VOV4.Jarai- Bai, hơkă (rêu, rô) mơng đưm đă ră hlâo laih jing gơnam juăt yua amăng tơlơi hơdip mơda hăng bơwih [ong ri\m hrơi mơng djuai ania K’ho kual C|ư\ Siăng.

Sang ano\ hlơi lêng kơ hơmâo sa, dua boh bai, hơkă soh amăng sang hăng lu yua amăng bruă phara.

Amăng anun, hơkă, bai mă yua amăng hrơi ngui ngor, laih anun pioh c\i pơhrôp hiam, arăng juăt iâu le\ hơkă bơnga.

Hơkă bơnga le\ gơnam mơ`ăm ten, rơguăt tơngan laih anun hiam mơng pô mơ`ăm.

Gah tlôn sang man pơdong [li\p hiam mơng sang ano\ yă K’Ệp, [ơi plơi Duệ, să Đinh Lạc, tơring glông Di Linh, tơring ]ar Lâm Đồng le\ hơmâo sang kyâo pơdong c\i pioh gơnam mơ`am bung bai,rêu, rô,.

Bruă mơ`am djru `u hơmâo prăk kăk amăng lu thun laih rơgao. Gơnam rơwơi mơ`am mơng yă anai ngă ba s^ pơ mơnuih [on sang amăng plơi hăng tuai c\uă ngui jê| hăng ataih kah hăng [on prong Hồ Chí Minh, Vũng Tàu…

Ră anai, tuai c\uă ngui kiăng hơmâo gơnam hiam kah hăng hơkă bơnga kho\m pơtăn lui hlâo ha blan kah mơng hơmâo.

Nua sa boh hơkă bơnga le\ tui hloai, ai `u 250.000 prăk truh kơ 600.000 prăk. Yă K’Ệp brơi thâo, blung a mơ`am hơkă, rêu kiăo tui pran `u amuaih đôc\, giong mơng anun [ư [ư\ đ^ tui:

‘’Kâo sem lăng laih anun ngă mă hơjăn. Kâo [uh hơkă, bai to\i pho\i arăng glo\m h^, kâo leh h^ sem lăng hiư\m arăng mơ`am, kâo hrăm mă hơjăn amăng lu blan mơtăm.

Blung a, kâo mơ`am ngui đôc\, mơ`am giong kâo atol h^ amăng sang, arăng nao ngui pơ sang lêng kơ lăng hiam laih anun tơ`a c\i blơi.

Dong mơng anun kâo pơphun mơ`am hơkă, blung a kâo mơ`am hơkă loh đôc\, tơdơi kơ anun kah mơng mơ`am hơkă bơnga.

Kâo mơ`am hơkă bơnga dưm [ơi le\ arăng blơi dưm anun. {ơi `u [u hơmâo hơkă bơnga c\i s^ mơtăm.

Ră anai [ing arăng kiăng hơmâo hơkă bơnga kho\m iâu telephone pơtăn lui hlâo kah, tơdah [u pơtăn hlâo [u hơmâo hơkă c\i s^ ôh’’.

Bruă mơ`am hơkă bơnga kiăng ta lăng ten, rơguăt tơngan, thâo rơgơi mơng bruă ruah mă djrao, jut, ale c\i mơ`am truh kơ mơ`am giong.

Tui hăng ơi K’Ten, [ơi plơi Kao Kuil, să Đinh Lạc, tơring glông Di Linh, bruă mơ`am hơkă bơnga rơngiă lu mông biă mă:

‘’Hơkă mơ`am tui gru hơđăp le\ yap mơng bruă krih, tơloah pơ-o truh kơ mơ`am truh 3 hrơi giong laih, bơ hơkă bơnga rơngiă lu hrơi hloh, ta kho\m gir yơh, ngă pơ`en, tong ten mơng [rư\ kah hơkă mơng kjăp, hiam.

Sa boh hơkă ta dưi yua amăng hơdôm thun. Bơ hơkă bơnga le\ yua sui biă mă, juăt pioh brơi ană bă yua amăng hrơi ngui ngor đôc\’’.

Gơnam c\i ngă hơkă bơnga juăt `u le\ huai, jut, ale, mơrai soat… Ră anai kiăng hơmâo djrao, pơ-o, hre\ huai… hiam c\i mơ`am hơkă le\, neh met wa kho\m nao pơ glai, truh kơ ha wơ\t hrơi tơjuh mơtăm yơh.

Pơkra hre\ c\i mơ`am lu mơta biă mă kah hăng ta [ơhu krô ( samơ\ anăm [ơhu amăng pơ-iă kơtang ôh, biă mă `u le\ ta pioh amăng tơ-ui kiăng krô mơng [rư\); ta blah, tơloah h^…

Lơ\m mơ`am ta mơ`am mơng tơpang hơkă truh kơ abăn hơkă, tloi hơkă. Ri\m tal mơ`am lêng kơ rơguăt tơngan, biă mă `u le\ mơ`am bơnga.

Hơmâo dua mơta mơ`am gru bơnga juăt [uh, anai le\ mơ`am bơnga c\ư V hăng ngă bơnga wil dô.

Mau pơhrôp kiăng hiam juăt `u mau mriah hăng mau ju\, mă mơng kơđuh phun kyâo glai [udah hre\ mơrai; juăt `u ta mă mau hơmâo hơđăp mơng hre\ ngă hơkă hlao c\i ngă gru bơnga rơđah hloh, jing gơnam phara hơjăn.

Ră anai [ơi să Đình Lạc, tơring glông Di Linh, tơring ]ar Lâm Đồng, hơmâo lu djuai ania [iă thâo mơ`am hơkă, bai, jing bruă bơwih [ong huă amăng plơi.

Khă hnun hai, [ơi anăp tơlơi mut tơma hăng pơđ^ kyar, jai hrơi aset tui laih [ing hlăk ai amuaih kơ bruă mơ`am hơkă, bai. Tha plơi K’Jôs, plơi Duệ, să Đình Lạc, lăi tui anai:

‘’Amăng plơi Duệ hơmâo lu sang ano\ do\ djă pioh mơ\n bruă mơ`am kah hăng mơ`am hơkă bơnga, hơkă gui ia…

Yua amăng tơlơi hơdip mơda lêng pơlir hơbit hăng hơkă bai mơ\n. Kâo c\ang rơmang gong gai kơnuk kơna gleng nao hloh dong pok anih hrăm mơ`am rơwơi kơ djo\p mơnuih, pô hlơi mơ`am hiam le\ ta hơmâo gơmam apah bơni.

Tui anun kah mơng pơtrut pran jua [ing hlak ai’’.

Ơi Nguyễn Quốc Phương, Kơ-iăng khoa Jơnum min mơnuih [on sang să Đình Lạc brơi thâo, kiăng djă pioh bruă mơ`am rơwơi mơng djuai ania K’ho, gong gai kơnuk kơna ngă hro\m hăng Anom bruă pơtô hrăm bruă pok na nao anih pơtô mơ`am kơ [ing khăp amuaih:

‘’Gong gai kơnuk kơna lêng tu\ ư, pre lui laih, tha plơi hăng khul wai lăng mă pô amăng plơi, khoa moa apăn bruă ping gah hăng khul grup gum hro\m, ta dưi mưn mă sang jơnum amăng plơi c\i ngă anih pơtô, pơtô brơi hơdră mơ`am amu` hloh truh kơ tơnap hloh c\i mơ`am hơkă, bai juăt yua [udah hơkă bơnga.

{u kơnong mơ`am bung bai đôc\ ôh mơ\ ta thaoa mơ`am rơ-i pioh asơi, rơ-i toa… anun le\ gơnam ta pioh c\i mă yua pioh c\i pơhrôp dong.

Ră anai, arăng juăt pơwơ\t glăi bruă mă gru grua mơng đưm, arăng c\i blơi glăi hơdôm mơta gơnam lăng hling, aka [u hơmâo djơ\ ôh, laih anun arăng c\i hơdor glăi rơnuk đưm’’.

Hro\m hăng tơlơi pơđ^ kyar mơng anom bruă tuai c\uă ngui Lâm Đồng, sa, dua plơi mơ`am rơwơi mơng djuai ania K’ho [ơi tơring glông Di Linh glăk pơphun ngă glăi laih, djru wai lăng djă pioh khăp gru grua hiam mơnng djuai ania amăng tơlơi hơdip mơda.

                                                                            Siu H’Mai: Pô c\ih hăng pôr