Tơlơi lông mơ̆ng bruă rông čim črang črah ƀơi Dak Lak
Thứ ba, 06:00, 17/12/2024 Siu H’ Prăk – Siu Đoan pơblang Siu H’ Prăk – Siu Đoan pơblang
VOV4.Jarai - Tơring čar Dak Lak lĕ sa amăng 10 bôh tơring čar, ƀôn prong hmâo mrô sang anô̆ rông čim črang črah lu hloh đơ đam dêh čar. Tơring čar hmâo lu lŏn pơđĭ kyar hăng mrô sang rông čim ƀơi tơring čar ăt đĭ tañ mơn amăng hơdôm thun jê̆ hăng anai.

Sang anô̆ ơi Lê Đăng Nguyên ƀơi să Ea Bông, tơring glông Krông Ana, tơring čar Dak Lak pơphun rông čim črang črah mơ̆ng thun 2018 hăng bruă anai glăi ba glăi lu prăk mơ̆ng sang anô̆. Tui hăng ơi Nguyên, amăng 3 thun jê̆ hăng anai, nua hruh čim črang črah akă pơkra ƀơi tơring čar Dak Lak hrŏ trun na nao. Anih anom rông jai hrơi jai ƀiă tui, gơnam ƀong kơ čim jai hrơi jai hrŏ trun mơn anun tơnap lar djuai, tơnap pơhlôm anô̆ klă pioh sĭ kơ dêh čar tač rơngiao:

 “Ră anai biă ñu lĕ tơlơi sĭ kơ dêh čar tač rơngiao đôč, yua ră anai nua rơgêh, nua gơnam pơhlôm anô̆ klă sĭ kơ dêh čar arăng ăt tơnap mơn. Ră anai hơdôm gơnam mơng sang rông čim, anô̆ agaih hơdjă, ia pơjing pơđao kơ ñu ăt jing bôh than ba truh ƀu djơ̆ tui tơhnal pơkă kơ anô̆ pơhlôm anun ta khom ngă hiưm hơpă dưi agaih pơhlôm gơnam ƀong thơ, anun kah hăng djơ̆ tui tơhnal pơkă sĭ kơ dêh čar arăng”.

Ăt pơphun bruă rông čim črang črah mơ̆ng thun 2018 mơn, sang anô̆ amai Ngô Thị Thu Thảo, dô̆ ƀơi să Ea Kmŭt, tơring glông Ea Kar ră anai hmâo sang rông čim hăng anun anom pơkra hruh čim. Amai Thảo brơi thâo, yua kơ nua hruh čim akă pơkra trun nua hăng ƀu hơđong, ngă tơnap kơ mơnuih rông čim črang črah anun anom pơkra hruh čim mơ̆ng ñu kơƀah gơnam pioh sĭ. Hrŏm hăng anun, dêh čar arăng kiăng yua gơnam pơkra mơ̆ng hruh čim jai hrưi jai klă hiam wot hruh anăn hăng anô̆ klă ñu, pô rông khom pơplih. Amai Ngô Thị Thu Thảo lăi pơthâo:

 “Kâo kiăng tŭ mă dong hơdră phrâo, ngă hiưm hơpă bơwih brơi sang rông čim djơ̆ tơhnal pơkă. Hăng anih anom pơkra hruh čim lĕ khom pơhlôm pơplih rim hrơi gru anăn hruh ñu pioh lơm lăi truh Việt Nam ta ăt hmâo mơn sa gơnam pioh arăng bâo nao”. 

Ea Kar lĕ anih anom hmâo rơbêh kơ 300 bôh sang rông čim črang črah, lu hloh tơring čar Dak lak. Ơi Lê Đình Chiến, Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Ea Kar brơi thâo, bruă pơkra sang rông čim hăng plư čim ƀuh ƀô̆ ƀơi tơring glông mơ̆ng thun 2016, truh ră anai sang rông čim ƀơi 16/16 bôh să, tơring kual. Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông hmâo mă yua hơdôm hră pơ-ar rơkâo mơnuih ƀôn sang, anom bơwih ƀong ngă tui hơdôm tơlơi pơkă amăng tơlơi phiăn kơ pơgang anih anom dô̆, lăi pơhing hơdôm tơlơi pơkă kơ pơdŏng sang rông čim, biă ñu lăi pơhing hơdră pơgang, pơgăn kơman, wai lăng klin ruă ngă, pơhlôm klă hăng hruh čim črang črah. Ơi Lê Đình Chiến brơi thâo:

 “Ră anai tơring glông glăk pơjing hơdôm gơnam OCOP lĕ, glăk pơjing brơi sa dua bôh să hăng sa dua bôh sang đang pơphun hăng gir run pơjing mơ̆ng 1-2 bôh anom mă bruă hrŏm pơkra hruh čim crang črah mơ̆ng Ea Kar. Ră anai anom bruă đang hmua laih anun hơdôm bôh anom bruă hrŏm hăng hơdôm bôh să, tơring kual glăk črông lô hăng hơdôm bôh sang rông čim kiăng pơjing hơdôm anom mă bruă hrŏm, grŭp mă bruă hrŏm pioh gum hrŏm pơlir hơbit amăng bruă pơkra laih anun pơhrui blơi, pơkra hăng sĭ kơ dêh čar tač rơngiao”.

Tơring čar Dak Lak ră anai hmâo rơbêh kơ 1.000 bôh sang anô̆ rông čim črang črah hăng rơbêh kơ 1.700 bôh sang rông čim, mrô pơhrui hmâo mơ̆ng 8-10 tơn hruh čim akă pơkra sa thun, dŏng tal sa kual Dap Kơdư hăng amăng Top 10 bôh tơring čar-ƀôn prong hmâo mrô sang rông čim črang črah lu hloh dêh čar ta. Khă hnun hai, bruă rông čim anai ƀơi tơring Dak Lak glăk bưp lu tơlơi tơnap hăng tơlơi lông kơ pơsit jơlan gah pơkă kual rông phun, rông, pơkra hăng ba hyu sĭ hruh čim, wai lăng anô̆ klă hăng pơjing anăn păn ñu. Biă ñu kơƀah tơlơi pơkĕ hrŏm kơplah wah hơdôm bôh anom rông čim hăng pơhrui blơi, pơkra, pơlar anih anom ba hyu sĭ, pơjing anăn gơnam pơđĭ dlông nua ñu. Gah jơlan pơsir pioh pơtlaih tơnap kơ bruă rông čim pơ̆ anăp anai, ơi Trần Ngọc Sơn, gơgrong gah Anom bruă rông hlô hăng bruă ia jrao hlô mơnong tơring čar Dak Lak ba tơbiă:

 “Tơring čar khom hmâo hơdră pơtrun pioh pơdŏng Akô̆ bruă, hmâo hơdôm hơdră pơkă, hơdră bruă hăng jơlan pơsir abih bang pioh pơjing bruă pơkra hruh čim Dak Lak kơjăp sui thun. Hăng Jơnum min mơnuih ƀôn sang hơdôm bôh tơring glông, plơi prong khom pơjing anih anom djă pioh mrô sang rông čim, hla kak ră anai sang rông čim ngă gru tha pioh mă yua hơdră phrâo măi mok mut amăng bruă wai lăng pơsit jơlan gah pơđĭ kyar pơlar sang rông čim. Khom ngă gal brơi djop mơta pioh djru hơdôm anom bruă, anom bơwih ƀong pơđĭ kyar bruă rông čim pơkra hruh, sĭ hruh čim gêh gal hăng hmâo hơdôm yak nao kơjăp pioh pơlar bruă pơkra hruh čim tui jơlan gah kơjăp sui thun”.

Ƀing ta ăt ƀuh tơlơi lông prong hloh mơng gơnong bruă rông čim čăng črah Dak Lak, anun lĕ bruă rông čim čăng črah glăk pơđĭ kyar tui hluai hor, ƀu pơlir hơbit, aka ƀu pơjing anăn apăn sĭ mơdrô, kơnong sĭ gơnam pơkra mă amuñ đôč yua anun rơnoh pơhrui aka ƀu lu. Yua anun, ngă hiưm pă kiăng gơnong bruă pơkra gơnam mơng hruh čim čăng črah ƀơi Dak Lak pơđĭ kyar hơđong kjăp, pô čih črăn hơdră hơmâo mông bơră ruai hăng ơi Nguyễn Văn Hà, Kơ-iăng khua gơnong bruă ngă hmua hăng pơđĭ kyar ƀon lan kơ boh tơhnal anai.

- Ơ ơi, Dak Lak glăk ba jơlan hlâo amăng kual Dap kơdư kơ mrô sang rông čim čăng črah, samơ̆ bruă rông čim dŏ anet, raih daih, tơlơi anai amra bơdjơ̆ nao hiưm pă kơ bruă pơđĭ kyar bruă rông čim čăng črah amăng tơring čar ?

Ơi Nguyễn Văn Hà: Amăng thun blan rơgao hơmâo pơjing hơdôm kual rông čim čăng črah, tơlơi anai ngă kơ sang rông čim amăng ha kual lu đơi ba truh kơ bruă aka ba glăi boh tŭ yua tui tơlơi kiăng. Sa, dua bruă dong anun lĕ man pơdong sang rông čim čăng črah mơng sa, dua boh sang anŏ yua kiăo tui arăng, mơ̆ ƀu pel ĕp tong ten kơ boh thâo hăng pơsit tong kual kiăng kơ man pơdong sang rông čim, yua anun ƀuh sa, dua boh sang anŏ tuh pơ alin lu prăk kak samơ̆ hruh čim pơhrui glăi dŏ aset yua anun aka ƀu ba glăi boh tŭ yua. Hăng ăt hơmâo sa, dua boh sang anŏ ăt man pơdong sang rông giăm plơi pla hăng aka ƀu ngă tui bruă pơhlôm jua mơñi tui tơlơi pơkă, yua anun yơh bơdjơ̆ nao tơlơi hơdip. Phrâo anai tơring čar ăt hơmâo git gai hăng hơmâo tơlơi pơkă, pơsir hĭ bruă ngă rơngañ lơm rông čim čăng črah amăng kual plơi pla hăng bruă anai hơmâo pơplih pơkra glăi.

-Ƀing ta ăt ƀuh mơnuih rông čim čăng črah ƀơi Dak Lak ăt gơnang nao lu tơlơi tơpă lơm man pơdong sang rông. Tơlơi anai amra bơdjơ̆ nao bruă pơđĭ kyar hơđong kjăp gơnong bruă anai. Yua anun tơring čar amra hơmâo hơdră hơget kiăng pơsir hĭ tơlơi anai, ơ ơi ?

Ông Nguyễn Văn Hà: Hăng gơnong bruă rông čim čăng črah yôm phăn biă mă, ñu ƀu djơ̆ hrup hăng gơnong bruă pơkŏn, mơ̆ gơnang nao lu tơlơi mơn. Ƀing ta kơnong hơmâo tơlơi črâo ba kơ kual rông hăng lơm tuh pơ alin kiăng gơnang nao lu tơlơi. Ră anai hơmâo anom bơwih ƀong sĭ mơdrô hơmâo hơdră bruă kiăng pel ĕp lăng kual anun lăp djơ̆ hăng tơlơi rơkâo kơ bruă rông čim čăng črah hă ƀŭ kiăng djru brơi mơnuih ƀon sang thâo kiăng tuh pơ alin lăp djơ̆. Kiăng pơđĭ kyar hơđong kjăp, pơ anăp anai sang rông čim čăng črah ƀơi Dak Lak amra ƀuh lu tui pơhmu hăng ră anai hăng tơlơi anai amra pơčlah jing kual phun hăng phun raih daih hăng gơnong bruă ngă hmua hluai tui bruă tŭ mă tơlơi sit nik mơng bruă rông čim čăng črah kah hăng tŭ mă tơlơi git gai mơng Ding jum ngă hmua hăng hơdôm tơlơi găn rơgao mơng sa, dua boh tơring čar juăt rông čim čăng črah kah hăng hơdôm boh thâo phrâo ră anai amra pơphô bruă brơi tơring čar pơjing akŏ bruă pơđĭ kyar gơnong bruă rông čim čăng črah hơđong kjăp pơ anăp anai, lơm anun hơmâo lăi nao sa, dua boh tơhnal, amăng anun hơmâo bruă dưm dăp kual rông  laih dong hơdră bruă ngă hiưm pă djru pơtrut bruă pơlir rông čim laih dong pơjing anăn apăn, pơđĭ kyar gơnam tam tui jơlan gah dơlăm tui hăng črâo ba kơ boh thâo kiăng ngă hiưm pă mơnuih rông čim čăng črah thâo boh thâo kiăng rông brơi kơ klă hăng kiăng ngă atur črâo ba. Kơ akŏ bruă ƀing gơmơi glăk pơsur boh tơhnal anai.

- Tơlơi tơnap hloh hăng mơnuih rông čim čăng črah kah hăng anom bruă pơkra hruh čim čăng črah ƀơi Dak Lak, anun lĕ wai lăng gơnam brơi hiam hơdjă hăng pơjing anăn apăn sĭ mơdrô kiăng dưi ba sĭ pơ tač rơngiao. Kơ bruă anai, gơnong bruă ngă hmua amra djru brơi hiưm pă, ơ ơi ?

Ông Nguyễn Văn Hà: Yua rơnoh mơng gơnam pơkra mơng hruh čim čăng črah lu biă mă, rơngiao kơ bruă sĭ mơdrô amăng lŏn ia, bruă ba sĭ mơdrô pơ tač rơngiao lĕ bruă kiăng anăp nao pơ anăp mơng gơnong bruă rông čim čăng črah ƀơi Việt Nam lăi hrŏm, ƀơi tơring čar Dak Lak hnun mơn. Yua anun hơdôm hơnong pơkă ƀing ta kiăng ngă djơ̆ hăng tơlơi rơkâo mơng hơdôm boh dêh čar hăng ƀing ta kiăng hơmâo hơnong pơkă mơng bruă rông truh pơ plơi pơhrui, pơkra kiăng kơ djơ̆ hăng hơnong pơkă sĭ mơdrô pơ tač rơngiao. Bruă anai ăt lĕ bruă kiăng lăi nao amăng akŏ bruă pơ anăp anai”.

- Hai, bơni kơ ih hŏ!

Siu H’ Prăk – Siu Đoan pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC