VOV4.Jarai - Amăng hơdôm thun je# hăng anai, bruă bơwih brơi kơ tơlơi suaih pral, pel e\p hăng pơjrao tơlơi duam ruă kơ m[s [ơi tơring ]ar guai lon ia gah tơring ]ar Kontum hmâo lu bôh than yôm phăn. Rơđah biă `u le\ bruă ia jrao mơng tơring ]ar truh pơ\ plơi pla jai hrơi jai pơđ^ tui.

 

Khă hnun hai, yua kơ tơlơi pơđ^ tui lu anai glăi ngă gơnong bruă ia jrao mơng tơring ]ar bong glăi hăng lu tơlơi tơnap, tơlơi lông wot gơnam tam mă yua ăt kah hăng mơnuih mă bruă mơn.

           

Dưi pơdo\ng rơgao hăng anai 9 thun [ơi tơring kual Plei Kần, tơring glông guai lon ia Ngọc Hồi, Sang ia jrao prong kual Ngọc Hồi, hmâo pok pơhai mă yua rơbêh kơ 3.400 bôh thâo phrâo, kah hăng amăng bruă mă [uai, pơjrao tơlơi ruă gah đah kơmơi hrơi, hăng hmâo wot hơdôm bôh thâo phrâo rơgao hloh kơ gưl dlông.

 

Tơlơi anai hmâo djru laih sang ia jrao hmâo mă pran jua đăo gơnang mơng rơbêh kơ 200 rơbâo ]ô m[s, mơng 4 bôh tơring glông: Đak Glei, Ngọc Hồi, Đak Tô hăng Tu\ Mrông.

 

Glăk do# rông ană đah kơmơi breh pruăi rơbêh [ơi Sang ia jrao, amai Nguyễn Thị Đào, [ơi să Đak Môn, tơring glông guai lon ia Đak Glei brơi thâo, `u ăt kah hăng lu mơnuih amăng kual,  hơđong pran jua lom pô `u [u dah pô sang nao pel e\p – pơjrao tơlơi duam ruă [ơi anai:

           

“Dơng mơng ơi ia jrao truh kơ [ing nai ia jrao, mơnuih wai lăng pô ruă le\ hlơi hlơi leng kơ hur har pran jua, mơ-ak ]ơkă mơnuih duam ruă. Bơwih brơi tơ`a bla le\ tum djop biă.

 

Tơlơi hơdjă hă agaih gong, rơguăt hăng hur har pran jua biă. Krah mlăm ăt hmâo ơi ia jrao nao ]uă mơnuih ruă mơn, laih anun mơguah kâo phrâo tơgu\ mơng sưng đih pit le\ ơi ia jrao nao ]ua\ laih mơnuih ruă.

 

{ơi anai [u hmâo breh pơjrao ôh, kâo khom ba ană kâo nao pơ\ Kontum, tơlơi ruă kraih djơ\ ano# `u ba truh [ơi krah jơlan hmâo hơdôm tơlơi hu^ rơhyư\t [u dah rơngiă lu prăk kơ sang ano#”.

           

Mơnuih duam ruă pơa`et nao rai do# tơguan pel e\p tơlơi ruă [ơi Sang ia jrao prong kual Ngọc Hồi

Mơ-ak yua kơ hơdôm bôh tơhnal klă hmâo ngă laih amăng bơwih brơi tơlơi suaih pral, pel e\p, pơjrao tơlơi duam ruă kơ m[s, Sang ia jrao prong kual Ngọc Hồi ăt khom bong glăi mơn hăng tơlơi rơgao hơnong mơnuih. Anom pơjrao tơlơi ruă ]ơđai muai pơkra pơkă 60 bôh sưng khom dưm nao dong 50 bôh sưng.

 

Anom breh pơjrao mơng 30 bôh sưng dưm dong 48 bôh sưng. Yap hrom đơ đam sang ia jrao, rơnoh rơgao hơnong đ^ truh laih 225%; abih bang hơdôm bôh sưng mơnuih ruă khom a`ep h^ păng rơhaih `u mơng 90cm truh do# 50cm kiăng pla [ia\ tơlơi gơniă.

 

Ơi ia jrao Nguyễn Hữu Thâm, Khoa Sang ia jrao prong kual Ngọc Hồi brơi thâo, tơlơi rơgao hơnong sui rơgao 5 thun hăng anai laih, ră anai jing h^ sa tơlơi lông sit nik hăng anom bruă:

           

“Dong mơng rơgao hơnong kơ anih anom mă yua ba tôm lu tơlơi gun hrun, anun le\ bruă ]ơkă pơjrao, bruă bơwih brơi kơ mơnuih ruă hrim hrơi, hơdră [ong huă kơ mơnuih ruă, laih anun bruă agaih rơnăk `u amra nao hrom. {ơi sa anih anom tui anun [ing gơmơi ăt tơnap tap mơn.

 

Tơlơi gir run mơng [ing gơmơi ăt truh sa tơhnal hơpă đo#]. Ră anai tơlơi rơgao hơnong hmâo lu tơlơi tơnap kơ [ing gơmơi. Tơdah pioh sui thơ tơlơi lăng djơ\ pran m[s amra trun tui yơh”.

           

Hrom hăng rơgao hơnong kơ anom mă yua, kơ[ah mơnuih mă bruă ăt jing tơlơi ruă ako# hlâu mơng hơdôm anom bruă ia jrao kơnuk kơna [ơi tơring ]ar Kontum.

 

Hăng sa sang ia jrao dăp tal 2 hăng 27 bôh anom pơjrao hăng 7 bôh anih mă bruă, tơlơi kơ[ah mơnuih mă bruă glăk jing tơlơi hrom [ơi abih bang hơdôm bôh anom, anih pơjrao mơng Sang ia jrao prong tơring ]ar Kontum.

 

Dưi pơdo\ng rơgao hăng anai 4 thun, Anom pơjrao tơlơi ruă bơbru\, bơbrah asar mơng sang ia jrao hmâo tơhnal pơkă 20 bôh sưng kơ mơnuih ruă samơ\ bôh nik `u hmâo giăm truh kơ 30 bôh sưng mơnuih ruă do# pơjrao hăng rơnoh sưng mơnuih ruă truh kơ 130% sa thun.

 

Ơi ia jrao Đinh Hữu Hoà, Kơ-iăng Khoa sang ia jrao anai brơi thâo, kơđai glăi hăng tơlơi đ^ tui ta` gah mrô mơnuih ruă, mơng hrơi pơdo\ng truh ră anai ơi ia jrao mơng Anom pơjrao kơnong kơ hmâo 3 ]ô mơnuih đo#]:

           

“Hăng sa gru\p mơnuih mă bruă [ia\ tui anun, gah ơi ia jrao le\ [ing gơmơi gir run sa ]ô mơnuih mă lu bruă. Amăng anun mă tom bruă breh pơjrao, laih anun jôr ia jrao kơ mơnuih ruă hmâo, bơwih brơi kiăng kơ plai [ia\, lăi pơthâo kơ mơnuih ruă.

 

Lăi hrom juăt `u tơdah djop mơnuih mă bruă sa Anom pơjrao khom hmâo [ing juăt bruă breh pơjrao ruă bơbru\ bơbrah asar, pơjrao amăng lăm, Xạ trị, bruă Ia jrao put ayuh, bơwih brơi kiăng plai [ia\.

 

Khă hnun hai hăng tơlơi [ơi tơring ]ar Kontum hăng mơnuih mă bruă tui anun le\, [ing gơmơi hrim ơi ia jrao khom mă lu bruă.

 

Sa ơi ia jrao amra khom ngă breh pơjrao, amra mă tom bruă pơkon. Anun le\ gah ơi ia jrao, gah nai ia jrao ăt tơnap mơn”.

           

Rơgao hơnong [ơi sang ai jrao khom dưm dong sưng gah rơngiao anih pơjrao tơlơi duam ruă

Lom mrô mơnuih nao pel e\p, pơjrao tơlơi ruă [ơi Sang ia jrao prong tơring ]ar Kontum [u pơdơi đ^ lu, rơđah biă `u kah hăng thun 2016, đ^ rơbêh kơ 36.400 wot ]ô mơnuih bơhmu hăng thun 2014; mrô mơnuih pơjrao [ơi sang ai jrao  đ^ rơbêh kơ 4.300  wot; mrô breh pơjrao đ^ rơbêh kơ 400 ]ô mơnuih le\ lu thun rơgao sang ia jrao ăt akă dưi pơ pha mơn hơdră pơhrua nao mơnuih dưi pơsit mă bruă djơ\ tơlơi phiăn.

 

Tui hăng ơi ia jrao Võ Văn Thanh, Khoa Sang ia jrao, khom hmâo dong 215 ]ô mơnuih, anun le\ khom đ^ giăm truh ha mơkrah mrô mơnuih mut mă bruă tui djơ\ tơlơi phiăn ră anai, [ing mă bruă [ơi Sang ia jrao prong Kontum phrâo djop mă tơlơi pơkă amăng Hră pơsit mrô 08 thun 2007 mơng {irô ding jum apăn bruă Kơnuk kơna – {irô ding jum wai lăng bruă ia jrao.

 

Tơlơi kơ[ah mơnuih mă bruă lu đơi glăk ngă tơnap prong kơ bruă mă ăt kah hăng ano# kơja\p pơhlôm `u mơn:

           

“Tơlơi kơ[ah lu đơi mơnuih mă bruă sui bơdjơ\ nao prong bruă mă mơng sang ia jrao. Rơđah biă `u kah hăng tơlơi pơ pha mơnuih do# gak, laih anun dưm dăp hrơi mông pơdơi, hrơi blan pơdơi tơnap biă.

 

Hăng dưm dăp ană mơnuih kiăng nao pơhra\m  dơlăm hloh pioh pơđ^ tui bôh thâo bruă mă ăt tơnap tap mơn. Hrom hăng anun ăt ngă bơdjơ\ nao mơn ano# klă bruă mă.

 

Djơ\ ano# `u ngă [u mơ-ak amăng pran jua mơnuih mă bruă anun djơ\ ano# `u hmâo tơlơi bơkơtuai ăt akă djơ\ rơnoh mơn. Tơlơi kơ[ah mơnuih mă bruă bơdjơ\ nao prong biă ano# klă bruă mă”.

           

Gơnong bruă ia jrao tơring ]ar Kontum glăk do\ng [ơi anăp sa glông jơlan dir wir, anun le\: Lom pơđ^ tui ano# klă kơja\p bruă pel e\p, pơjrao tơlơi ruă le\ mơnuih ruă amra nao lu, sang ia jrao ta` rơgao hơnong.

 

Hăng lom sang ia jrao rơgao hơnong, ano# klă kơja\p pel e\p pơjrao tơlơi duam ruă, djru mơnuih ruă glăi bưp tơlơi amra trun tui.

 

Kơnong kơ hăng tơlơi gir run mơng ha jăn gơnong bruă ia jrao hă [u djop pioh e\p jơlan tơtlaih mơng rơwang dir wir anun ôh.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr