VOV4.Jarai-Mơnong [ong huă [u agaih hơdjă s^ mơdrô tơket tơkeng ră anai amăng anom s^ mơdrô, mơnuih [on sang blơi yua [u thâo ruah mă ano\ pơpă agaih hơdjă biă mă `u, ngă kơ lu mơnuih do\ sư\ rơbư\ mơtam [u khin blơi yua. Lơ\m anun, djop anom bruă kơnuk kơna ăt aka ngă abih bruă jao kơ pô ôh, amăng bruă pơgăn arăng ba, s^ mơdrô mơnong [ong huă [u agaih hơdjă.

          Gơnam [ong huă [u hơdjă tơlơi hu\i rơhyưt kơ mơnuih blơi yua.

            {u djơ\ tơlơi bơngơ\t hơjăn kơ [ing đah kơmơi hơtu\k riă tơnă hơbai kơ sang ano\ đô] ôh, wơ\t hăng ơi Lê Văn Phòng, do\ pơ să Dur Kmăn, tơring glông Krông Ana, tơring ]ar Daklak, r^m wơ\t huă [ong ră anai, do\ bơngơ\t na nao, [u hơđong pran jua ôh. Yua kơ hơge\t tui anun, ơi Phòng lăi, rơngiă tơlơi đăo kơnang biă mă yơh, tơlơi agaih hơdjă mơnong [ong huă ră anai, `u lăi: “Mơnong akan, a`ăm ro\k, hơbơi pơtơi, boh troh djo\p mơta, gơmơi nao pơ sang ]ơ kơnong thâo blơi ba glăi đô], hlơi mơng thâo `u hơdjă hă [u hơdjă. Hmư\ hăng [uh amăng bro#, amăng tivi pôr, gơmơi hu\i biă mă samơ\ ăt [u thâo ngă hiư\m pă ôh, [ong mơnong hơge\t dong hơmâo”.

            Ơi Nguyễn Vĩnh Phú, khoa Khul sang ]ơ prong Siêu thị Việt Nam lăi le\, mơnuih [on sang blơi yua ră anai glăk rơngiă tơlơi đăo kơnang nao gơnam tam, mơnong [ong huă s^ mơdrô amăng anom s^ mơdrô pơ rơngiao yua dah lu\k pu\k, mơnong rơgoh, gơnam hơ[ak jrak [u thâo krăn ôh. Mơnuih blơi yua, [u dưi thâo tong ten ôh, ano\ ngă mă hă [udah ano\ sit biă `u [u thâo lơi, yua dah kơ[ah h^ tơlơi pơ]râo ba mơng anom bruă, mơnuih kơhnâo kơhnăk mơng kơnuk kơna pô gơgrong. Tui hăng ơi Phú, wơ\t hăng gơnam tam, mơnong mơnoă s^ mơdrô amăng siêu thị hai, djơ\ biă `u jing anih lăp kơ djo\p mơnuih kơnang biă mă ano\ rơgoh hơdjă mơng `u, samơ\ [u djơ\ lăi siêu thị pơpă hai ăt hơmâo soh ôh tơlơi hơdjă rơgoh anai. Yua kiăng hơmâo lơi, kơmlai lu, gơ`u bơblih mă, song mă tơlơi tu\ yua mơng [ing tuai nao blơi. Yua tơlơi kơ[ah, tơdu bruă mă amăng siêu thị ră anai, hrom hăng hơdră bơwih  [ong huă tu\ kơ hơmâo, soa mă tơlơi tu\ yua mơng arăng, anun yơh rơngiă tơlơi đăo kơnang mơng mơnuih [on sang blơi yua, `u lăi: “Amăng sang s^ mơdrô prong amăng siêu thị hai ră anai do\ hơmâo lu tơlơi kơ[ah [u hơmâo mơnuih thâo ôh. Mơta sa tơlơi je\ giăm kơplah wah mơnuih ba nao s^ gơnam amăng anun ră anai aka [u tơpă ôh. Hơmâo siêu thị đơ đa ngă tơnap kơ pô ba s^ gơnam boh troh, a`ăm pơtam, mă jia lu đơi, rơngiă mông do\ tơguan. Yua kơ anun, gơnam rơgoh, mơnong hơdjă, klă hiam [u mut nao amăng siêu thị ôh kiăng dưi truh kơ mơnuih blơi yua. Siêu thị prong glăk pơgo\ pô ba s^ gơnam mơdrô, laih anun siêu thị anet le\, [ing ba nao gơnam s^ mơdrô ngă tơnap glăi dong”.

            Tui hăng ơi Lê Bá Lịch, Khoa khul pơkra gơnam [ong ]em rông hlô mơnong [ơi Việt Nam lăi, gơnam [ong huă, [em rông [u hơdjă hơmâo amăng lu thun blan hăng anai laih, samơ\ yua kơ bruă git gai wai lăng aka [u ngă tui khut khăt, tơlơi đu\ bơtơhmal aka kơtang, anun aka [u dưi pơgăn abih tơlơi arăng ming pơkra hăng s^ mơdrô mơnong [ong huă [u agaih hơdjă amăng anih anom s^ mơdrô. Biă mă `u, dêh ]ar Việt Nam aka pơkra hơdră mă bruă tui hăng dơnuai krăo lăng, hơmâo tơlơi pơtong lăng tong ten, hlâo kơ mơnong [ong huă pơkra ming giong laih anun ba s^ mơdrô pơ anom s^ mơdrô, dong mơng anih anet truh kơ anom s^ mơdrô prong, kiăng pơkă lăng hơnong hơdjă, rơnăk mơnong [ong huă, tui hluai ano\ arăng pơkra tu\ hlơi kiăng, hlơi pơjing mơai kơ `u, [u pel e\p tong ten dong mơng bruă ming pơkra truh kơ ba s^ mơdrô; djơ\ biă gơ\ khom ]ih pơkra hơdră pơjing rai gơnam [ong huă, hơmâo tơlơi krăo lăng kah djơ\, `u lăi:”Kâo rơkâo djop anom kơsem min khom gleng nao kơ tơlơi anai, mơnuih [on sang ngă hmua kiăng thâo mơn. Pơkra ming mă bruă le\ khom ngă tui hơbo# pơphun sa dơnuai. Hơmâo sa dơnuai  pơkra ming kah dưi krăo lăng mơnong [ong huă pơkra pơjing dưi hơdjă hiam”.

            Bơ ơi Vương Ngọc Tuấn, Kơ-iăng khoa ]ih pioh bruă pơkă hơnong hăng pơgang tơlơi dưi ano\ tu\ yua mơnong [ong huă hơdjă ăt lăi hnun mơn. Yua kơ anun, mơnuih blơi yua aka [u thâo hơmâo blơi mơn gơnam s^ mơdrô hiam hơdjă. Anai le\, tơlơi do\ kơ[ah amăng anih anom s^ mơdrô [ơi Việt Nam, `u lăi: “{ing ngă bruă pơkra ming gơnam tam s^ mơdrô dưi mơn pơkra rai mơnong [ong huă, gơnam tam s^ mơdrô hơdjă ăt hơmâo noa yom, samơ\ lơ\m ba nao s^ mơdrô [u hơmâo hlơi pơtong brơi ôh. {u hơmâo hơdră pel e\p tơlơi pơhing kơ mơnuih blơi yua laih anun tơlơi đăo kơnang ăt [u lơi”.

            {uh rơđah ră anai, dong mơng bruă pơkra ming truh kơ blơi yua, ăt jing bruă ngă do\ ataih tin. Tơlơi anai yơh lơ\m ba s^ mơdrô pơ anom s^ mơdrô mơnuih blơi yua ăt do\ sư\ rơbư\ mơtam, hyu hơduah e\p mơnong [ong huă arăng s^ mơdrô agaih hơdjă samơ\ [u thâo pơpă rơgoh, pơpă hơdjă ôh, blơi tu\ kơ hơmâo đô] mơn.

            Nay Jek: Pô ]ih hăng pôr

Ngă tui kiăng kơ mơnuih [ôn sang blơi yua gơnam [o\ng huă hiam hdjă.

    Kiăng wai lăng gah gơnam [o\ng huă hiam hdjă, ama\ng hrơi blan laih rơgao, hơdôm [irô hơmâo tơlơi dưi, hơmâo pơtrun rai lu tơlơi ppơkă pơkôl, jơlan hdră. Samơ\ yua kơ tơlơi [u tu\ ư nao rai hro\m hb^t, tui anun yơh boh tơhnal aka\ lu đưi ôh. Bruă ngă ră anai le\ kho\m ngă tui mơtăm yơh, laih anun hơmâo tơlơi gơgro\ng ba mơng abih ba\ng mơnuih [ôn sang, yua gơnam [o\ng huă hiam hdja\ hloh.

    Ơi Nguyễn Như Tiệp, khua g^t gai [irô wai lăng gơnam tam [o\ng huă hiam hdja\ mơng hơmua pơdai glai klô, akan hdang, gah Ding jum wai lăng hơmua pơdai laih anun pơđ^ kyar plơi pla deh ]ar ta lăi tui anai, wơt dah ama\ng hrơi blan laih rơgao, hơmâo lu hră pơar pơtrun, pơtô bruă brua\ pơgăng wai lăng gơnam [o\ng huă hiam hdja\, samơ\ yua kơ tơlơi aka\ tu\ ư hro\m hb^t, ngă tui aka\ abih tơlơi gơgrong ba pô, ba truh tơlơi boh tơhnal alka\ lu ôh, ba truh tơlơi bơngơ\t bơnga` mơng mơnuih mơnam ta: “ Jơlan hdră pơhư], ba rai gơnam [o\ng huă [u hiam hdja\, wai lăng [u kơtang ôh, laih anun [u kơja\p, tui anun hrơi blan laih rơgao bruă pơđ^ kyar ngă hro\m hb^t aka\ kjăp đơi ôh, boh nik kơnong hơmâo jơlan hdră ngă hro\m aka\ ktang đơi ôh, aka\ mut nao ama\ng tơlơi hd^p mơda. Sa dua tơlơi pơkă pơkôl gah boh thâo, aka\ pel e\p glăi hơmao ôh, tui anun do\ hơmâo lu tơlơi tơnăp tap, bruă pơkra rai gơnam tam, s^ mdrô gơnam tam [o\ng huă hiam hdja\. Do\ hơmâo tơlơi aka\ mă hiam dơng le\, bruă hyu pel e\p, phak bơtơhmal tơlơi ngă soh glăi mơng hơdôm sang bruă hơmâo tơlơi dưi, ngă hro\m aka\ ba glăi boh than tu\ yua ôh, tơlơi dưi hyu pel e\p do\ tơdu đơi, Boh nik gah gong phun tơlơi pơhing, ăt lăi pơthâo hơdôm tpơlơi ngă soh glăi gơnam tam [o\ng hua\ [u hiam hdja\, khă anun bruă a`ru\ tơngan hro\m mơng hơdôm [irô hơmâo tơlơi dưi, hyu lăng ha\ng pơs^t, ngă rơđah, lăi pơthâo brơi abih ba\ng bruă ngă anai do\ sui đơi, ba truh tơlơi [u mơak ama\ng  pran jua mơnuih blơi yua”.

    Tui ha\ng ơi Nguyễn Hoài Nam, kơ iăng khua ]ih pioh khul gru\p pơkra rai gơnam [o\ng huă laih anun s^ mdrô ha\ng dêh ]ar Việt Nam, s^t nik wai lăng aka\ kjăp ôh, ama\ng bruă gơnam tam [o\ng huă hiam hdja\, [u djơ\ hjan ba rai gơnam tam [u hiam hdjă s^ gah rơngiao đô] ôh, samơ\ [ơi hdôm sang pơkra rai gơnam tam [o\ng huă, s^ mdrô gơnam [o\ng huă mơna] mă tơlơi wai lăng [u kjăp, pioh ngă kmlai ma\ pô, ba truh gơnam [o\ng huă ruă măt. Ơi Nam lăi tui anai, kho\m hyu wai lăng abih ba\ng hloh djơh hăng gơnam [o\ng huă hiam hdja\: “ Gah bruă pơ pha  ba s^ gơnam tam [ơi Việt Nam ră anai, kơnuk kơna ta ba rai bruă anai, jing bruă mă phun, anun le\ hyu pel e\p gơnam tam ara\ng pơkra [lor, gơnam plư pla], pơ plông [u hiam. Tơlơi anai jing hasa tơlơi dleh tơnăp, `u hơmâo pơgun truh hdôm sang ano\ s^ mdrô gơnam tam hiam hdjă brơi mơnuih [ôn sang blơi [o\ng, ngă pơgun truh hơdôm tơlơi hơmâo ngă hiam hlâo adih”.

    Đại tá Phạm Mạnh Thông, khua g^t gai anih mrô 5, C49, Ding jum kông ang rơkâo kho\m hyu pel e\p ktang hloh gah  jơlan hdră gong phun tơlơi pơhing, hyu pơtô pơblang, laih anun pơgăng brơi mnuih blơi yua gơnam [o\ng huă, laih anun pơtô brơi mơnuih blơi yua, laih anun gơgrong ba gah hdôm [irô wai lăng kơnuk kơna. Tơdah nga\ [u hiam bruă anai, s^t nik tơnăp bia\ ma\ wai lăng gơnam tam [o\ng huă hiam hdjă, hlăk anai tơlơi lăi pơthâo gơnam tam lu bia\ mă, gơnam hiam hăng [u hiam [u thâo ôh:“ Dơng mơng bruă ba hyu s^, hơmâo ba rai lu tơlơi bia\ ma\. Tui anun hơmâo pơgun pơgan mơng mơnuih pơkra rai gơnam  hiam hdjă ha\ng mơnuih pơkra rai gơnam tam gr^ gra`  [u hiam hdjă, sul gul [u thâo ôh, gah tơlơi pơhing lu bia\ ma\. Tui anun yơh tơlơi anai, tơlơi gơgrong ba mơng [irô tơlơi pơhing, [irô wai lăng kho\m ngă hiam hloh. Ră anai gah kênh tơlơi pơhing lăi pơthâo gơnam tam, hiư\m thâo gơnam tam pă hiam, gơnam tam hpă [u hiam ngă [lor ma\”.

    Bruă hyu pel e\p gơnam tam [o\ng huă  hiam hdjă le\ tơlơi gơgrong ba mơng abih ba\ng mơnuih mơnam ta. {u dưi hơngah lui ôh tơlơi ngă hro\m mơng [irô hơmâo tơlơi dưi mơng kơnuk kơna ta, gah bruă hyu pơgăn hơdôm gơnam tam [u hiam hdjă, [rư\ [rư\ dưi wai lăng. Samơ\ kiăng pơgăn khut khăt abih h^ tơlơi anai, kho\m hơmâo jơlan hdră phak bơtơhmal ktang hloh dơng.

Rơluch Xuân: Pô ]ih ha\ng pôr