Amai Ksor H’Pep, thun anai 32 thun dŏ ƀơi plơi Ƀlôm, să Kim Tân, tơring glông Ia Pa sa amăng hơdôm sang anŏ rin ƀun, tơlơi bơwih ƀong huă tơnap tap biă mă. Rơkơi sang hyu mă bruă pơ ataih, amai H’Pep hrŏm hăng 3 čô ană bă ñu dŏ anet, bưp ƀu ƀiă ôh tơlơi gleh glar bơwih ƀong huă. Amăng anun, ană kơčua ñu đah kơmơi hơmâo tơlơi ruă Down, hưt tơmlư. Thun 2022, sang anŏ ñu dưi hơmâo khua mua gong gai kơnuk kơna djru sa drơi rơmô ania pioh rông kiăng akŏ pơjing bruă bơwih ƀong huă. Truh ră anai, rơmô ania ñu tuh sa drơi ană, amai H’Pep lăng anun yơh pran kơtang pơtrut ñu gir run hrưn đĭ kiăng pơklaih mơ̆ng ƀun rin. Amai Ksor H’Pep lăi:

“Sang anŏ gơmơi gah sang anŏ ƀun rin anun kơnuk kơna djru rơmô brơi rông tuh ană, mah tơlơi hơdip dŏ tơnap tap đôč, samơ̆ ăt gir run rông rơmô brơi tañ prong tuh ană lu. Hơmâo tơlơi djru ba djơh hăng anun, jing pran kơtang pơtrut kâo gir run hloh hrưn đĭ bơwih ƀong huă, kiăng hơmâo prăk pơhrui glăi čem rông ană bă”.

Ơi Ksor Bluynh (Ksor Bluiñ), Khua plơi Ƀlôm, brơi thâo, amăng plơi hơmâo 517 boh sang anŏ, giămg 3.000 čô mơnuih. Mơ̆ng thun 2021-2024, yua hơmâo jơlan hơdră djru mơ̆ng dêh čar, 31 boh sang anŏ amăng plơi dưi hơmâo prăk djru blơi rơmô ania rông tuh ană. Ơi Ksor Bluiñ pô mơtam yơh pơtô ba hơdôm sang anŏ rin, giăm ƀun rin hơdră čem rông rơmô laih anun pơtô lăi thâo anŏ yom mơ̆ng bruă kiăng pơhrŏ tơlơi ƀun rin hơđong kơjăp hăng mơnuih ƀôn sang amăng plơi. Tơdơi kơ 3 thun, ră anai, mrô sang anŏ ƀun rin hăng giăm ƀun rin amăng plơi hrŏ trun mơ̆ng 30 boh sang anŏ ră anai dŏ ha mơkrah.

“Thun blan giăm anai hơmâo tơlơi djru mơ̆ng kơnuk kơna kơ plơi pla, rơđah biă ñu hơdră djru sang anŏ ƀun rin, giăm ƀun rin. Lơ̆m anun, mơnuih ƀôn sang dưi djru ba rơmô ania, bê ania pioh rông tuh ană. Mơ̆ng hlô mơnong rông anun, mơnuih ƀôn sang hơmâo anŏ gêh găl pioh pơblih phrâo pơđĭ tui bơwih ƀong huă, gir rông ba răk rem brơi klă kiăng tuh ană, ƀrư̆ ƀrư̆ mơ̆ng anun dưi pơđĭ kyar tơlơi bơwih ƀong huă, truh kơ ră anai hơmâo dơ̆ng lu sang anŏ hrưn đĭ pơklaih mơ̆ng tơlơi ư̆ rơpa”.

Ayong Siu Thưk, dŏ ƀơi plơi Du, să Čư̆ Răng, tơring glông Ia Pa, ăt jing sa anŏ ƀun rin mơ̆n, ƀu hơmâo lŏn ngă hmua pla pơjing, rim thun ĕp prăk ƀong huă hyu mă bruă apah arăng đôč. Akŏ thun 2024, sang anŏ ñu dưi hơmâo tơlơi djru ba sa drơi rơmô ania tuh ană. Ayong Siu Thưk kah pơpha, hơdôm thun laih rơgao, sang anŏ gơñu kơƀah na nao đôč, tơlơi hơdip mơda tơnap tap gleh glar. Yua kơ anun, lơ̆m tŭ mă rơmô arăng djru pioh rông tuh ană, ñu hăng sang anŏ hok mơak biă mă yua anai lĕ gơnam kơnuk kơna prong biă mă pioh sang anŏ gơñu pơblih tui rơnoh pơhrui glăi kơ sang anŏ, tañ găn rơgao hĭ tơlơi tơnap tap.

“Kâo mơak biă mă yua dưi hơmâo tơlơi djru djơh hăng anai mơ̆ng kơnuk kơna pioh kơ sang anŏ gơmơi, ƀing gơmơi tŭ mă tơlơi djru rơmô či rông pioh tuh ană, djru bruă man pơdong sang phrâo gơmơi bơni lu biă mă, anai jing tơlơi juh alum pơtrut pran jua mă bruă bơwih ƀong huă, ngă hiư̆m pă kiăng tơlơi hơdip mơda sang anŏ hơđong hloh kơ  hlâo”.

Ơi Nguyễn Hữu Thành, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Čư̆ Răng brơi thâo, să hơmâo 2 boh plơi djuai ƀiă tơnap tap. Yua hơmâo jơlan hơdră djru, să hơmâo ngă tui klă bruă pơhrŏ tơlơi ƀun rin, mrô sang anŏ ƀun rin hrŏ tui mơ̆ng 20% thun 2021, trun dŏ gah yŭ 13% mông anai.

“Thun blan giăm anai 3 hơdră tơhnal pơkă mơ̆ng dêh čar hơmâo djru prong biă mă, rơngiao kơ djru gêh găl brơi bruă čuk pơkra jơlan nao rai, yom hloh dơ̆ng djru pơsir bruă mă kơ mơnuih ƀôn sang, ĕp hơdră bơwih ƀong huă, djru pơjeh djuai hlô mơnong rông. Pơsir hơdôm tơlơi ư̆ rơpa, ƀun rin tơlơi gir run hrưn đĭ mơ̆ng mơnuih ƀôn sang, hrưn đĭ mă pran jua pô kiăng pơklaih mơ̆ng ƀun rin hơđong kơjăp”.

Mơ̆ng thun 2022 truh ră anai, tơring glông Ia Pa hơmâo pok pơhai lu kơčăo bruă gah hơdră bruă tơhnal pơkă mơ̆ng dêh čar pơhrŏ ƀun rin hơđong kơjăp, djru pơđĭ kyar bruă ngă hmua hăng pơphun lu mơta bruă bơwih ƀong huă hăng rơnoh prăk đĭ truh 9,4 klai prăk. Tơlơi đing nao djru ba mơ̆ng kơnuk kơna laih anun tơlơi gir run mă pô mơ̆ng ană plơi hlăk ba glăi boh tơhnal klă hiam. Ơi Ksor Suy, Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Ia Pa, lăi pơtong:

“Tơring glông Ia Pa lĕ sa boh tơring glông kơnong ngă hmua đôč, jơnum min mơnuih ƀôn sang hơmâo ngă tui tong ten, kiăo tui tơlơi pơhing hơmâo sit nik ƀơi tơring glông pioh ruah mă hơbô̆ bruă ngă hmua, rông hlô mơnong djơ̆ găl hăng tơlơi juăt, bruă mă mơ̆ng hlâo amăng plơi pla mơnuih ƀôn sang pioh ngă hơđong tơlơi hơdip mơda hăng djru tañ pơklaih mơ̆ng tơlơi ƀun rin hơđong kơjăp. Tui hăng atur nga wtui jŭ yap kah hăng anun, laih thâo krăn ƀơk brơi mơnuih ƀôn sang hlô mơnong rông laih anun anom bruă kơnuk kơna djru ba tlâ̆o vaccine pơgang klin, kiăng pơhlôm brơi thun blan čem rông rơmô mơ̆ng rim sang anŏ ba glăi boh tŭ yua sit nik kơ rim sang anŏ mơnuih ƀôn sang”.