VOV4.Jarai - Amăng 3 thun mơng thun 2013 truh thun 2015, hơdră “Pôr pơhing pơ plih bruă pơgang lar tưp hyu HIV/AIDS hluai tui khul mơnuih amăng neh wa djuai ania [ia\ hăng [ơi ]ư\ siăng gah kual }ư\ Siăng ta” hmâo pok pơhai lông lăng [ơi să Hoà Xuân, plơi prong Buôn Ma Thuột, tơring ]ar Daklak hăng bôh than pơđ^ tui tơlơi pơmin mơng plơi pla kơ bruă pơgang, pơgăn HIV/AIDS, hro\ trun tơlơi kah pha, dơneh đuăi hăng [ing [u bưng djơ\ tơlơi ruă anai.

Truh ră anai khă hrơi pơkă ngă lông lăng hmâo pơđut laih, samơ\ hơdră anai ăt glăk dưi djă pioh hăng ngă tui ba glăi bôh tơhnal mơn.

Să Hoà Xuân, plơi prong Buôn Ma Thuột, tơring ]ar Daklak hmâo 5 bôh thôn, 3 bôh [ôn hăng sa kual m[s do# hăng 1.765 bôh sang ano#, amăng anun neh wa djuai ania [ia\ [ơi anai hơđăp le\ 715 bôh sang ano#.

Thun 2013, đơ đam să hmâo 8 ]ô mơnuih djơ\ HIV, amăng anun hmâo 7 ]ô mơnuih djuai ania [ia\.

Bôh than ba truh le\ yua kơ [u thâo pơmin pơgang, pơgăn HIV/AIDS kah hăng yua hrom jrum tla#o jrao, tơlơi giăm rơkơi bơnai [u pơhlôm.

Hrom hăng anun, tơlơi kah pha dơneh đuăi mơng plơi pla pioh kơ [ing djơ\ HIV do# lu mơn, ngă laih [ing djơ\ tơlơi ruă anai tơnit drơi, mlâu mla`, [iă hmâo tơlơi je# giăm hăng gơ`u hăng hơdôm bruă bơwih gah tơlơi ia jrao gun.

{ơi anăp tơlơi anai, blan 10/2013, să Hoà Xuân dưi hmâo Jơnum min djuai ania, Anom pơgang, pơgăn HIV/AIDS – {irô ding jum wai lăng bruă ia jrao hăng Gơnong bruă ia jrao tơring ]ar Daklak ruah pơdo\ng hơdră ngă gru “Pôr pơhing pơ plih bruă pơgang lar tưp HIV/AIDS hluai tui khul mơnuih amăng neh wa djuai ania [ia\ hăng [ơi  ]ư\ siăng amăng kual }ư\ Siăng”.

Bôh tơhnal mơng hơdră anai kiăng djru neh wa djuai ania [iă amăng kual pơđ^ tui tơlơi pơmin, bôh thâo pơgang, pơgăn lar tưp HIV, plai [iă tơlơi dơneh đuăi, kah pha hăng [ing djơ\ HIV/AIDS hăng kơtưn gum hrom mơng khul amăng pơgang, pơgăn HIV/AIDS.

Ơi Trần Quang Long, Kơ-iăng Khoa Jơnum min m[s să Hoà Xuân brơi thâo:

“Yua kơ hơdră pơdo\ng amăng rơwang rơnu] thun, anun [ing gơmơi đing nao hơkru\ đ^, ngă giong, pơdo\ng Gru\p wai lăng,  pơ phô brơi kơ Ping gah, Jơnum min m[s să ba tơbiă tơlơi pơsit mrô 48 kơtưn tơlơi git gai mơng Ping gah pioh kơ bruă pơgang pơgăn HIV/AIDS.

Pơdo\ng Gru\p wai lăng hmâo khoa gru\p le\ Kơ-iăng Khoa Jơnum min m[s să, kơ-iăng khoa gru\p le\ Khoa Anom ia jrao, mơnuih [ơi anăp gum hrom bruă juăt mă.

{ing amăng gru\p le\ [ing gơmơi pơke\ hrom abih bang hơdôm mơnuih apăn bruă hơdôm gru\p, gơnong bruă, khul mơng să kiăng ngă tui hơdră anai”.

Kiăng ngă tui hơdră anai, Jơnum min m[s djuai ania hăng gong gai să Hoà Xuân hmâo pơsit hyu lăi pơthâo, pơđ^ tui tơlơi pơmin le\ bruă mă phun.

Să hmâo pok pơhai pơhra\m brơi bruă mă kơ hơdôm gơnong bruă, khul gru\p, [ing tha plơi, khoa [ôn, [ing apăn bruă đăo, mơnuih hmâo ara\ng đăo gơnang lu amăng plơi pla; pơ phun hơdôm mông lăi pơhing, ră ruai kơ ako# bruă [ơi Sang jơnum bôh thâo plơi pla.

Să ăt pơ phun brơi mơn 3 bôh [ôn k^ pơkôl “{u hmâo mơnuih phrâo djơ\ tơlơi ruă HIV/AIDS hăng hmâo tơlơi sat răm amăng mơnuih mơnam” hăng hơdôm ding kơna Gru\p git gai bruă pơgang pơgăn HIV/AIDS mơng să k^ pơkôl sang ano# “{u hmâo mơnuih djơ\ HIV/AIDS hăng hmâo hơdôm sat răm amăng mơnuih”.

Amai H’ Nhin Alê Ô, Khoa khul đah kơmơi [ôn }ư\ Dluê, să Hoà Xuân lăi:

“Hăng jơlan hơdră pơgang, pơgăn HIV/AIDS, hrim tal jơnum plơi pla, jơnum khul đah kơmơi, jơnum gru\p ]an prăk dong leng kơ pơhrua nao hrom hyu lăi pơhing brơi, anun amăng plơi pla ră anai [u hmâo hlơi gơ` hot jrao, ăt kah hăng [u hmâo hlơi djơ\ HIV.

Lom hyu lăi pơhing, kâo lăi kơ hơdră pơgang pơgăn, jơlan tưp hyu, tơdah tưp laih le\, khom pơgang hlôm hlâo, be\ `u hiưm hơpă, anăm hơneh đuăi ôh hăng [ing djơ\ HIV”.

Hăng lu hơdră por pơhing, bôh yôm lu mơta hăng hơdôm mơnuih hyu lăi pơhing le\ mơnuih djuai ania [ia\ hơđăp [ơi anai thâo hluh kơ tơlơi hơd^p mơda, tơlơi phiăn juăt mơng m[s pô, hơdră pơgang, pơgăn HIV/AIDS [ơi să Hoà Xuân hmâo laih hơdôm bôh tơhnal klă.

Să iâu pơhrui hmâo abih bang gru\p, gơnong bruă să gum hrom; 90% mrô mơnuih apăn bruă, khul ba jơlan hlâo dưi pơhra\m pơđ^ tui tơlơi pơmin kơ pơgang, pơgăn HIV/AIDS…

Biă `u, hluai tui hơdră anai, neh wa [ơi hơdôm plơi pla mơng să Hoà Xuân thâo laih hơdôm bôh thâo phun kơ HIV/AIDS hăng biă `u tơlơi do# do\ng, [ong huă puăi tlao, [u do# hơneh đuăi, kah pha hăng [ing [u bưng hmâo tơlơi ruă HIV/AIDS kah hăng hlâo adih dong tah.

Amai H’ Sứ Byă, m[s [ôn }ư\ Dluê, să Hoà Xuân brơi thâo:

“Gơnang kơ hyu lăi pơhing anun kâo hăng sang ano# kâo thâo kơ tơlơi pơgang pơgăn HIV; lom hmâo gru nam đing đăo hmâo tơlơi ruă kâo ăt thâo mơn kiăng nao pơ\ hơdôm anih anom hơpă pioh tơ`a lăng, pel e\p hăng pơjrao”.

Khă hrơi blan ngă lông lăng mơng hơdră “Lăi pơhing pơ plih bruă pơgang lar tưp hyu HIV/AIDS hluai tui kơ khul mơnuih amăng neh wa djuai ania [ia\ hăng [ơi ]ư\ siăng amăng kual }ư\ Siăng” hmâo pơđut laih, samơ\ hăng hơdôm bôh tơhnal mơ\ hơdră anai ba glăi, Jơnum min m[s să Hoà Xuân pơkôl amra djă pioh hơdôm bruă mă mơng hơdră hăng jơlan pơhrua hrom amăng hơdôm mông jơnum mơng să kiăng ngă tui klă bruă pơgang, pơgăn HIV/AIDS, djru m[s hmâo anih anom hơd^p klă hiam, yâu mơ-ak./.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr