VOV4.Jarai - Kar kăi hăng djop djuai ania ƀơi kual Dap kơdư, mơnuih djuai ania Êđê hơmâo lu gông brô̆ pơkra hăng kram, djrao, amăng anun hơmâo Gông. Gông mơng mơnuih djuai ania Êđê lĕ gông brô̆ juăt pĕ amăng djop plơi pla amăng tơring čar Daklak. Gông anai ƀu djơ̆ kơnong pĕ amăng hơdôm hrơi ngui ngor mơ-ak đôč ôh mơ̆ ăt hơmâo neh met wa pĕ lơ̆m nao pơ đang hmua dong.

Ƀing ta glăk hmư̆ jua gông mơng ơi Y Dhin Êban (djuai ania Êđê) dŏ ƀơi ƀuôn Kniêt, să Ea Ktur, tơring glông Čư̆ Kuiñ, tơring čar Daklak pĕ. Thâo pĕ gông mơng anet, ơi Y Dhin brơi thâo anai lĕ gông brô̆ pioh glăi mơng rơnuk ơi yă đưm hlâo adih pơkra pơjing kiăng kơ pơdah pran jua hning rơngŏt ƀudah yâo mơ-ak hluai tui jua gông. Gông lĕ sa boh gông brô̆ yua ƀing đah rơkơi pĕ ƀơi hơdôm anih hơ-et hơ-oai, pĕ rĭm hrơi hăng amăng hơdôm mông adôh pơtưh tơdăm dra.

Ơi Y Dhin Êban dŏ pĕ gông

Đưm hlâo adih, Gông djuai ania Êđê pơkra hăng lồ ô (ƀudah kram), hrĕ gông ăt lôk mơng hơđuh lồ ôh, phun lồ ô ngă gông. Gông hơmâo 6 ară hrĕ hăng pĕ tui jua čing. 6 ară hrĕ lăng kar hăng hơdôm boh čing, ƀing ta amra ƀuh mơnuih pĕ gông lĕ mơnuih thâo hmư̆ er gông brô̆ biă mă, dưm dưm sa ring čing hơmâo 6 čô mơnuih atông. Lơ̆m pĕ gông, amra pĕ dua gah đeng tơngan, pĕ tui jua čing mơng 6 čô mơnuih atông.

Tơdơi anai, ƀing thâo pĕ gông brô̆ pơkra pơjing gông hăng hrĕ gông yua kẽm hmư̆ mơ-ak biă mă. Ơi Y Dhin Êban brơi thâo: pơkra sa boh gông huăi tơnap đơi ôh. Hlâo anun, ta kiăng kơ ruah sa wan lồ ô tha, amu pơkrŏ hăng pra, 6 ară hrĕ kẽm ƀudah kram kiăng yua kyâo kiăng kơ ngă tơngia gông. Sa boh gông glông mơng 80 cm truh pơ 1 met; gông glông ƀudah ber tui hluai hor mơng rĭm čô mơnuih.

“Kiăng kơ pơkra sa boh gông kiăng ruah kram tha, tơpă hiam, trơ̆i mă sa wan amu pơkrô, hrĕ kẽm hăng kyâo ngă tơngia kiăng kơ hrĕ kẽm anai ruă jing er hmư̆ phara. Arăng juăt blah kyâo gap ƀrô, akŏ ta akă hrĕ kẽm, gret jum dar kyâo kiăng kơ akă hrĕ kẽm, tơdơi anun kơčao amăng kiăng kơ pơmut hrĕ kẽm hlâo kơ akă. kơčao amăng gah tlôn kiăng kơ er 6 ară hrĕ hmư̆ kơtang, rơđah lơ̆m ta pĕ”.

Ơi Brin, dŏ ƀơi Ƀuôn Kniết, să Ea Ktur, tơring glông Čư̆ Kuiñ, tơring čar Daklak brơi thâo dong, mơnuih pĕ gông, djuai ania Êđê iâu lĕ “Teh Gông”. Lơ̆m pĕ gông, ƀing pô anai amra dŏ ƀơi rang sang, dua gah tơkai kĕp ƀơi gông, đeng dua gah tơngan đeh hrĕ gông laih anun ƀing ta amra hmư̆ er ting ting mơ-ak biă mă. Arăng juăt pĕ gông tlam lơ̆m yang hrơi hơhuñ yua kơ er gông hmư̆ rơnang đôč yua anun kiăng hơ-et hơ-oai kah hăng hmư̆ mơ-ak.

“Phara hăng gông đing năm đeh hăng tơngan rah, ayŭp rah, Gông pĕ kơnong hăng tơngan đôč. Gông pơkra hăng kram, hrĕ gông pơkra mơng hơđuh kram tha. Er gông hmư̆ đĭ trun kar hăng atông sa ring čing hăng lơ̆m pĕ gông kơnong či hmư̆ đôč, ƀu pĕ brơi arăng adôh ôh”.

Gông ană plơi pla juăt ba nao pơ hmua, pĕ amăng hơdôm mông pơdơi pran kiăng kơ plai ƀiă glêh glar tơdơi kơ sa hrơi mă bruă. Ƀudah amăng hrơi ngui ngor laih dong hơdôm hrơi pơdơi arăng ăt pĕ ngui kiăng kơ pơdah pran jua khăp pap. Ơi Y Dhin Êban dŏ ƀơi Ƀuôn Kniêt, să Ea Ktur, tơring glông Čư̆ Kuiñ, tơring čar Daklak brơi thâo:

“Gông amra pĕ tui hluai hor, arăng amra pĕ ngui tơdơi kơ hơdôm hrơi mă bruă glêh glar ƀudah amăng sang anŏ mơyut jôk laih dong pĕ brơi arăng adôh eirei ăt dưi mơn. Lơ̆m pơkra gông kiăng kơ thâo er đĭ trun laih dong thâo dưm tơngan kiăng kơ đet hiưm ñu. Ră anai, ƀing hlăk ai ƀu hor dong ta gông, ƀu hơmâo mơnuih pĕ gông dong tah, lui ƀhao yơh”.

Gông brô̆ mơng đưm hlâo adôh lĕ hơdôm gơnam ngă mơ-ak kơ pran jua ƀu kơƀah ôh amăng hơdôm hrơi ngui ngor, ngă yang rơbang, hơdôm hrơi ngui amăng sang anŏ … mơng djop djuai anai ƀơi Daklak. Ră anai djop djuai ania glăk djă pioh lu gông brô̆ pioh glăi mơng đưm hlâo adih anun lĕ: čing hơgor, tù và, đing ayŭp hăng lu gông brô̆ pơkŏn dong. Hơdôm thun laih rơgao, gơnong bruă bơdjơ̆ nao amăng tơring čar Daklak hơmâo jak iâu ƀing rơgơi kơhnâo thâo pơkra pơjing gông brô̆, pơtô glăi ană tơčô, mơng anun amra djă pioh, lăi pơthâo gông brô̆ tui gru grua ơi yă mơng djop djuai ania Việt Nam. Samơ̆, ƀing rơgơi kơhnâo tha rơma ăt bơngŏt mơn ră anai, yua kơ lu hlăk ai, ană tơčô ƀu hor hăng gông brô̆ đưm hlâo dong tah. Amăng anun, ƀing rơgơi kơhnâo pĕ Gông ăt brơi thâo, er gông brô ƀu hmư̆ lu dong tah, rơnuk tơdơi anai ăt dŏ thâo gông hă ƀŭ.

Siu Đoan: Pơblang