VOV4.Jarai - Amăng man pơdong plơi pla phrâo, tơlơi gơgrong mơng Khul hlăk ai lĕ yôm buă mă, sit biă ñu amăng bruă pơtô pơblang hăng jak iâu mơnuih djru bruă. Bruă mă mơng hlăk ai lêng hơdeč hmar lăp djơ̆ hăng tơlơi sit nik amăng ƀon lan. Amăng hrơi blan anai, bruă djru brơi hơdôm sang anŏ tơnap tap yua bơbeč mơng klin Covid-19 lĕ kiăng biă mă. Ƀơi hơdôm să ataih, asuek kar hăng Ia Blứ, tơring glông Čư̆ Pưh, tơring čar Gialai, Khul grup hlăk ai hơmâo pơdah rơđah kơ tơlơi anai, amăng anun rup rap sa Khua khul hlăk ai să amai Trương Thị Ngọc Lan lĕ hmư̆ hing hloh.

Hrơi mông mă bruă abih laih samơ̆ amai Trương Thị Ngọc Lan, Khua khul hlăk ai să Ia Blứ (Čư̆ Pưh, Gialai) hăng sa, dua čô hlăk ai ăt dŏ glăi ƀơi Jơnum min mơnuih ƀon sang să, čơkă mă gơnam tam mơng neh met wa djru brơi hơdôm kual hơmâo klin Covid-19. Hơdôm gơnam djru lu hloh lĕ gơnam ƀong huă, añăm tam, boh troh, akhăn buh ƀơi tơngan, akhăn gôm ƀô̆, sum ao pơgang klin … Abih bang gơnam neh met wa pơgôp hơmâo čơkă mă, pơkah pha amra hơmâo mơnuih ba nao pơ anih pơčlah pơƀut ƀudah hơdôm anom bruă pơdŭ pơgiăng hyu gơnam djru brơi anih pơgang klin; hơmâo rơdêh pơgiăng nao tơl Bình Dương, ƀôn prong Hồ Chí Minh kiăng kơ djru brơi kual hơmâo klin. Amai Nguyễn Thị Hà, dŏ ƀơi ƀut plơi Thiên An, să Ia Blứ ba nao gơnam djru, brơi thâo:

“Mơng tơlơi jak iâu mơng amai Trương Thị Ngọc Lan, Khua khul hlăk ai să kiăng kơ pơgôp, ƀing gơmơi ăt gum djru hăng mitôm kiăng kơ gum tơngan hrŏm hăng abih bang mơnuih djru gơnam mơ-it nao kual pơčlah pơƀut laih dong neh met wa ƀơi kual hơmâo klin. Kâo ăt gum tơngan hrŏm hăng abih bang mơnuih, hơmâo hơdôm hơƀơ̆i djru hơdôm anun, čang rơmang amra tañ pơgang hĭ klin kiăng neh met wa pot glăi hơđong bơwih ƀong huă.

Amai Lan (gah hơnuă) hăng hlăk ai să Ia Blứ djru brơi mơnuih ƀun rin

Rĭm hrơi đĭ hyu rơdêh thut, tơdah huăi hơmâo bruă hơget, amai Lan amra nao čuă hăng pơ alum pran jua hơdôm sang anŏ ƀun rin. Ơi Nguyễn Văn Doan, dŏ ƀơi ƀut plơi Thiên An, să Ia Blứ ră anai giăm 60 thun laih, glăk rông ba amai ñu rơbêh 70 thun. Dua adơi amai ơi Doan lêng ƀu hơmâo ană tơčô, ƀu hơmâo bruă mă, hơdip gơnang nao rai amăng sang arăng gum pơgôp ră anai sô laih. Lơ̆m hơmâo tơlơi gum djru mơng plơi pla laih dong Khua khul hlăk ai să, ơi Doan ol kơdol biă mă:

“Dua adơi amai gơmơi hơdip tơnap tap biă mă, amai kâo duam ruă na nao ƀu thâo ngă hơget ôh, kâo ăt ƀu hơmâo bruă mă lơi. Rĭm hrơi hơmâo hơget ƀong hơdôm anun, đa añăm tam, mitôm. Tơdah hơmâo prăk nao blơi gơnam pơ sang čơ, ƀu hơmâo ƀong asơi kơnong hăng ia măm, añăm đôč. Khul hlăk ai ăt djru brơi na nao hăng mitôm, braih hăng ia măm, hơmâo hlăk ai djru brơi dua adơi amai gơmơi kâo bơni biă mă”.

Hrŏm hăng hơdôm gơnam djru jao tui hrơi pơkă brơi kơ mơnuih ƀun rin hăng ƀing čơđai sang hră amăng plơi pla. Khul hlăk ai să Ia Blứ ăt pơtrut pơsur, jak iâu kiăng kơ djru brơi hơdôm sang anŏ ƀun rin kiăng kơ neh met wa gir run hrưn đĭ, anun lĕ djru brơi bê, pơjeh phun pla, man pơdong sang dŏ.

Khul hlăk ai să Ia Blứ, tơring glông Čư̆ Pưh, Gialai lêng kơ thâo rơđah sang anŏ khua khul hlăk ai ăt tơnap tap mơn. Amai Trương Thị Ngọc Lan glăk rông 2 čô ană dŏ anet. Rơkơi ñu ruă boh ƀleh kơtang hăng glăk đom glăi pơ ƀôn sang Hồ Chí Minh. Amai Lan ăt pơgŏm hĭ tơlơi hning rơngŏt mơng ñu pô, lêng kơ pơsur pran jua hơdip hiam klă hăng rơkơi laih dong ană bă, lĕ mơnuih git gai khul hlăk ai amăng să. Amai Trương Thị Ngọc Lan brơi thâo:

“Ăt ƀu thâo ngă hiưm pă hlơi, bruă mă kiăng pơhlôm brơi klă mơ̆ ră anai glăk tơnap tap samơ̆ mơnuih ƀon sang ăt tơnap hloh mơn, kâo pô aka ƀu hơmâo bưng hiam đôč. Kâo pơmĭn laih, bruă mă khŏm pơgiong, tơlơi hơdip sang anŏ tui anai kâo ăt aka ƀu thâo ngă hiưm pă lơi. Lơ̆m glăi pơ sang ăt pơgiong bruă amăng sang, bruă kơnuk kơna ăt pơhlôm mơn, mơ̆ bơngŏt hlao đơi amra ƀu dưi ngă hiưm pă ôh”.

Hơdôm gơnam djru mơng mơnuih ƀon sang mơ-it kơ kual hơmâo klin

Amai Phạm Thị Thu Thảo, Khua khul hlăk ai tơring glông Čư̆ Pưh, Gialai brơi thâo: Thun 2020, să Ia Blứ hơmâo Jơnum min mơnuih ƀon sang tơring glông ruah lĕ să pơphun ngă hlâo amăng pơđĭ kyar bơwih ƀong huă – mơnuih mơnam. Tui anun, Khul hlăk ai ăt pơsit tong tơlơi gơgrong mơng ƀing gơñu pô. Să hơmâo mă yua hơdôm rơnoh prăk phara tuh pơ alin giăm 1 klai 700 klăk prăk djru brơi pơjeh phun pla, hlô rông brơi lăp djơ̆. Truh ră anai, să hơmâo pơđĭ kyar 720 ektar hmua pla phun boh troh, rông bê giăm 11.000 drơi, rơbêh 3 ektar hmua pla phun kơbuă hăng rơbêh 400 ektar đang kơphê. Amăng anun hơmâo lu sang anŏ ding kơna khul hlăk ai hơmâo hrưn đĭ pơdrong asah. Hơmâo tơlơi git gai mơng Khul apăn bruă hlăk ai să, biă mă ñu lĕ Khua khul hlăk ai Trương Thị Ngọc Lan, hơdôm ring bruă, bruă jao hơmâo ngă lăp djơ̆ hăng tơlơi sit nik yua anun hơmâo tơlơi dong yua mơng ƀing hlăk ai.

“Hăng amai Trương Thị Ngọc Lan, Khua khul hlăk ai să Ia Blứ lĕ sa čô mơnuih git gai bruă mă hăng pran jua hur har hăng bruă mă mơng hlăk ai amăng plơi pla. Mah sang anŏ tơnap tap, rơkơi ñu dju djuam duam ruă glăk dŏ tơguăn breh pơtlep boh ƀleh ƀơi ƀôn prong Hồ Chí Minh, samơ̆ yua klin laih dong lui hĭ bruă pơtlep, dŏ kơnong sa čô amai Lan mă bruă Kơnuk kơna, laih dong bruă amăng sang anŏ, čem rông 2 čô ană anet. Samơ̆ găn rơgao tơnap tap amai Lan lêng kơ abih pran jua amăng bruă mă mơ̆ tơring glông pok pơhai hăng khul hlăk ai să Ia Blứ lĕ anom bruă ba jơlan hlâo amăng bruă mă kơ hlăk ai amăng tơring glông. Phrâo rơgao amăng bruă pơgang klin, amai Lan kah hăng hlăk ai să Ia Blứ lêng kơ hơmâo hră pơpŭ mơng Khul hlăk ai tơring čar, tơring glông”.

Hăng abih pran jua, ba gru hăng hur har amăng bruă hlăk ai, amai Trương Thị Ngọc Lan glăk ngă lar hyu pran jua mă bruă, pơtrut klă amăng bruă hlăk ai ƀơi ia Blứ, pơsur hlăk ai pơphun bruă mă. Mơng anun, Khul hlăk ai să Ia Blứ tŏ tui pơgiong klă bruă jao, jai hrơi pơgôp prong prin, sit nik brơi ană plơi pla, pơgôp yôm phăn amăng bruă man pơdong plơi pla phrâo.

Hoàng Qui: Čih

Siu Đoan: Pơblang