Amăng sang pơkra pơjing gơnam mơng anom bơwih ƀong hrŏm bơwih bơwang bơkơnar Ea Tu, khua anom bruă Trần Đình Trọng pel ĕp glăi tong ten rĭm kơthung kơphê asar krô hlâo kơ mơ-it nao tơdrun kompăn pơgiăng nao pơ dêh čar Mi. Giăm anun, dua čô kông ñơn glăk ječ ameč ruah pơpha, dưm amăng tơpung kơphê kiăng kơ jao tui tơlơi rơkâo amăng plang internet. Glăk dŏ anung gơnam, yă H’Ban B’Tô, dŏ amăng ƀuôn Kŏ Tam, să Ea Tu, plơi prong Buôn Ma Thuột brơi thâo, rĭm hrơi mă bruă ƀơi sang pơkra gơnam arăng apah 250.000 prăk. Bơ tui tơđar rĭm hrơi, ñu kah hăng ƀing mă bruă pơkŏn mơng anom bơwih ƀong hrŏm đing nao bơwih brơi đang pla kơphê. Yă H’Ban B’Tô hok mơ-ak brơi thâo:

“Kâo mă bruă amăng anom bơwih ƀong hrŏm anai mơng thun 2015. Kâo ngă tui boh thâo mơ̆ anom bruă črâo brơi. Kơphê sang anŏ gơmơi ăt ƀu lu lơi samơ̆ sĭ hơmâo nua yua anun tơlơi hơdip sang anŏ ăt hơđong mơn”.

Tơlơi hơdip hơđong mơng mơnuih djuai ania Êđê lơm mut hrŏm anom bơwih ƀong hrŏm lĕ tơlơi juăt ƀuh, lơm djop sang anŏ lêng kơ đĭ đăi yua pla kơphê tui hơnong pơkă hiam hơdjă. Amai H’Moan Êban, khu grup bơwih ƀong mrô 2 brơi thâo, kơphê mơng neh met wa pla pơjing lơm sĭ brơi anom bơwih ƀong hrŏm Ea Tu lêng kơ thim mơng 3-4 rơbâo sa kĭ pơhmu hăng nua sĭ pơkŏn. Rĭm thun, neh met wa hơmâo pơtop hrăm brơi boh thâo pla pơjing, mơng boh thâo truh pơ črâo brơi tơl anih. Rơnoh prăk tuh pơ alin anun lĕ kmơk, ia jrao pơgang phun pla…yua anom bơwih ƀong hrŏm djru brơi, hăng ƀing ding kơna ngă tui bruă bơwih brơi đang kơphê tui hrơi mông pơkă tong ten kiăng wai pơgang hiam hơdjă. Amai H’Moan Êban lăi nao kơ bruă bơwih brơi đang kơphê bơyan anai:

“Tơdơi kơ pĕ pơhrui ƀing ding kơna kiăng bơwih brơi, trơ̆i than, čơlah than, truh tơdơi kơ tết kah mơng pruih ia hăng pruai kmơk. Lơm truh bơyan hơjan nao trơi than dong hăng trơ̆i hĭ tơdŭ tiu. Yua anun ta kiăng mă yua boh thâo phrâo mơng blung a. Lơm pĕ pơhrui brơi anom bơwih ƀong hrŏm, kơphê brơi tơsă 85-90% kah sĭ hơmâo nua ƀiă mơng 3.000-4.000 prăk sa kĭ, samơ̆ kơphê kiăng pơhlôm brơi hiam hloh”.

Kơphê hiam hơdjă lĕ ba glăi tơlơi dưi brơi anom bơwih ƀong hrŏm gah ngă hmua bơwih bơwang bơkơnar Ea Tu, anih hơmâo rơbêh 90% mrô ding kơna lĕ mơnuih djuai ania ƀiă. Khua anom bơwih ƀong hrŏm, ơi Trần Đình Trọng brơi thâo, akŏ pơjing 10 thun hlâo anun, mơng 49 čô ding kơna blung a, anom bơwih ƀong hrŏm tañ pơđĭ kyar dong 260 čô ding kơna pơlir hơbit, pla pơjing kơphê hiam hơdjă amăng đơ đam rơbêh 300 ektar. Hrŏm hăng bruă pơlir hơbit hăng anom bơwih ƀong sĭ mơdrô Dak Man pơjing bruă pơlir pla pơjing kơphê sĭ mơdrô pơ tač rơngiao, anom bơwih ƀong hrŏm ăt uă tơpung kơphê sĭ amăng plang internet, hăng pơkra kơphê jơman. Phrâo anai, kơphê hiam hơdjă mơng Ea Tu hơmâo ba sĭ mơdrô pơ dêh čar Mi, hơmâo tơlơi lăi glăi yôm phăn hăng hơdôm tal ba sĭ mơdrô tŏ tui.

Ƀu pơdơi hrưn đĭ nua mơng asar kơphê, ră anai anom bơwih ƀong hrŏm glăk pok pơhai pla pơjing 19 ektar kơphê hơdjă, hơmâo bruă pơčrang lăng lŏn mơnai tong ten mơng anom bruă ngă hrŏm. Ơi Trần Đình Trọng brơi thâo, anom bơwih ƀong hrŏm čang rơmang pok prong đang hmua pla kơphê hơdjă amăng đơ đam să Ea Tu:

“Tơdah sa boh plơi pla ngă kơphê hơdjă tơnap tap samơ̆ pla pơjing amăng đơ đam să amuñ ƀiă. Ngă prong amuñ ƀiă ngă anet, yua ngă prong đơ đam kual pla amra pơhlôm hơdjă. Anai lĕ anom bơwih ƀong hrŏm čang rơmang tui anun, yua tơdah ngă hŭi tơnap tap aka thâo truh hơbin kah dưi ngă. Kar hăng phrâo akŏ pơjing anom bơwih ƀong hrŏm, ƀing gơmơi rơkâo neh met wa pla pơplah kơphê, tiu, sầu riêng. Pla pơplah hơđong laih, mă phun anai pơhrua brơi phun adih, jing anih pla pơhrua nao rai, hơđong tơlơi bơwih ƀong huă”.

Tui tơlơi găn rơgao tum pơƀut glăi neh met wa djuai ania ƀiă mut hrŏm anom bơwih ƀong sĭ mơdrô, ơi Trần Đình Trọng brơi thâo, kiăng ba glăi tơlơi dưi hrŏm laih anun tơlơi dưi rĭm čô kah mơng hơđong. Neh met wa pla pơjing dŏ tui hơđăp, samơ̆ tơlơi gal lĕ abih bang thâo gum pơgôp. Lăi rơđah hơdôm tơlơi dưi tong ten lơm pla pơjing tui tơlơi pơkă, gir run amăng bruă pơtrut pơsur, črâo ba, ƀing ding kơna amăng anom bơwih ƀong hrŏm thâo gum hrŏm pơjing rai asar kơphê hiam hơdjă dưi ba sĭ mơdrô amăng rŏng lŏn tơnah.

Lơ 11/12/2024, gơnam mơng Ea Tu Café hơmâo pơpŭ amăng tal pơpŭ gơnam tam ba gru mơng anom bơwih ƀong hrŏm hăng jao pri Mai An Tiêm tal I thun 2024, yua Khul pơlir anom bơwih ƀong hrŏm Việt Nam pơphun. Pri Mai An Tiêm lĕ pri pơpŭ yôm hloh hăng neh met wa djuai ania Êđê mơng anom bơwih ƀong hrŏm Ea Tu, pơpŭ boh than ba glăi mơng bơwih ƀong pơčeh phrâo mơng mơnuih ƀôn sang amăng kual pla kơphê prong hloh Buôn Ma Thuột, anăp nao hơnong pơkă pơđĭ kyar hơđong kjăp yua kơ sa rŏng lŏn tơnah hiam klă ƀiă./.