VOV4.Jarai-Lơ\m thun jai hrơi lu tui tơlơi suaih pral hro\m hăng tơlơi drơi jăn tha tui amra amu` biă mă bưp tơlơi ruă nuă.

 

C|răn hơdră ‘’Tơlơi suaih pral kơ abih bang mơnuih’’ hrơi anai, [ing gơmơi hơmâo lăi pơthâo brơi neh met wa hăng [ing gơyut kho\m nao pơkă lăng drơi jăn r^m thun, yua dah r^m wơ\t duăm ruă le\ nam pơ[uh hlâo kơ tơlơi suaih pral [u dưi pơ-ai ôh.

 

{ơi anai le\ hơdôm tơlơi lăi pơthâo kơ sa, dua tơlơi ruă juăt [uh, kiăng djru brơi neh met wa hăng [ing gơyut thâo pơgang mă pô.

 

1- Ruă hơtai boh

 

Ruă hơtai boh le\ tơlơi ruă juăt hơmâo biă mă, hơmâo lu mơta tơlơi ruă samơ\ ta juăt [uh le\ tơlơi ruă bơdjơ\ nao arăt drah phun (động mạch vành).

 

Tơdah arăt drah phun kơdol h^ amra ngă tơdu angin suă pran laih anun drah rô nao pơ hơtai boh [u djo\p ôh.

 

Tơlơi ta juăt [uh le\ ruă tơda [udah ruă hơtai boh, suă pran hmar, amăng tơda mưn lăng kah hăng hơmâo gơnam hơge\t kơtit nao.

 

Samơ\ ăt hơmâo mơn mơnuih ruă mơ\ hlâo kơ anun [u [uh tơlơi ruă hơge\t ôh.

 

Pô amu` c\i bưp tơlơi ruă anai le\: đah kơmơi abih thun sat abăn eng, mơnuih rơmong plin, mơnuih alah pơrơguăt drơi jăn, mơnuih ]ơtăng arăt drah.

 

Hơdră pơgang: Pơtrut kơtang hloh tơlơi pơrơguăt drơi jăn, anăm [ong đơi ôh gơnam [ong mơsin, lu rơmuă, lui yơh mơ`um  tơpai, [iêr, djup hot.

 

2-Ruă mơ-a`ă tơbiă ia sik

Lơ\m rơnoh insulin yua dlô tơlang ba tơbiă [u djo\p, c\i pơđoh nao amăng drơi jăn, rơnoh ia sik amăng drah lu, jing ngă ia sik amăng drơi jăn ta đ^ tui mơn.

 

Tơlơi ruă tơbiă mơ-a`ă tơbiă ia sik dưi ba truh tơlơi ruă kah hăng ruă hơtai boh, boh [leh…

 

Tơlơi ta juăt [uh hăng mưn  le\: Rơgah amăng drơi jăn, rơwang rơweh, nao mơ-a`ă lu wơ\t, mơhao mơ`um ia, bơbrui mơta…

 

Mơnuih amu` c\i bưp tơlơi ruă anai le\: Juăt [uh [ơi mơnuih rơmong.

 

Hơdră pơgang glăi: Khom triăng pơrơguăt drơi jăn, hơdư\ [iă [ong huă gơnam lu sik mih hăng lu rơmuă.

 

3- Ruă hluai tơlang

 

Anai le\ tơlơi ruă ngă pơhro\ drah kơtăk amăng tơlang. Tơlơi ruă anai yua lu boh tơhnal ngă rai, sit năng ai `u yua kơ[ah canxi, Vitamin D3, yua hrip mă Kali tơdu..

 

Tơlơi juăt [uh hăng mưn le\: Ruă kơtang amăng tơlang, ngă amu` jôh tơlang…

 

Hơdră pơgang: Pơhlôm rơnoh Kali amăng drah kơtăk, biă mă `u le\ vitamin D, pơhrăm pơrơguăt drơi jăn lu.

 

4- Ruă rơka hlung asơi – pruăi tha

 

Anai le\ tơlơi ruă rơka kian pruăi. Boh tơhnal `u le\ yua tơlơi rô nao rai acid amăng drơi jăn [u dưm kơnar ôh.

 

Tơdơi kơ anun dong le\, yua boh tơhnal pơko\n dong kah hăng hormone, tơlơi pơmin ta [u hơđong.

 

Tơlơi juăt [uh hăng mưn le\: Ruă jruk gah yu\ hơtai boh, laih anun jruk nao [ơi bung rong ta. Juăt `u le\ ruă tơdơi kơ huă asơi giong, ruă amăng 2 truh 3 wơ\t hrơi tơjuh.

 

Hơdră pơgang: Lui mơ`um tơpai, djup hot, hăng lu djuai jrao ngă rơka pruăi, hơđong kjăp tơlơi pơmin, anăm brơi hu\i bơngơt amăng sui hrơi ôh.

 

5- Ruă brah hơtai

Hơmâo 5 djuai virus ngă bơbrah hơtai kah hăng: A, B, C, D, E. Anai le\ hơdôm djuai virus juăt [uh ngă ruă hơtai.

 

Tơlơi juăt [uh hăng mưn: {u mơhao [ong huă, tơdu amăng pran jua, duăm uh drơi jăn, kơ`^ kl^ kliăng, kơ`^ alăk mơta.

 

Hơdră pơgang: Tla#o jrao vaccin pơgang hlâo.

 

6- Ruă kơdung ia mơ-a`ă

 

Boh tơhnal `u le\ yua virus amăng kơdung ia mơ-a`ă, yua hơmâo c\uah pơtâo lăng, yua bơbrah [ơi rơkông đok.

 

Tơlơi juăt [uh hăng mưn: Nao mơ-a`ă thu hang, mơ-a`ă lu wơ\t, mơ-a`ă tơbiă drah, ngă tơdu pran, ruă kian aneh.

 

Hơdră pơgang: Anăm a` nao mơ-a`ă sui đơi ôh, rơmet agaih agong amăng drơi jăn, mơ`um lu ia.

 

7- Ruă bơbrah hruh ană

 

Anai le\ tơlơi ruă juăt bưp [ơi phung đah kơmơi, bơbrah amăng hruh ană. Tơdah bơbrah kơtang, arăng iâu le\ bru\ hruh ană.

 

Tơlơi juăt [uh hăng mưn le\: Sat eng [u klă, ruă [ơi ging djeo kơ-iăng, mơ-a`ă ruă, tơbiă drah, [uh lu ia kơh`ơr.

 

Hơdră pơgang: Nao sem lăng tơlơi ruă djơ\ hrơi pơkă, rơmet drơi jăn agaih agong.

 

8-Bơbrah jơlan pơđoh ia mơ-a`ă phung đah rơkơi

 

Anai le\ tơlơi ruă hơmâo [ơi phung đah rơkơi, yua tơlơi bơbrah tơdu, ngă bluk đ^ [ơi jơlan pơđoh ia mơ-a`ă, jum dar kơdung ia mơ-a`ă, ngă pơđoh ia mơ-a`ă tơnap.

 

Boh tơhnal ba truh tơlơi ruă anai aka [u thâo tong ten ôh, tơlơi ruă yua hơmâo drah kơtăk mơng ơi yă, yua hormone, yua anih anom hăng tơlơi hơdip mơda, yua tơlơi ruă mơng tơlơi pơjê| rơkơi bơnai….

 

Tơlơi juăt [uh hăng mưn le\: Nao mơ-a`ă tơnap, thu hang, ia mơ-a`ă khu\, [ơi ano\ `u ruă kian aneh lơ\m ta nao mơ-a`ă.

 

Hơdră pơgang: Nao mă drah sem lăng kiăng ta` [uh tơlơi ruă anai.

Siu H’Mai-Nay Jek: Pô ]ih hăng pôr