Amăng sang dŏ prong krên dên, tong krah phường Lang Biang - Đà Lạt, ơi Păng Ting Sin, djuai ania K’ho glăk dŏ gư̆ măi pruih ia mơ̆ng ataih hăng telephôn rơgơi. Ñu lăi, hlâo adih kual lŏn anai dŏ tơnap biă mă, rim thun tơjŭ pơdai, pla kơtor, ngă kơphê mơ̆ ƀu hơmâo đơi lơi, ƀu djŏp ƀong ôh. Tơlơi pơplih amăng thun 2009, lơ̆m ñu hrŏm hăng hơdôm čô mơnuih amăng plơi hơdai pla bơnga hồng dong:“Hlâo adih neh wa pơ anai thâo pla pơdai, kơtơr, tơdơi dong lĕ pla kơphê, samơ̆ prăk ƀu hơmâo lu lơi, tơlơi hơdip ƀu hơđong ôh. Mơ̆ng thun 2009, hơdôm boh sang anŏ djuai ania ƀiă ƀơi tơkai čư̆ Lang Biang anai ăt pơplih djuai phun pla, hlô rông, biă ñu lĕ pla bơnga hồng. Bruă rông pla bơnga hồng hơmâo lu laih tơlơi pơplih, thâo boh thâo ia rơgơi phrâo či pla. Bơnga hồng ñu hiam, săt, djơ̆ hăng tơlơi arăng kiăng”.

Mơ̆ng hơdôm sao pla lăng, truh ră anai sang anŏ ơi Păng Ting Sin pok prong tui, hơmâo pla 2ha bơnga hồng. Rim blan rim ha bơnga hồng dưi pơhrui hơmâo năng ai 150.000 rơbâo than bơnga. Hăng nua sĭ mơ̆ng 1.200 -1.500 prăk/sa ƀĕ, rim blan sang anŏ ơi Sin hơmâo hơdôm rơtuh klăk.

Ƀơi phường Lang Biang - Đà Lạt, tơring čar Lâm Đồng, ƀu kơnong sang anŏ ơi Sin đôč ôh, lu sang anŏ pơkŏn ăt glăk pơdrong mơ̆ng bơnga pơ ala kơ tơlơi pơkhăp anai mơn. Ơi Lương Văn Tuấn, sa boh sang pla bơnga hồng sui thun brơi thâo:“Phun bơnga hồng hơmâo prăk lu hloh kơ boh troh, phun kơphê, bơnga cúc ƀudah djŏp djuai bơnga pơkŏn. Ta pla kơphê lĕ ta pla hơdôm hek. Tơdah pla bơnga hồng lĕ ta ngă năng ai 3 sao, 5 sai, tui anun klă yơh. Nua hơnga hồng pơ anai ƀơi anŏ ñu sĭ hơmâo 5.000, 6.000, 4.000 prăk hơmâo mơn”.

Ƀu djơ̆ phường Lang Biang - Đà Lạt, tơring čar Lâm Đồng tŭ kơ hơmâo pơ anăn lĕ “kual phun pla bơnga hồng mơ̆ng Dap Kơdư”. Abih bang phường ră anai rơbêh 3.000ha đang pla bơnga djŏp djuai, amăng anun bơnga hồng hơmâo pla truh 800ha. Yă Nguyễn Thị Cẩm Giang, Kơ-iăng khua ping gah phường Lang Biang - Đà Lạt, brơi thâo, phường pơsit bơnga hồng jing phun pla yom hloh, hơmâo pla lu, pơlir hăng đĭ kyar bơwih ƀong sang anŏ hăng anăn hmư̆ hing mơ̆ng plơi pla:“Ƀing gơmơi juăt hyu pôr pơthâo, iâu pơthưr neh wa djuai ania ƀiă pơƀut pla bơnga hồng či pơđĭ tui tơlơi bơwih ƀong mơ̆ng sang anŏ rah, ƀrô djă pioh bruă pơkra gơnam mơ̆ng đưm hlâo mơ̆ng plơi pla, pơlir hăng anăn bơnga hồng Lang Biang. Ƀing gơmơi ăt pơsit kiăng mơnuih ƀôn sang djuai ania ƀiă pok prong đang pla añăm, bơnga lăi hrŏm, đang pla bơnga hồng lăi hơjăn lĕ ping gah, gong gai lăp đing nao, djru ba neh met wa, biă ñu lĕ jao boh thâo ia rơgơi, brơi prăk čan kiăng neh wa pơkra sang mơnil, pok prong anih pla, pla bơnga hồng klă tui”.

Thun 2021, anăn “Bơnga hồng Lang Biang” sit nik ngă hră pơgang ba, pơsit anŏ kơdrưh mơ̆ng anăn gơnam hmư̆ hing kual dap kơdư. Anai ƀu kơnong jing tơlơi tŭ yap anŏ klă gơnam tam đôč ôh, ăt jing tơlơi pơ-ư ang mơ̆ng hơdôm rơbâo boh sang anŏ - mơnuih pơgôp pran, pơgôp prăk či pơjing rai “ia ƀhêm” pơdrong sah plơi pla. Bơnga hồng Lang Biang ră anai ƀu djơ̆ gơnam mơ̆ng hmua đôč ôh, ăt pơ ala brơi tơlơi đăo kơnang, pran hơdip hăng kơtưn hrưn đĭ mơ̆ng mơnuih ƀôn sang kual lŏn anai.

Kiăng djru brơi mơnuih ƀôn sang tŏ tui pok prong đang pla, đĭ ƀiă dong rơnoh, pơhrui glăi hơmâo hmăi mơng bruă pla bơnga hồng, phường Lang Biang-Đà Lạt hơmâo laih hơdôm jơlan gah, hơdră bruă amra ngă pơ anăp. Kiăo tui anai, ơi Hồ Công Định, Khua khul mơnuih ngă hmua phường Lang Biang-Đà Lạt amra lăi pơthâo rơđah dong.

- Ơ ơi, rơnoh prăk tuh pơ alin hăng hơbô̆ bruă pla bơnga hồng ră anai hiưm pă ñu, sit biă ñu lĕ hăng hơdôm boh sang anŏ djuai ania ƀiă ?

Ơi Hồ Công Định: Pla bơnga hồng sa ar kiăng tuh pơ alin lu prăk kak, tơlơi anai ăt ngă kơ lu sang anŏ, sit biă ñu lĕ hơdôm boh sang anŏ djuai ania ƀiă ƀu dưi tuh pơ alin pla. Ƀon lan ăt hơmâo lu tơlơi djru ba, pơhmutu lĕ djru čan prăk mơng keh prăk djru ngă hmua, čan prăk mơng sang bruă prăk djru mơnuih mơnam, mơng ƀing čơmah amăng ƀon lan, hrŏm hăng hơdôm jơlan hơdră yua boh thâo ia rơgơi-boh thâo măi mok mơng hơdôm anom bruă gum hrŏm djru brơi boh thâo, pơjeh, pơtlep than, bơwih brơi phun pla.

- Ƀon lan hơmâo hơdôm hơdră djru brơi tong ten hiưm pă kơ mơnuih ƀôn sang lơm pơplih hơdai nao pla bơnga hồng, ơ ơi ?

Ơi Hồ Công Định: Hăng ha wŏt tuh pơ alin amăng đang pla 1.000 met karê ră anai wŏt sang păng ñuôl, gơnam yua, pơjeh phun pla kah hăng đing pruih ia, kmơk abih tuh tuh pơ alin mơng 700 klăk prăk truh pơ 1 klai prăk sa ar. Hăng prăk tuh pơ alin lu tui anun, khul mơnuih ngă hmua kah hăng gong gai ƀon lan ăt ngă gêh gal brơi, blung hlâo lĕ gah sang bruă prăk djru mơnuih mơnam amra djru čan prăk djru bruă mă brơi rĭm boh sang anŏ ƀiă biă lĕ 100 klăk prăk. Bơ keh prăk djru mơnuih ngă hmua brơi čan rĭm boh sang anŏ mơng 50-200 klăk prăk tui hluai đang hmua pla pơjing prong hă ƀô̆.

Hrŏm hăng anun, khul ăt pơlir hăng hơdôm anih anom djru brơi pơjeh, gơnam ngă hmua, kmơk, kah hăng djru brơi hơdôm gơnam yua pla pơjing hlâo, lơm mơnuih ngă hmua pơhrui kah mơng tla glăi hăng ƀu mă kmlai ôh. Anai lĕ hơdră djru kiăng ƀing ta dưi pơplih phun pla, sit biă ñu hăng mơnuih djuai ania ƀiă.

- Kơ pơjeh hăng boh thâo pla bơnga hồng, ƀon lan hơmâo bruă hơget mơn kiăng ruah, pok prong hơdôm pơjeh bơnga hiam hloh, dưi pơgang hlăt mơ̆t, ơ ơi ?

Ơi Hồ Công Định: Kơ pơjeh, ƀing gơmơi kiăng kơ ĕp anih sĭ pơhlôm djơ̆ hơnong pơkă kơ gơnam sĭ mơdrô hăng dưi pơgang hlăt mŏt pơčrăm. Hơdôm tơlơi kơsem min boh thâo amăng phường kah hăng amăng tơring čar Lâm Đồng hơmâo lu boh tơhnal bơdjơ̆ nao bruă anai. Mơng bruă ruah mă, nao ĕp lăng tơl hơdôm đang pla bơnga, laih dong hơdôm đang pla djơ̆ hơnong pơkă mơng hơdôm anih anom sĭ mơdrô ăt lăi pơthâo brơi sa, dua bit anih brơi mơnuih ngă hmua. Blung a ƀing gơmơi amra lăi pơthâo brơi hơdôm boh sang anŏ hơmâo prăk tuh pơ alin hlâo kiăng ƀing gơñu pla lông lăng amăng 1 ektar ƀudah rơbêh 1.000 met karê, tơdơi anun ƀing ta amra ruah mă hơdôm pơjeh hiam klă, dưi pơgang hlăt mŏt kơtang hloh, laih dong črâo brơi hơdôm boh sang anŏ pla.

- Ơ ơi, rơngiao kơ bruă tuh pơ alin hăng boh thâo pla pơjing, bruă ba sĭ mơdrô bơnga hồng hơmâo đing nao hiưm pă ñu kiăng mơnuih ngă hmua bĕ hĭ bruă ƀing sĭ mơdrô pơjuă nua ?

Ơi Hồ Công Định: Hơdôm hơbô̆ bruă pla hlâo adih, ƀuh lu mơnuih ngă hmua arăng juă nua, ƀu pơhlôm djơ̆ nua sit nik. Bruă khul hăng ƀing mơnuih ngă hmua ĕp hơmâo laih anih sĭ mơdrô, pơlir hơbit mơng bruă pla pơjing truh pơ sĭ mơdrô gơnam, pơhlôm brơi nua sĭ kiăng hơđong tơlơi hơdip mơnuih ƀôn sang. Hơdôm boh sang anŏ huăi ƀuh arăng juă nua lơm sĭ gơnam tam. Lu sang anŏ hơdai nao hơbô̆ bruă pla bơnga hồng lêng kơ pơhrui hơmâo hmăi, đa pơdrong sah. Pơhrui 1 ar giăm 1 klai prăk ha thun.

Đà Lạt lĕ kual pla bơnga, hơdôm anom bơwih ƀong sĭ mơdrô bơnga lu biă mă hăng rĭm anom bruă hơmâo anŏ phara mơn. Kiăng pơhlôm brơi tơlơi dưi kơ neh met wa anun lĕ hră pơkôl, hră pơkôl kơ bruă sĭ mơdrô lĕ yôm biă mă. Mơnuih ngă hmua ăt ƀu thâo phe pho ôh, ƀing gơñu ƀu đing nao kơ bruă anai, kơnong sĭ hơmâo mơnuih hlơi dưi laih, bơ tơlơi glăm ba mơng khul lĕ phun, kiăng dong tong krah mơ̆ pơhlôm brơi bruă sĭ mơdrô rah, bơwih bơwang brơi hăng kiăng prăk pơhrui mơng mơnuih ngă hmua pơhlôm brơi.

- Amăng bruă pơđĭ kyar bơwih ƀong huă-mơnuih mơnam amăng phường Lang Biang-Đà Lạt, bruă mă amăng khul ngă hmua hiưm pă ñu amăng pơplih phun pla, hlô rông hăng pơjing anăn apăn sĭ mơdrô gơnam đang hmua ƀơi ƀon lan, ơ ơi ?

Ơi Hồ Công Định: Amăng tơlơi pơtrun Jơnum Ping gah phường Lang Biang-Đà Lạt tal I, rơwang thun 2025-2030 hơmâo pơsit tong hơdôm tơlơi pơtrut kơtang amăng pơđĭ kyar bơwih ƀong huă-mơnuih mơnam, sit biă ñu bơdjơ̆ nao bruă mă amăng khul hăng hơdôm tơlơi pơphun mơng mơnuih ngă hmua. Phường Lang Biang-Đà Lạt hơmâo giăm 70% mrô mơnuih lĕ ngă đang hmua yua anun Khul mơnuih ngă hmua phường pok pơhai gum hrŏm hơdôm bruă, hơdôm jơlan hơdră hăng anom bơwih ƀong huă-anih anom hăng plơi prong kiăng pơplih hlô rông, phun pla mơng phun pla sui hrơi truh pơ ƀiă hrơi, pơhlôm brơi tơlơi hơdip mơnuih mơnam. Phường hơmâo pơsit sa, dua phun pla, hlô rông tui jơlan gah pơđĭ kyar ngă hmua, ƀon lan, amăng anun bơnga hồng lĕ lăng hiam biă mă ƀơi Lang Biang-Đà Lạt. Khul ngă hmua amra gum hrŏm hăng anom bruă bơwih ƀong huă Anih anom pơjing anăn apăn sĭ mơdrô “Bơnga hồng Lang Biang” ăt lăng yôm biă mă kơnong hơmâo ƀơi phường Lang Biang- Đà Lạt.

- Hai bơni kơ ih hŏ!