdah tek djơ\ le\ tơpoi `u răm mơtăm yơh.

Mơng plơi Kon Klor, să Đăk Rơ Wam nao ngui hro\m hăng adơi amai, tơ`a kơ hơdră ngă tơpoi, amai Y Kem hok kdok mơtăm: ‘’Tơpai c\eh mơng djuai ania Bahnar plơi Kon Jơ Ri jơman biă.

Hlâo adih, amăng plơi kâo anao, sa, dua c\ô tha ăt thâo mơn pơkra tơpoi, samơ\ ră anai [u hơmâo dong tah. Yua anun, kâo muaih rai hrăm pơ anai kiăng thâo ngă laih anun pơtô glăi kơ [ing đah kơmơi amăng plơi djă pioh gru hiam anai’’.

Rim kual plơi pla djuai ania [iă [ơi kual C|ư\ Siăng le\ hơmâo tơpai c\eh jơman phara, ba glăi gru grua hmư\ hing kơ djuai ania anun, kual lo\n anun. Tơpai c\eh [ơi plơi Kon Jơ Ri `u jơman phara biă mă, yua hơmâo tơpoi tul mơng kơđuh kyâo Hyam.

Khă tơlơi hơdip mơng pơplih, djuai ania Bahnar [ơi plơi Kon Jơ Ri jai kraih thâo hluh kơ bruă djă pioh hăng pơtrut tui tơlơi thâo pơkra gơnam mơng ơi, yă ta đưm, biă mă `u le\ tơpai c\eh.     

Siu H’Mai: Pô c\ih hăng pôr