VOV4.Jarai - Djuai ania Êđê hmâo lu gông bro# đưm dưi pơkra hăng kram djrao, amăng anun hmâo đing ayup Đing năm.

 

Đing anai juăt biă hăng gru grua pran jua thâo tơngia mơng 6 mơnuih ană hia kơ am^ ama gơ`u djai.

 

Tơdơi anai, djuai ania Êđê yua pioh ayup tui er adôh Eirei, amăng hơdôm phiăn ngă yang jơnum ngui kah hăng: Ngă yang pin ia, ngă yang rơkâo ia hơjan, ngă yang mơ-ak huă asơi hle, ngă yang đ^ sang phrâo, yap wot pioh atâo…

 

Tui hluai kơ tơhnal ngă yang mơ\ mơnuih ayup đing pơdah jua mơ`i đ^ trun pha ra, pơdah gru đưm hơđăp dlai klô }ư\ Siăng.

           

Đing năm djuai đing ayup jua mơng djuai ania Êđê. Năm tui tơlơi Êđê le\ mrô 6, đing le\ Jarai ta iâu đing mơn. Đing năm hmâo 6 đing djrao ber, dlông pha ra, dăp jing 2 puă, lom sa puă 3 [e\ đing.

 

Rơbêh kơ 6 [e\ đing djrao khoer hơdôm amăng glông ber kiăng jing er mơ`i. Sa ako# hơdôm đing djrao hmâo amăng gôm sir, ako# gah dih hlă nao  bôh get krô (to\ng bôh get le\ ako# pioh ayup), anih tô nao rai kơplah wah ako# hơdôm đing djrao hăng bôh get krô dưi [lir sir hăng hlinh du\, ]ra\n hrua hluh gah pioh pơdah 6 ako# đing djrao.

 

Drơi hơdôm đing djrao hmâo amăng bluh jua hăng amăng pioh pơplih jua mơ`i, lom ayup, ara\ng tit ]ơđeng tơngan, pơke\ hrom hăng jua ayup tơbiă, jing hơdôm jua mơ`i tui hơdôm er mơ`i phun kah hăng: đồ-rê-mi-fa-sol-la…

           

Đing năm mơng djuai ania Êđê dưi ayup tui er adôh [udah juăt `u yua kơ pô đah rơkơi ayup pơhrua nao kơ pô đah kơmơi adôh Eirei.

 

~u dưi yua amăng hơdôm tơlơi adôh ]ơkă tuai [ơi hơdôm mông ngă yang mơ-ak [udah amăng hơdôm mông ngă yang jôk atâo.

 

Lom jua đing ayup tơ-oa đ^ ăt le\ sa er đing năm phrâo dưi pơjing pơdah djơ\ hăng pran jua mơnuih ayup lom anun, [u kiăng tui tơlơi adôh hơpă ôh.

 

Nghệ nhân Ama Wôn, [ơi [ôn Kmrơng A, să Ea Tu, plơi prong {uôn Ama Thuo#t, tơring ]ar Daklak brơi thâo, đing năm dưi mă yua amăng lu mông ngă yang pha ra, samơ\ tơdah kah hăng adôh Eirei mơ\ [u hmâo mơnuih ayup đing năm thơ amra [u mơ-ak ôh, [u ngă pơhư\] pran jua ara\ng ôh:

           

“Lom adôh Eirei [u dưi kơ[ah đing năm ôh. {u hmâo đing năm amra [u mơ-ak ôh. Đưm hlâo adih, ayup đing năm amăng đang hmua hmâo er `u pha ra, [u ayup đing năm amăng sang, kơnong kơ dưi ayup amăng mông pioh atâo, amăng mông ngă yang ba mut kơpan, ba hơgor mut đo#]…”

           

Lom ayup đing năm tơngan gah iao, ]ơđeng to\ng krah gôm pok dua amăng đing gah yu\, ]ơđeng ania tơngan gôm [ơ [ia\ amăng giăm anun gah iao.

 

Tơngan gah hnuă pơđang, ]ơđeng ]râo hăng ]ơđeng to\ng krah gôm [ơ [ia\ amăng gah yu\ dua [e\ đing hăng dlông hăng ]ơđeng ania gôm [ơ [ia\ amăng giăm anun gah hnuă.

 

Jua mơ`i đing năm prong [udah anet tui hluai păng prong mơng hơdôm đing hăng bôh get krô.

 

Rim đing hmâo rơnoh dlông `u tui hăng jua mơ`i mơng rim bôh ]ing amăng ring ]ing kơnah. Jua `u [u tai, hr^ sui, hmư\ rơngôt biă.

 

Ơi Đức [ơi [ôn Ako Tam, să Ea Tu, plơi prong {uôn Ama Thuo#t, tơring ]ar Daklak brơi thâo, đing năm mơng djuai ania Êđê đưm hlâo juăt yua amăng mông pioh atâo, sang ano# hmâo tơlơi rơngôt.

 

Lom đang hmua, tơdah ayup đing năm brơi [uh pran jua mơng pô anun [u mơ-ak:

           

“Dong mơng đưm hlâo đing năm dưi ayup [ơi đang hmua, lom mă rok, lom yuă pơdai, amăng mông pioh atâo leng kơ dưi ayup sôh.

 

Ră anai dưi ayup tui hluai pô, kơnuk kơna ăt lăi pơhing mơn kiăng djă pioh đing năm.

 

Dưm hlâo adih kơnong kơ dưi ayup amăng sang lom hmâo mơnuih [u hiam drơi, bơ\ ră anai djuai ania Êđê do# pok tivi lom glăk ayup đing năm, adôh Eirei, [u kom hơget dong tah”.

           

Gru grua phun hmâo Đing năm mơng djuai ania Êđê hmư\ mơ-ak biă. Neh wa ruai glăi, đưm hlâo adih hmâo rơkơi bơnai djuai ania Êđê [u hmâo ană bă.

 

Sa wot nao pơ\ hmua, pô bơnai mơ`um ia amăng drong bôh pơtâo.

 

Truh bơyan pơdai tơdơi kơ `u tơkeng hmâo 6 ]ô ană hmâo 3 ]ô đah rơkơi hăng 3 ]ô đah kơmơi hiam bơnai biă.

 

Jai prong, [ing gơ`u jai hrup nao rai, tơnap biă mơng thâo pô anai hăng pô adih.

 

Pô ama mut amăng dlai koh đing djrao dlông, ber pha ra laih anun jao kơ rim ]ô ană kiăng kơ thâo krăn.

 

Pô ană đah rơkơi tơlu^ thâo biă hăng [at bruă dong.

 

~u mă 6 đing djrao krih ]ra\ pioh hiam, hlă nao jơlah mơnu\ pơkra hăng mơta phun kram [ơi 6 [e\ đing djrao pioh ayup, hmư\ mơ-ak biă.

 

Laih anun sa hrơi, am^ ama gơ`u to# tơno# djai h^, 6 ]ô adơi ayong gơ`u ba hơdôm đing djrao anun ayup kiăng pơdah pran jua hơning rơngôt kơ am^ ama.

 

{uh bruă rim ]ô mơnuih ayup sa đing [u gal le\, pô ană đah rơkơi tơlu^ glăi mă sa bôh get krô prong laih anun hlă nao [ơi 6 [e\ đing djrao.

 

 Tơdơi kơ ]eo amăng [ơi bôh get, pô tơdăm anun ayup hmư\ hrơ hrek, hơning rơngôt iâu tui am^ ama gơ`u nao pơ\ dêh ]ar atâo adih.

 

Mơng anun đing anun dưi hmâo djop mơnuih mă yua hăng pioh glăi [ơi djop anih anom plơi pla djuai ania Êđê, iâu le\ Đing Năm.

           

Đing năm jing đing ayup pha ra mơng djuai ania Êđê samơ\ glăk do\ng [ơi anăp tơlơi rơngiă tui, yua kơ hơdôm mơnuih thâo pơkra hăng ayup `u [u lu dong tah.

 

Hrom hăng pơgang gru grua bôh thâo đưm ]ing hơgor le\, bruă hơkru\ pơdo\ng glăi hơdôm phiăn ngă yang, jơnum ngui đưm mơng neh wa djuai ania kual }ư\ Siăng jing kiăng biă.

 

Yua mơng anun, amra pơjing tơhnal kơ hơdôm gông bro# đưm mơng djuai ania Êđê dưi pơdah, biă `u lom adôh er adôh eirei amra [u dưi kơ[ah ôh jua đing năm./.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih pơblang