Hmư̆ jua pĕ hăng ruač kơphê krač kruač, dơnai hơdui pang ap sek suak, kreh kruaih gah yŭ phun kơphê sang anŏ amai Đinh Thị Như Lê, dŏ ƀơi plơi, thôn 2, să Phú Xuân, ƀu sui ôh, bur bar boh kơphê buă ƀaih laih, kơphê tơsă mriah hur bơyan pĕ kơphê thun 2025-2026. Sa amăng hơdôm khul đah kơmơi ba gru hlâo amăng bruă mă, ngă hmua pla kơphê hơđong ƀơi tơring čar Dak Lak, amai Lê brơi thâo, hlâo adih sang anŏ ñu pla kơphê tuai hơdră hơđăp đôč, aka ƀu thâo mơneč mă bruă phrâo ôh. Samơ̆ hơdôm thun giăm anai, tơdơi kơ nao hrăm anih pơtô kơ bruă wai lăng tơlơi kơtang brơi phun pla djop mơta, pơgang arong aruač hlăt pơčram phun pla, ñu khin pơblih hơdră ngă hmua pla kơphê, tơguan kơphê tơsă abih kah pĕ ha, pơhrŏ ƀiă mă yua ia jrao pruih kơ phun pla amăng hmua đang, kơtưn mă yua kmơ̆k djah djâo,eh rơmô kơbao dưm amăng đang hmua, phun pla:

“Hăng tơlơi gơgrong ba mơ̆ng ƀing đah kơmơi lĕ wai lăng prăk kăk mă yua amăng sang anŏ, tơdơi kơ mă yua, ngă tui hơbô̆ bruă anai wai lăng phun pla, đang kơphê ta ñu plai ƀiă huač prăk kăk blơi pơmut, djru kơ bruă wai lăng hăng pơkrem prăk tuh pơ alin kơ bruă mă wai lăng răm rem hăng pơđĭ kyar klă đang kơphê”.

Lu thun hăng anai, rup rap ƀing đah kơmơi amăng kual plơi pla mă bruă beč bal hmar biă mă,  kơjăp pran jua laih anun thâo hrăm tui mơneč phrâo mă bruă ƀuh lu laih ƀơi Dak Lak. Gơñu hur har ngă hrŏm, mut amăng anih kơnuk kơna pơtô hơdră mă bruă ngă đang hmua, arăng pơčrâo ba ƀơi đang hmua mơtam, djru ngă bang bơngač tui tơlơi thâo amăng bruă pla pơjing, ming pơkra gơnam sĭ mơdrô laih anun pơgang ayuh hyiăng anih hơdip jum dar, pơhrŏ ƀiă rơnoh prăk pơplai kơ bruă mă hăng pơđĭ tui rơnoh yom gơnam sĭ mơdrô mơ̆ng đang hmua. Ơi Bùi Văn Kịp, khua djru bruă kông ty Bayer Việt Nam, anom bruă hlăk pok pơhai hơdôm kơčăo bruă djru gah bruă hmua, mơnuih ngă hmua ƀơi tơring čar Dak Lak lăi, tơlơi kơđiăng tong ten hăng pran jua hor tơña, hrăm tui hơmâo djru kơ ƀing đah kơmơi hmar biă mă tŭ mă tơlơi thâo, ba yua boh thâo ia rơgơi amăng bruă ngă hmua, anun hơmâo ba glăi boh tŭ yua ƀuh rơđah ƀơi rim boh sang anŏ.

“Lơ̆m hlăk ai ngă tui lĕ ƀing gơmơi ƀuh ƀing đah kơmơi mơnuih mă bruă gơgrong ba yom biă mă. Yua kơ gơñu jing mơnuih mă bruă mơtam, laih anun ƀing gơñu mơ̆n čem rông sang anŏ. Yua kơ anun, tơdah djru pơtô ba tơlơi thâo thăi bruă ngă hmua hơđong kơ ƀing đah kơmơi anai, jing mơnuih mă bruă djru lu biă mă tơlơi glăm ba pơđĭ kyar hơđong amăng kual plơi pla gơñu pô”.

Ƀuh rơđah ƀơi Dak Lak, lu đah kơmơi lơ̆m ngă hrŏm hơbô̆ bruă pla kơphê kơjăp, gơñu jing mơnuih ngă hmua phun amăng kual plơi pla. Ƀu kơnong ngă tui boh thâo phrâo mơneč mă bruă ngă hmua pla pơjing đôč ôh, dŏ pơdjru nao rai kah pơpha ba tơlơi thâo thăi kơ lu sang anŏ jum dar ieo gah, djru akŏ pơjing khul mơnuih mă bruă ngă hmua ba jơlan hlâo. Ƀơi lu anih kah hăng anih pla lu kơphê pơ Čư̆ Mgar, Krông Năng, Krông Ana..., ƀing đah kơmơi hơmâo gơgrong ba bruă mă ngă khua khul amăng bruă mă, pô wai lăng čih pioh  amăng hơdrôm hră bruă mă rĭm hrơi, pơtô ba hơdră mă yua hơbâo pruai, kmơ̆k dưm amăng đang hmua boh čroh laih anun pruih ia jrao pơgang phun pla djơ̆ lăp. Amai H’Ñung Mlô dŏ ƀơi să Čư̆ Mgar, kah pơpha:

“Ƀing gơmơi ngă bruă jĕ giăm lŏn glai adai rơhuông, khom glăm ba bruă pơgang ayuh hyiăng anih dŏ jum dar, laih anun ƀing gơmơi pơmin lĕ amra ngă bruă pla kơphê khom pơđĭ tui rơnoh kơphê ta pô pla. Lu mơnuih ngă hmua mơ̆ng anih pơkŏn gơñu thâo laih anun rai čuă ngui ĕp lăng, hrăm tui hăng gơñu ăt dong yua hơdră pla kơphê mơ̆ng ƀing gơmơi hlăk dŏ ngă”.

Tui hăng yă Đặng Thị Thủy, Kơ-iăng Khua Gơnong bruă Ngă hmua hăng Pơgang ayuh hyiăng tơring čar Dak Lak, amăng hơdră pơsur ngă hmua, kơčăo bruă ngă hrŏm kơnuk kơna hăng ană plơi gah bruă ngă hmua pla pơjing hơđong ƀơi Dak Lak lêng kơ čih pioh, jai hrơi hơmâo lu đah kơmơi ngă hrŏm. Mrô đah kơmơi ngă hrŏm hrăm hơdră ba yua boh thâo ia rơgơi phrâo amăng bruă ngă hmua truh kơ 40%; lu mơnuih hlong jing hĭ mơnuih ngă hmua phun kơ sang anŏ, prăp lui tơlơi thâo bruă tom găn rơgao amăng plơi pla.

“Lơ̆m ngă hrŏm khul mă bruă pơđĭ rơnoh yom gah bruă hơgĕt lĕ lêng kơ hơmâo tơlơi gơgrong mơ̆ng ƀing adơi amai đah kơmơi, lir hơbit hăng rơnoh yom amăng bruă anun. Boh nik ñu hăng bruă pla kơphê ră anai ƀing đah kơmơi pô pơbŭ pla pơjing, wai lăng, dưm hơbâo pruai kmơ̆k truh kơ  pĕ boh ăt kah hăng kơ-uă jing tơpung kơphê ba sĭ mơdrô, pơđĭ  tui rơnoh gơnam anun, tơlơi anun brơi ƀuh gru kơđŏm mơ̆ng ƀing đah kơmơi lêng kơ hơmâo boh tơhnal djă piho gru grua hiam mơ̆ng rim kual, rim tơring plơi pla”.

Amăng jơlan hơdră hlăk rơbat yak nao ngă hmua hơđong kơjăp, tơlơi gơgrong ba mơ̆ng ƀing đah kơmơi ƀơi Dak Lak jai hrơi ƀuh lu hăng lăp pơpŭ biă mă. Gơñu jing mơnuih mă bruă phun amăng sang anŏ, laih anun jing ƀing ngă pô git gai wai lăng, ba tơlơi hur har djă pioh hăng pơđĭ tui rơnoh yom hiam klă mơ̆ng mơnuih ngă hmua amăng kual plơi pla. Hăng kơphê Dak lak, bruă ngă kiăng hơđong kơjăp ƀu kơnong akŏ pơjing rai mơ̆ng pơiă bơyan phang, hơjan bơyan hlim, angin pưh mơ̆ng ngŏ bơyan puih kual Dap Kơdư, lŏn drơ̆t mriah Bazan jing mơnong đôč ôh, dŏ jing tơbiă rai mơ̆ng dua ƀĕ tơngan beč bal hmar bruă mă mơ̆ng ƀing đah kơmơi hrơi laih anun tơlơi thâo rơgơi hmar mơ̆ng ƀing adơi amai đah kơmơi amăng djop plơi pla ala ƀôn.