VOV4.Jarai - Jơlan hơdră ‘’Sa boh să pơkra sa gơnam’’ (iâu klah c\un OCOP), glăk hơmâo tơring ]ar Daklak ngă tui klă. Anai kah hăng gai dơlut đ^ tơlơi bơwih [ong ngă hmua, pơđ^ kyar plơi pla, pơjing rai aset biă mă `u sa boh să hơmâo sa [udah lu gơnam ngă ako\, dưi pơhmu hăng gơnam mơng pơko\n, pơjing anăn păn, pơtruh nao rai pok prong pơkra gơnam hăng ba s^ gơnam hmư\ hing mơng hmua.

Jơlan hơdră anai ăt hơmâo tơring ]ar Daklak c\ang rơmang amra bluh đ^ angin phrâo djru pơplih phrâo tơlơi hơdip mơng mơnuih [on sang, djru pơtrut ta` bruă man pơdong plơi pla phrâo hăng hro\ trun hơđong kjăp mrô sang ano\ rin [ơi tơring ]ar.

Hăng tơlơi yang pơjing ‘’Hrơi hơjan ia lip, hrơi pơ-iă pơ-iă bluc\ kl^’’, Buôn Đôn jing sa amăng hơdôm boh tơring glông lo\n tơnah [u hiam, ayuh hyiăng [u lăp hloh amăng tơring ]ar Daklak.

Hăng lu laih tơlơi gir run ngă lăng hơbô| bruă tơju\ pla hăng rông gơnam, samơ\ amăng lu thun rơgao, Buôn Đôn ăt aka [u dưi ngă hơbô| bruă jhơpă ôh: pla hơbơi plum le\ [u mơboh, pla tơbâo le\ thun [ong thun [u\, pla pơtơi le\ hơmâo hlăt, jing ngă gơnam pơkra [u dưi ba s^ pơ dêh ]ar tac\ rơngiao ôh…

Thun 2017, tơdơi kơ ngă thư lăng hăng kơsem min anih s^ mdrô, ayong Khuất Duy Tuấn do\ [ơi să Ea ~uôl, tơring glông Buôn Đôn pơdong Kông ti TNHH Phú Quý pla aplăng hăng pơkra ia aplăng.

Tơdơi kơ 2 thun ngă, ayong Tuấn pơsit: phun aplăng djơ\ biă mă lo\n krô [ơi Buôn Đôn. Jai pơiă kơtang tui Buôn Đôn, phun aplăng jai hơmâo lu ia. Ia dăo hơdôm hrơi đôc\ phun `u huăi djai ôh.

Ia aplăng luk hăng boh kruăi, ia aplăng Java amra jing gơnam hmư\ hing [ơi hơdôm boh să [ơi Buôn Đôn.

‘’Tal sa le\ hơmâo anih ba s^ hơđong, tal dua le\ pơsir brơi bruă mă kơ mơnuih [on sang amăng plơi. Kâo kiăng pơtruh nao rai c\i lo\m lui tơlơi rơmon rơpa [ơi tơring ]ar. Lơ\m kông ti glăk blơi phun aplăng mơng pơko\n kah hăng Ea Hleo, Ea Kar pơgiăng glăi pơ anai huac\ prăk biă, jing [u [ong lơi dong tah.

Phun aplăng huăi ruah lo\n pla ôh, pla pơ hơpă tu\ mơn lêng kơ dưi soh, kah hăng pla gah yu\ phun boh `ông, yu\ phun boh kruăi mih ăt dưi soh, yua anun pơđ^ kyar pla phun aplăng [ơi Buôn Đôn amra plai [iă huac\ prăk apah arăng pơgiăng’’.

Ca cao Nam Trường [ơi mông jơnum pơsur tuh pơ alin s^ mdrô hơmâo tuai đing nao

Jing anom bruă hơmâo gơnam pơmut amăng jơlan hơdră ‘’Sa boh să pơkra sa gơnam’’ mơng tơring ]ar rơ wang thun 2018 – 2020, Kông ti TNHH ca cao Nam Trường Sơn, să Ea Na, tơring glông Krông Ana, Daklak glăk pơplih phrâo hơdră pơkra, pơđ^ tui ano\ klă, djơ\ hăng ano\ kiăng mơng jơlan hơdră.

Ră anai, rim blan kông ti pơkra 5 tơn ca cao ba s^ amăng dêh ]ar ta hăng dêh ]ar tac\ rơngiao. Khă gơnam pơkra mơng ca cao mơng kông ti hơmâo lu biă mă, gơnam klă mơn djơ\ hăng tơlơi arăng kiăng blơi.

Samơ\, tui hăng ơi Trương Ngọc Quang, Khoa kông ti, tơlơi tơnap ră anai le\ bruă pơtruh nao rai anih pơkra gơnam hăng mơnuih blơi yua, jao glăi boh thâo ia rơgơi, ngă hro\m s^ mdrô, djru bơ wih brơi kơplah wah anom bơwih [ong, plơi pla do\ tơdu.

Yua anun, bruă gum hro\m jơlan hơdră ‘’Sa boh să pơkra sa gơnam’’ kah hăng tơlơi gêh gal kơ gơnam pơkra mơng ca cao mơng kông ti.

‘’{ơi Daklak hơmâo lu biă mă gơnam hmư\ hing klă hơmâo lu mơnuih amăng dêh ]ar ta hăng lo\n ia tac\ rơngiao lăng yôm. Khă hnun, aka [u lăng yôm kơ bruă pơjihg rup gơnam, laih anun rim c\ô mơnuih pơjing tơnap biă.

Kâo pơmin jơlan hơdră rim boh sa pơkra sa gơnam amra pơtrut đ^ pran jua, jing ano\ pơplih phrâo djru hơdôm anom pơkra gơnam ăt kah hăng sang ano\ bơwih [ong mă hơjăn hmư\ hing, hơmâo jơlan bơwih [ong djơ\ c\i pơkra gơnam djơ\ hăng tơlơi arăng kiăng, mơng anun gơ`u jai hrơi đ^ kyar laih anun pơke\ hro\m kjăp jing grup đ^ kyar kơ gơnam anun. Tui hăng kâo pơmin jơlan hơdră OCOP tu\ yua biă mă’’.

Pla phun aplăng c\i mă ia aplăng jing tơlơi yôm c\i pơđ^ kyar bơwih [ong [ơi kual lo\n tơnap Buôn Đôn

Tui hăng mrô ju\ yap lăng, Daklak ră anai hơmâo 27 mơta gơnam hmư\ hing, gah 6 djuai gơnam. Amăng anun, djuai gơnam [ong huă hơmâo: pơjeh tiu, ca cao, boh [ơr, sầu riêng, boh pơ-ô|, a`ăm pơtăm, boh troh, gơnam pơkra mơng ia hni, un, akan tầm, akan lăng aku mriah, chả cá thát lát.

Djuai gơnam ia mơ`um hơmâo kơphê hăng gơnam pơkra mơng kơphê, tra thảo mộc Xuân Sang, tra boh kiap, măc ca, boh kruăi hre\.

Djuai gơnam ngă jrao: jrao Ama Kông, kơ`^t, ia hương nhu, ia aplăng. Djuai gơnam pơkra hăng bơnal hơmâo eng ao mơ`am. Gah gơnam pơhrup amăng sang ano\ hơmâo gơnam mơ`am hăng huai, kram.

Gah bruă tuai hyu c\uă ngui amăng plơi hơmâo: kual c\uă ngui Troh Bư, Anih c\uă ngui drai ia Thuỷ Tiên, c\uă lăng đang hmua gru grua boh thâo amăng plơi pla Ea Kar, c\uă ngui plơi la mrô 7 plơi pla djuai ania [iă [ơi Ea Kar, c\uă ngui [ơi anih wai lăng glai klô Ea Sô.

Ơi Nguyễn Hữu Vinh, Khoa anom pơđ^ kyar plơi pla tơring ]ar Daklak brơi thâo, pơsit rơđah ngă hmua le\ bruă bơwih [ong phun, ‘’Kơc\ăo bruă OCOP Daklak rơwang thun 2018-2020, anăp nao thun 2030’’ pơ[ut amăng bruă pơplih phrâo tơlơi bơwih [ong kiăng pơđ^ kyar bơwih [ong amăng plơi, pơđ^ prăk pơhrui, pơplih phrâo tơlơi hơdip kơ mơnuih [on sang; ngă tu\ yua hơnong pơkă bơwih [ong hăng bruă pơkra gơnam amăng hơnong pơkă dêh ]ar kơ man pơdong plơi phrâo.

‘’Jơlan hơdră OCOP le\ sa amăng hơdôm bruă kiăng ngă hăng hơdră pơsir bruă mơng jơlan hơdră plơi pla phrâo. Yua anun, gơnam OCOP ăt pơlir hăng bruă man pơdong plơi pla phrâo mơn.

Ră anai, hơdôm boh tơring glông ăt pơ [ut ngă kơc\ăo bruă, hơmâo 27 mơta gơnam OCOP yua hơdôm tơring glông c\ih anăn ngă hro\m. Hăng hơdôm mơta gơnam amăng OCOP le\ gơnam anun hơmâo djru ba tui jơlan hơdră OCOP.

Pơhmutu, gơnam hơmâo 3 asar pơtu\ le\ hơmâo djru pơsur tuh pơ alin s^ mdrô laih anun hơdôm gơnam anai lơ\m ba hyu s^ amra hơmâo arăng c\ơkă blơi. Ano\ klă hăng rơnuk rơnua gơnam [ong huă klă hloh c\i ba s^ pơ anih s^ mdrô’’.

Sầu riêng jing gơnam pơhrui prăk lu mơng lu tơring glông [ơi Daklak

Hăng tơlơi gêh gal kơ hơdôm djuai gơnam mơng hmua, gơnam pơkra hăng tơngan, Daklak glăk gir pok pơhai ngă giong jơlan hơdră ‘’sa boh să pơkra sa gơnam’’ kiăng pơđ^ kyar tơlơi bơwih [ong amăng plơi pla, pơplih bruă ngă hmua, ngă tu\ yua bruă man pơdong plơi pla phrâo; pơđ^ tui ano\ tu\ yua bơwih [ong, dưi bơrơsua hăng anih pơko\n, djru mơnuih [on sang hơmâo prăk kăk, hro\ trun hơđong kjăp mrô sang ano\ rin.

Siu H’Mai: Pô c\ih hăng pôr