Hơdôm thun giăm anai, hrŏm hăng bruă ba yua boh thâo ia rơgơi phrâo amăng bruă ngă hmua pla kơphê, lu mơnuih ngă mua pla kơphê ƀơi Dak Lak hơmâo ba yua boh thâo ia rơgơi phrâo kah hăng tơguan kơphê tơsă abih, tơsă lu bơkơnar kah pĕ, pơjeh kơphê anai kaih hloh pơjeh hơđăp, kiăng bĕ hĭ anŏ ngă ƀu gêh găl mơ̆ng ayuh hyiăng, hlim hơjan. Hrơi blan dŏ glăi kơnong pĕ kơphê boh hiam lôm jơman hloh. Ơi Lê Xuân Thủy, să Ea Ana, tơring glông Krông Ana, tơring čar Dak Lak brơi thâo:

“Pĕ kơphê rơnang blang mơ̆n huăi hăt he kah hăng hlâo adih ôh, ƀuh tơsă djop laih pĕ, pĕ aka tơsă dŏ mơda lĕ răm wơ̆t than phun kơphê. Phun pơpĕ tơsă djop laih ta nao pĕ phun anun. Hơdôm than tơsă ta pĕ abih laih ĕp glăi ruah pĕ phun pơkŏn dŏ glăi ƀrô mơ̆n”.

Tơdơi kơ hơdôm hơpluh thun rơnoh kơphê mơ̆ng 30.000 truh 40.000 prăk sa kg, kơphê asar krô, thun 2023, kơphê đĭ mơ̆ng 50.000 truh 60.000 prăk, bơ thun anai đĭ truh rơbêh 100.000 prăk sa kg. Nua đĭ, kơphê hŭi arăng klĕ dơ̆p pĕ hĭ lu mơ̆n, anun yơh mơnuih ngă hmua khom pĕ hăt he hloh, sit mơ̆n ƀu tơsă abih ôh. Mah hnun, tui hăng ơi Trịnh Đức Minh, Khua Khul kơphê Ƀuôn Ma Thuôt, mơnuih ngă hmua Dak Lak ăt ngă tui djơ̆ mơ̆n bruă pĕ kơphê khom tơsă djop kah hăng klă hiam. Rơnoh kơphê tơsă khom pĕ truh 85%.

“Mơnuih ngă hmua ăt thâo hluh laih pơgang pioh rơnoh hiam kơphê, ƀu kơnong kơ mông mă bruă wai lăng răk rem đôč ôh, truh bơyan pĕ boh ăt kơđiăng laih mơ̆n. Amăng bruă ngă hrŏm pla kơphê dưm hơbâo pruai hơdjă, pla kơphê hơđong, jĕ giăm hiam klă hăng ayuh hyiăng, mơnuih ngă hmua ƀu kiăo tui kơ tŭ boh lu đôh ôh, dŏ đing nao kơ anŏ ngă hơđong kơjăp kơ đang hmua. Mơ̆ng hlâo rơnoh boh pơkă sa hektar 3 tơn đôč laih anun gir djă bong hơdôm anun, ƀu kiăo tui kơ rơnoh lu hloh ôh”.

Dak Lak ră anai, hơmâo rơbêh 210.000 ha, boh kơphê pĕ pơhrui rơbêh 550.000 tơn asar krô. Kiăng pơđĭ kyar bruă pla kơphê hơđong kơjăp, tơring čar hơmâo akŏ pơjing lu kơčăo bruă pơdjơ̆ nao kơ anom bruă kơphê hăng ngă tui hơdră pơgang kơphê hiam, mơ̆ng bruă pla pơjing, truh pĕ pơhrui, kơ-uă pơkra tơpung kơphê. Ơi Nguyễn Văn Hà, Kơ-iăng Khua Gơnong bruă đang hmua hăng pơđĭ kyar plơi pla tơring čar Dak Lak brơi thâo:

"Ƀing gơmơi hlăk pơsur mơnuih ngă hmua anăm pĕ kơphê dŏ mơtah ôh, khom tơsă lu kah pĕ. Dua lĕ pĕ ƀhu răk lui ngă hiư̆m pă kơphê hiam lôm asar. Klâo, hlăk rơkâo anom bruă ba hyu sĭ mơdrô pơ tač rơngiao tañ ngă hrŏm djop sang bruă ngă hrŏm, anom bruă mơ̆ng mơnuih ngă hmua, kiăng ĕp hơdră ba gơnam sĭ mơdrô mơ̆ng mơnuih ngă hmua giong pĕ pơhrui pơkra ming brơi hiam klă, sĭ mơdrô đah mơ̆ng tŭ yua hloh, ba glăi boh tŭ yua lu".

Bruă pĕ pơhrui, uă pơkra jing bruă yôm biă mă kiăng kơ hơmâo asar kơphê hơdjă, mơñum jơman, ƀâo hiam hăng pơhlôm bơkơnar mơng asar kơphê. Yua anun ƀing ta kiăng đing nao hơgĕt lơm pĕ pơhrui, uă pơkra kiăng pơhlôm brơi kơphê hiam hơdjă hloh tơdơi kơ pĕ pơhrui. Pô čih črăn hơdră hơmâo mông bơră ruai hăng nai prin tha Phạm Công Trí, mơnuih rơgơi kơhnâo gah ngă hmua kơ tơlơi anai, rơkâo kơ ơi pang, yă dôn hăng ƀing gơyut čơkă hmư̆ hrŏm. Rơkâo kơ ơi pang, yă dôn hăng ƀing gơyut čơkă hmư̆ hrŏm.

         - Ơ nai prin tha Phạm Công Trí, ră anai lu mơnuih ngă hmua ƀơi Dak Lak glăk yak nao bơyan pĕ pơhrui kơphê bơyan thun 2024-2025, ih hơmâo tơlơi pơtă hơget mơn kơ bruă pĕ pơhrui, kiăng kơ ba glăi boh tŭ yua hloh ?

          Nai prin tha Phạm Công Trí: Lơm pĕ pơhrui neh met wa kiăng pĕ kiăo tui than mơboh. Anăm ngă čơlah, anăm brơi asar kơphê pơsăn. Lơm pĕ pơhrui kơphê, ta kiăng pioh lui than ngă joh čơlah kiăng plai ƀiă asuk ruk amăng asar, pơmao amra ngă sat kơ asar kơphê. Tơdah pĕ mơtah tui hơđăp bruă pĕ ngă pơsăn asar amra huăi bơdjơ̆ nao ôh lơm uă pơkra mơtăm. Samơ̆ tơdah ƀing ta uă pơkra kơphê yôm jơman rơkâo bruă pĕ pơhrui djơ̆ hơnong pơkă, asar kơphê brơi hiam bruă uă pơkra kah djơ̆ hăng tơlơi rơkâo.

        - Lơm pĕ pơhrui, ƀing ta kiăng pĕ tui rĭm than mơboh, samơ̆ tui nai prin tha hơdôm than kơphê asar dŏ mơtah kiăng ngă hiưm pă ñu ?

          Nai prin tha Phạm Công Trí: Ƀơi than tơdah hơmâo hơmâo asar kơphê dŏ mơtah lơm ta pĕ amra pơčlah phara mơ̆ ƀu dưm hrŏm yua hơdôm asar mơtah amra ƀu pơhlôm djơ̆ hơnong pơkă. Ƀơi hơdôm boh sang anŏ hơmâo hmăi ƀiă ƀudah hơdôm phun kơphê dŏ asar kơphê mơtah ta kiăng pioh glăi pĕ tơdơi dong. Tơdah anai lĕ tal rơnuč pĕ hơdôm asar mơtah anai, lơm pĕ pơhrui ta kiăng pơčlah phara. Tơdah pơluk hrŏm hăng asar kơphê mơtah lơm uă pơkra amra bơdjơ̆ nao hơnong pơkă hiam hơdjă, ia ƀâo mơnâo mơng kơphê amra hrŏ trun kơtang.

- Bruă pĕ asar kơphê mơtah amra bơdjơ̆ nao kơtang biă mă, ngă ia kơphê mơñum jơman hă ƀŭ. Dơnun hăng hơdôm asar kơphê tơsă ƀudah tơsă krô ƀơi than ta dưi pĕ dưm hrŏm mơn, ơ nai prin tha ?

Nai prin tha Phạm Công Trí: Ƀing ta ăt kiăng răng kơđiăng ƀơi than kơphê ăt hơmâo hơdôm asar kơphê tơsă hlao đơi, ƀing ta kiăng pĕ dưm phara pioh uă pơkra hơdôm asar krô tui hơđăp. Hơdôm asar kơphê tơsă krô ƀudah tơsă lik ƀơi than, ƀing ta kiăng dưm amăng hơdôm asar kơphê hiam, bruă pĕ pơhrui tui anun amra ngă kơ bruă pơčlah asar sat, ƀu hiam, kiăng plai ƀiă yua măi mok ƀudah huăi ngă rơngiă hrơi mông mơng anun măi mok pơčlah amra tañ ƀiă. Ƀudah ƀing ta uă pơkra wŏt asuk ruk bruă hlong pơkra ƀu klă amra bơdjơ̆ sat nao tơpung kơphê. Yua anun hăng hơdôm asar kơphê hiam bruă pĕ pơhrui asar kơphê yôm biă mă hăng yua anun asar kơphê kah mơng hiam hơdjă hloh.

          - Hnun hă, nai prin tha hơmâo lăi nao bruă pĕ pơhrui, samơ̆ sa amăng hơdôm bruă neh met wa ăt đing nao ră anai, anun lĕ bruă uă pơkra blung a hiưm pă kiăng huăi bơdjơ̆ nao asar kơphê tơdơi kơ pĕ pơhrui. Nai prin tha hơmâo tơlơi pơtă hơget mơn brơi kơ neh met wa kơ bruă anai ?

Nai prin tha Phạm Công Trí: Bruă uă pơkra brơi blung a ƀu djơ̆ amra pơhlôm brơi kơphê hiam jơman ôh samơ̆ amra ngă kơ asar djă pioh anŏ hiam tui hơđăp. Ră anai bruă uă pơkra kơphê jơman, kơphê hiam hơdjă, kơphê pơsah amu amăng sang păng hăng hơñuôl glăk pơđĭ kyar kơtang biă mă. Kiăng pơhlôm asar kơphê Việt Nam jing kơphê yôm hloh, hơdră bruă lăi pơthâo glăk hơmâo tơlơi tŭ ư hrŏm mơng djop anih kiăng pơhlôm brơi asar kơphê hiam hloh, ră anai bruă uă pơkra asar krô ƀudah uă asar mơtăm. Bruă uă krô asar mơtăm ƀudah amu krô amăng pơ-iă pơhlôm huăi mŏt ƀong, djơ̆ boh thâo hơmâo lu mơnuih uă pơkra kơphê tŭ ư hrŏm. Samơ̆ hơdôm thun giăm anai, lan sang pioh kơ amu kơphê ia anet tui, lu mơnuih ngă hmua hơmâo ngă tui hơdră uă pơsah lôk hơđuh tơdơi anun amra uă glăi dong. Anai lĕ 1 hơdră ăt ƀu pơhlôm brơi klă ôh. Bruă uă pơsah ngă asar kơphê amuñ khŏt ia ngă asar kơphê tañ krô ƀiă. Samơ̆ lơm ƀing ta uă pơsah asar kơphê klok. Tơdah pĕ pơhrui ƀu pơhlôm, sit biă ñu pĕ lu asar kơphê mơtah bruă uă pơsah ngă asar kơphê ƀu hiam ôh, tơdah uă amăng hơjan hlim amra ngă asar kơphê čăt pao hăng asar jŭ, asar sat amra prong tui. Yua anun ƀing ta kiăng pơsur neh met wa amra uă asar pơsah tui anai. Ƀing ta dưi ngă tui dua hơdră. Sa lĕ pok prong lan amu kơphê, amu kor nao kor rai kiăng pơhlôm brơi asar kơphê tañ krô ƀuda ƀing ta uă pơkra. Tal dua dong lĕ yua măi lôk hơđuh, anăm yua lu ia. Anai lĕ ƀing ta kơnong lôk hơđuh hăng ba amu asar amăng lăm, ngă tui anai amra tañ krô biă mă.

- Samơ̆ ră anai ăt ƀuh lu mơnuih ngă hmua ngă tui hơdră uă asar pơsah, ih hơmâo tơlơi pơtă brơi hiưm pă ?

Nai prin tha Phạm Công Trí: Blung hlâo hơdôm boh sang anŏ glăk uă asar pơsah kiăng kor nao kor rai lu wŏt kiăng krô tơlơi anai amra huăi ngă asar mơsăm ƀudah čăt pao. Ngă tui anun amra dưi pơhlôm brơi asar kơphê hiam hloh. Hơdôm thun pơ anăp anai, ƀing gơmơi čang rơmang djop gơnong bruă, djop sang anŏ kiăng pơtô pơblang kiăng plai ƀiă ƀuh uă asar pơsah hăng anăp nao lui hĭ bruă anai mơ̆ hơdai nao uă lôk hơđuh hăng amu krô kiăng pơhlôm brơi asar kơphê hiam, ngă tui anun nua kơphê kah đĭ tui.

- Hai, bơni kơ nai prin tha Phạm Công Trí hơmâo pioh mông bơră hrŏm ƀing gơmơi.