VOV4.Jarai-  Bruă yua jrao ko\m ama\ng tơlơi rông hlô mơnong, ama\ng thun blan laih rơgao, ngă rai lu mơnuih blơi yua rung răng pran jua bia\ ma\, laih anun amra ba truh tơlơi duăm ruă kơ ana\ mơnuih [ing ta. Kiăng djru brơi neh met wa rông hlô mơnong, laih anun ba nao s^ gah rơngiao hiam hdjă, kiăng ngă brơi mơnuih [ôn sang ta blơi yua hơđong pran jua, [irô  wai lăng gah tơlơi rông hlô mơnong hăng sang ia jrao hlô mơnong tơring ]ar Daklak, hlăk ngă hro\m ha\ng hdôm plơi pla, hyu pơtô pơblang brơi, iâu pơthưr hdôm sang ano\ rông hlô mơnong k^ ana\n, [u dưi yua jrai ko\m. Pô mă tơlơi pơhing gah jơlan hdră anai ]ih glăi tui ha\ng anai:

    Sang ano\ ơi Phan Thanh Sang le\, sa boh sang ano\ rông un, [ơi sa kual lon rông hlô mơnong sa anih prong rơhaih truh 80 ektar, dưi ako\ [ơi să Hòa Thuận, plơi prong Buôn Ma Thuột, tơring ]ar Daklak. Ơi Sang brơi thâo, abih ba\ng sang ano\ rông hlô mơnong [ơi anai ngă hro\m tơlơi rông hlô mơnong hăng Kông ty rông hlô mơnong pơ]ruh hro\m Việt Nam. Yua  [ơi anih rông hro\m, hơmâo lu tơlơi geh gal, hơmâo tum djo\p, kiăng ngă tui jơlan hdră hiam tơpă gah tơlơi rông hlô mơnong hiam hdja\, dơng mơng tơlơi ruah  ana\ rông tal blung, truh tơlơi kih rơmet war rông, tla#u jrao hlô mơnong djơ\ hrơi blan pơkă. Dơng mơng blan 6 truh ră anai, sang ano\ ơi Sang, hơmâo k^ pơkôl ha\ng sang ia jrao hlô mơnong plơi prong Buôn Ma Thuột gah bruă ko\m yua jrao ama\ng tơlơi rông hlô mơnong: “ Ngă tui tơlơi k^ pơkôl [u dưi yua jrao ko\m, tui hăng jơlan hdră mơng sang s^ mdrô hlơk pơdai, gơnam ]em rông hlô mơnong mơng kông ty, [u nao blơi yua ôh mơng kông ty pơ\ ko\n. Tơlơi rông pu\ un, blung hlâo hlơk pơdai mơng anih s^ hiam hdjă, găn gao tơlơi pơkra rai. Khul kông `ân mă bruă rông un, kho\m tui lăng na nao pu\ un”.

    Truh ră anai, hơmâo rơbeh kơ 400 boh đang war rông un lu mơng hơdôm sang ano\ mơnuih [ôn sang ama\ng plơi prong Buôn Ma Thuột, hơmâo k^ ana\n [ua\n [u yua jrao kom ama\ng tơlơi rông hlô mơnong, amai hơmâo [ua\n gro\ng k^ pơkôl, yua jrao kháng sinh tui 3 mơta tơlơi djơ\, anun djơ\ jrao, djơ\ nồng độ, laih anun djo\ hrơi blan: “ Dơng mơng hrơi sang ano\ kâo ngă đang war truh ră anai, kho\m ngă tui hơdôm tơlơi phun ama\ng tơlơi rông un, [u dưi yua ôh jrao ko\m mơng gah rơngiao ba rai, kơnong yua tui jrao, hlơk pơdai  [ơi kông ty ba rai, pioh ]em un, [u dưi yua ôh jrao ko\m”.

    Ơi Trần Ngọc Sơn, khua g^t gai [irô wai lăng sang ia jrao gah hlô mơnong plơi prong Buôn Ma Thuột, tơring ]ar Daklak brơi thâo, ră anai sang ia jrao hlô mơnong hlăk hyu pơtô pơblang, iâu pơthưr gleng nao truh 100% sang ano\ mơnuih [ôn sang rông hlô mơnong k^ ana\n [u yua gơnam, jrao ko\m, laih anun hyu pel e\p na nao, pơtrut ktang bruă hyu pơtô pơblang truh pơ\ hơdôm đang war rông hlô mơnong, sang ano\, phak bơtơhmal ktang hlơi pô ngă soh glăi:“ Pơđ^ h^ tơlơi hyu pơtô pơblang gah bruă [u yua ôh jrao ko\m, ama\ng bruă rông hlô mơnong djơh hăng tơlơi hiam drơi jăm ana\ mơnuih. Tal dua dơng le\, lăng glăi bruă ngă tui tơlơi k^ pơkôl [ơi hrim boh sang ano\, [ơi hrim đang war rông hlô mơnong amăng tar [ar plơi prong. Truh mông anai, abih ba\ng hră pơar hơmâo k^ pơkôl laih, 400 boh sang ano\ rông hlô mơnong”.

    Tui ha\ng mrô ]ih pơtum glăi mơng [irô wai lăng rông hlô mơnong, sang ia jrao hlô mơnong mơng tơring ]ar Daklak, truh ră anai ama\ng tơring ]ar hơmâo rơbeh 2000 boh anih rông hlô mơnong hơmâo k^ hră [ua\n [u yua ôh gơnam jrao ko\m, ama\ng tơlơi rông hlô mơnong. Bruă ngă tui tơlơi k^ pơkôl hơmâo 4 mơta mơnuih hăng kông ty laih anun hơdôm sang bruă gah rông hlô mợnong, hơdôm kông ty rông hlô mơnong rông mơng 100- 1.000 drơi, laih anun mơnuih rông hlô mơnong ama\ng sang ano\ pô. Ơi Huỳnh Thanh Tuấn, khua g^t gai kông ty  pơ]ruh rông hlô mơnong Việt Nam – hơmâo [irô mă bruă [ơi tơring ]ar Daklak, laih anun sa dua anih ano\m pơ\ kon hơmâo k^ pơkôl [ua\n gro\ng brơi thâo tui anai: “ Kông ty hơmâo k^ pơkôl [ua\n gro\ng [u yua tah gơnam jrao ko\m ama\ng tơlơi rông hlô mơnong, laih anun hơdôm sang ano\ rông hlô mơnong ăt k^ pơkôl [ua\n gro\ng anai, ama\ng bruă pơkra rai gơnam ]em hlô mơnong mơng kông ty, leng pel e\p lăng hlâo, hlâo kơ ba nao s^ gah rơngiao, laih anun ama\ng bruă pơkra rai gơnam ]em, ăt tui lăng kjăp, jing kơnuk kơna ta hơmâo pơkă brơi [u dưi yua ôh”.

    Bruă k^ pơkôl rông hlô mơnong hiam hdjă, amra djru brơi sang bruă kơnuk kơna, hyu hduah mơng anih hpa\ pơkra rai, tơdah hơmâo [uh laih hlô mơnong rông pơ [a\ laih gơnam jrao kơnuk kơna ta ko\m; pô rông hlô mơnong anun kho\m gơgro\ng ba, ama\ng bruă ngă tui tơlơi pơkă rông hlô mơnong hiam hdjă, kiăng ba rai tơlơi đăo gơnang mơng mơnuih blơi yua. Khă anun hai, kplah wah tơlơi k^ pơkôl hăng tơlơi rông hlô mơnong hiam hdjă, laih anun wai lăng kjăp mơng [irô hơmâo tơlơi dưi, kia\ng hơdôm anih ano\m rông hlô mơnong ngă tui hơdôm tơlơi k^ pơkôl, [ua\n gro\ng, [u yua ôh jrao kom ama\ng tơlơi rông hlô mơnong, ăt do\ hơmâo hasa tơlơi tơnăp tap. Ơi Thủy Lệ Vũ, kơ ia\ng khua [irô g^t gai tơlơi rông hlô mơnong hăng sang ia jrao hlô mơnong tơring ]ar Daklak lăi: “ Tơlơi tơnăp tap tal sa le\ ju\ yap hlô mơnong rông, tơdơi kơ tơlơi k^ pơkôl [ua\n gro\ng, gah mơnuih mă bruă, prăk kak brơi tơlơi hyu wai lăng gah bruă anai do\ kơ [ah. Tal dua dơng, hră gru kơnal hlâo, jing sang bruă anai ]ih pơkra tơlơi k^ pơkôl, kơnong kơ mnuih rông hlô mơnong ha\ng plơi pla, [u hơmâo ôh [irô hơmâo tơlơi dưi thâo thăi mơng tơring glông, jing hasa tơlơi [u djơ\ gah tơlơi wai lăng, tui lăng ama\ng bruă phak bơtơhmal tơdơi anai. Tal klâo, bruă k^ pơkôl phrâo ngă tui ha\ng mơnuih rông hlô mơnong đô], aka\ hơmâo ôh sang ]uh a`a\m hlô mơnong, hơdôm sang ]ơ\ s^ mdrô, siêu thị hơmâo s^ mdrô a`a\m mơnong thâo mơng hpă. Tu] rơnu] `u, bruă k^ pơkôl phrâo sa mơta đô\], anun le\ un, samơ\ hơdôm hlô mơnong pơ\ kon kah ha\ng kbao, rơmô, bê, mơnu\ b^p aka\ hơmâo k^ pơkôl ôh, anun le\ tơlơi tơnăp tap, jing [ing gơmơi hlăk bưp ră anai, kho\m hơmâo jơlan hdră pơsir brơi”.

    Kiăng mă bruă ba glăi boh than tu\ yua hloh, bruă hyu pel e\p tơlơi yua jrao ko\m, ama\ng tơlơi rông hlô mơnong, ơi Thủy Lệ Vũ brơi thâo, hasa dua jơlan hdră mơng sang bruă rông hlô mơnong tơring ]ar Daklak: “ Gah tơlơi mă bruă thâo thăi, [ing gơmơi ăt pơtrut ktang bruă hyu pơtô pơblang, kiăng mơnuih [ôn sang thâo hluh, tơlơi pơ glăi nga\ răm mơng jrao ko\m. Tal dua le\ [ing gơmơi hyu pel e\p lăng, kiăng hơmâo [uh ha\ng phak bơtơhmal. Tal klâo le\ ăt k^ pơkôl [ua\n gro\ng ha\ng mơnuih rông hlô mơnong, ăt kah hăng pô sang ]uh a`a\m mơnong, hơdôm sang ]ơ\ s^ mdrô, hơđom siêu thị s^ mdrô a`a\m hlô mơnong, mơnu\ b^p [u yua jrao ko\m, kiăng hơdôm a`a\m mơnong anai le\ hiam hdjă, rơnuk rơnua, ba glăi tơlơi hiam drơi jăn kơ abih băng mơnuih blơi yua”.

Rơluch Xuân: Pô ]ih hăng pôr