VOV4.Jarai-Dong mơng đưm đă ră hlâo laih amăng gru hră djă pioh [ơi dêh ]ar Việt Nam, lơ 10/3 blan ta jing h^ hrơi ngă yang prong biă mă kơ djuai ania. Anai le\, sa hrơi ngă yang mơak kiăng hơdor glăi laih anun hơdor tơngia djop rơnuk ană tơ]ô pơtao Hùng, jing [ing ngă pơtao blung a kơ djuai ania lo\n ia Việt Nam, hơmâo pran jua ako\ pơdong lo\n ia hăng pơgang dêh ]ar mơng đưm.

Mơnuih [on sang juăt pia:

‘’Khă hlơi hlơi nao pơngo\ glăi pơyu\ hai

Ăt hơdor glăi đô] hrơi huă pơsat yă bung ơi hơgor lơ pluh blan klâo’’.

R^m thun, sit truh lơ 10/3 blan ta, mơnuih [on sang dêh ]ar ta dik dăk nao huă pơsat  ơi yă ta rơnuk pơtao Hùng đưm đă- [ơi tơkai ]ư\ Nghĩa Lĩnh, tơring ]ar Phú Thọ.

Mơnuih [on sang rai mơng djop djang anih, kual ]ư\ siăng truh pơ kual dăo giăm hang ia rơs^ amăng tar [ar dêh ]ar nao ]uh `ang h’u\, ngă yang hơdor tơngia amăng hrơi huă pơsat ơi yă ta đưm.

Phun akha mơng hrơi Huă pơsat pơtao Hùng

Hrơi Huă pơsat, mơnuih [on sang ta juăt lăi nao kơ tơlơi akhan ơi Lạc Long Quân hăng yă Âu Cơ

Tơlơi akhan ră ruai glăi mơng đưm tui anai: Kinh Dương Vương tơkeng rai sa ]ô ană đah rơkơi, tơdơi anai đ^ ngă pơtao pơhroa kơ ama `u, ơi pơtao mă anăn Lạc Long Quân, do\ kơ yă Âu Cơ laih anun tơkeng sa boh kah hăng boh mơnu\ prong, giong anun ]eh h^ tơbiă rai sa rơtuh ]ô ană, jing ơi yă kơ djuai ania Bách Việt ta. Ha hrơi anun,  pơtao Lạc Long Quân lăi kơ bơnai `u, yă Âu Cơ tui anai : ‘’Kâo le\ ană djuai ania }ơgrai do\ amăng ia, ih jing ană mơyang do\ amăng kơdư; ia hăng apui [u do\ hrom ôh, do\ hrom tơnap biă mă’’.

Yua kơ anun, rơma pluh ]ô ană tui am^ `u đ^ pơ ]ư\ siăng, rơma pluh ]ô ană dong tui ama `u nao pơ kual ia rơs^ adih. Ơi Lạc Long Quân jao kơ ană đah rơkơi kơ]ua `u ngă pơtao anun le\ ơi Hùng Vương pơhroa kơ ama `u, ơi Lạc Long Quân.

Găn rơgao 18 rơnuk pơtao Hùng Vương, hlong jao glăi grê pơtao kơ Thục Phán-An Dương Vương.

Huă pơsat pơtao Hùng Vương le\ sa amăng tơlơi ngă yang prong biă mă mơng djuai ania Việt Nam

Kiăng hơdor pioh pran jua gum pơgôp mơng [ing pơtao Hùng đưm adih, ako\ pơdong rai lo\n ia, ơi pơtao kơnung djuai Lê, ơi Lê Thánh Tông lơ\m thun 1470 laih anun ơi pơtao Lê Kính Tông thun 1601 pơkra glăi, tăm pong hăng ia l^ pơsơi kiềm dưm [ơi pra yang pơsat ơi pơtao Hùng, ruah mă lơ 11 hăng lơ 12/3 blan ta jing hrơi huă pơsat kơ ơi pơtao Hùng.

Truh rơnuk pơtao kơnung djuai Nguyễn, thun Khải Định tal 2, 1917, hlong ruah lơ 10/3 blan ta jing hrơi ngă yang prong, huă pơsat ơi pơtao Hùng Vương, pioh hơdor kơ hơdôm rơnuk pơtao Hùng Vương đưm adih laih anun kiăng pơtă pơtăn kơ ană tơ]ô djop djuai ania Việt Nam hrom hơbit hơdor na nao ngă yang kơ ơi pơtao phun akha đưm kơ dêh ]ar ta.

Boh yôm phun kơ hrơi huă pơsat ơi pơtao Hùng lơ 10/3

Hrơi huă pơsat ơi pơtao Hùng lơ 10/3 jing kiăng pơtă pơtăn kơ ană tơ]ô hơdor glăi kơ phun akha hlao ia plơi pla dêh ]ar, hơdor tơngia kơ pran jua hơdôm gưl rơnuk ơi yă anong wa đưm đă, hơmâo ngă bruă hiam pioh glăi kơ ană tơ]ô.

R^m thun, sit truh hrơi huă pơsat anai mơnuih [on sang Việt Nam khă do\ pơpă hai hrom hơbit anăp glăi kơ phun akha djuai ania ta pô mơn.

Lu mơnuih [on sang amăng dêh ]ar ta nao jơnum ngă yang 

pra yang pơsat pơtao Hùng-Huă pơsat Hùng Vương  

Tui hăng tơlơi juăt r^m thun, hrơi huă pơsat pơtao Hùng dưi pơphun [ơi pra yang pơsat pơtao Hùng, plơi prong Việt Trì, tơring ]ar Phú Thọ. Anai le\, mông gêh gal kơ ană tơ]ô djop anih amăng dêh ]ar pơwơ\t glăi pơdah pran jua kiăng hơdor tơngia kơ mơnuih nao hlâo.

Djă tui na nao gru grua hiam klă anun mơng ơi yă ta, boh nik `u tơlơi pơtă pơtăn ‘’{ong boh hơdor kơ pô pla, mơ`um ia hơdor kơ pô klơi’’ tơdơi kơ thun hơkru\ blan sơpăn tu\ yua, Khoa mir sir Hồ Chí Minh hơmâo k^ hră pơtrun mrô 22 thun 1946, brơi mơnuih ngă bruă ]ar, bruă kơnuk kơna pơdơi amăng lơ 10/3, blan ta r^m thun pioh nao huă pơsat pơtao Hùng, hơdor glăi kơ phun hlao ia kơ djuai ania.

Lơ\m lơ 6/12/2012, tơlơi yôm mơak ngă yang huă pơsat pơtao Hùng dưi hơmâo ro\ng lo\n tơnah pơtruh brơi kơ anom bruă UNESCO tu\ yap ‘’Jing tơlơi ngă yang pơpu\ kơ pơtao Hùng [ơi Phú Thọ’’, sa mơta dram gơnam gru grua mơak pran jua kơ mơnuih mơnam  ro\ng lo\n tơnah.

Ră anai, boh yôm phun huă pơsat pơtao Hùng lơ 10/3 [u djơ\ kơnong pơdah rai bruă hơdor kơ phun akha djuai ania đô] ôh, `u do\ jing tơlơi mơak, tơlơi pơ-ư ang kơ mơnuih dêh ]ar Việt Nam hăng gơyut gơyâo jar kơmar.

Dong mơng thun 2007, khoa moa git gai pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar Việt Nam  hơmâo tu\ yap sit nik Hrơi huă pơsat ơi pơtao Hùng jing hrơi ngă yang prong kơ dêh ]ar. Dong mơng anun, hrơi anai jai kraih yôm pơphăn hloh hăng mơnuih [on sang Việt Nam.

Hơdră ngă yang huă pơsat pơtao Hùng

Tơlơi akhan đưm kơ ơ Lạc Long Quân

Yua kơ boh yôm hrơi Huă pơsat ơi pơtao Hùng lơ 10/3, jing yôm biă mă anun yơh dưi pơphun lu ]răn, lu bruă biă mă. Lơ\m ngă yang huă pơsat juăt hơmâo tơlơi adoh soang, gơnam ngă yang, sa khul mơnuih ngă bruă pioh ngă yang, jing [ing khoa moa, tha rơma thâo mơbruă ngă yang pơphun.

Rơngiao kơ hrơi huă pơsat ơi pơtao Hùng, arăng juăt pơhrôp te\m hla kơ bơnga lu mơta bơnal ngă hiam, hơmâo tơlơi atông ]ing ring hơgor, pe\ gông atông bro#, ]ut buh eng ao ngă yang. Gơnam ngă yang hơmâo hlô mơnong kah hăng rơmô, bê, un, boh troh, bơnga, [a` ]ưng, [a` tek, [a` yây, ]e, [a` ke\o,…

Khă găn rơgao hơdôm rơbâo thun laih, hơmâo lu tơlơi bơblih pha ra, tơnap tap hai, gru grua hơdor na nao ‘’{ong boh hơdor kơ pô pla, mơ`um ia hơdor kơ pô klơi’’ mơng mơnuih [on sang djuai ania Việt Nam ta [u thâo bơblih ôh. Huă pơsat pơtao Hùng  jing sa kơnôl lăi pơthâo rơđah laih kơ tơlơi anun.

Nay Jek : Pô ]ih hăng pôr