VOV4.Jarai- ‘’Tuai mut amăng plơi kah hăng ană do\ amăng kian’’ – tơlơi pơtưh mơng djuai ania Mnông jing pơ[uh abih tơlơi hiam klă.

 

Pran thâo pơpu\ kơ tuai mơng djuai ania Mnông hmư\ hing sui laih [ơi kual C|ư\ Siăng.

 

Tuai rai pơ sang khă c\ơđai [udah tha, đah rơkơi [udah đah kơmơi lêng c\ơkă dưm knar soh yơh, [u pơhmu nao rin [udah pơdrong ôh.

 

Tuai sui thun nao c\uă, sang ano\ amra c\ơkă klă biă, [u kơnong kiăng kơ tuai lăng mơ-ak đôc\ ôh mơ\ kiăng sang ano\ hmư\ hing na nao pran jua hiam anai truh rơnuk tơdơi anai.

 

Hrơi anai sang ano\ Me H’Thách [ơi [uôn Nà Sược, să Ea Huar, tơring glông Buôn Đôn, tơring ]ar Daklak, pơ[ut lu mơnuih nao ngui mơ-ak dik dak hloh kơ hrơi pơko\n.

 

Amon đah bơnai `u Me Khuyên, [ơi [on Dak Rla, să Dak Ndrot, tơring glông Dakmil, tơring ]ar Daknông, rơgao kơ 100 km nao c\uă `u.

 

Mơ-ak rah hơning rah, mơbah hiăp, tlao [u thâo pơdơi tah, yă U Thuyn bơbri\ jruh ia mơta:

 

‘’Kâo [uh amon kâo ăt kah hăng kâo bưp glăi amai kâo mơ\n. Kâo c\ang c\i bưp amai kâo sui laih, ai `u yua kâo c\ang đơi hăng hơning đơi yua anun kâo pơđar ană amai kâo rai c\uă.

 

Amon kâo rai pơ anai kâo amra ba `u nao pơ djo\p sang c\i bưp ră ruai tom.

 

Kâo hơri\ laih c\eh tơpai prong hloh amăng snag, mă mơnu\ c\i ngă yang rơkâo suaih pral kơ amon kâo, kiăng kơ tuai rai pơ sang ta suaih pral laih anun bưp tơlơi hiam klă’’.

 

Bưp neh `u, amai Me Khuyên hok kơdok [u [iă ôh. ~u hơdor glăi rơđah biă mă lơ\m `u do\ anet, am^ `u [ă `u rơbat hơdôm hrơi mơtăm nao c\uă neh `u.

 

Ră anai jơlan nao klă laih, bơwih [ong đ^ mơ\n, samơ\ am^ `u tha laih [u hơmaoa pran dong tah jing [u truh nao c\uă dong tah. Jing `u djă ba ană `u nao c\uă sang ano\ neh `u c\i thâo krăn kơnung djuai:

 

’Bưp neh hrơi anai kâo mơ-ak, ol kơdol amăng pran jua biă, kâo hăng neh kâo kuar na nao mơtăm. Neh kâo pơtă kâo lu bruă biă, ră ruai glăi bruă mơng đưm, bruă ră anai.

 

Kâo lăng sang ano\ neh kâo kah hăng sang ano\ gơmơ mơ\n. Am^ ama kâo brơi tui kơ neh braih bl^ hăng abăn mơsum. Kâo c\ang rơmang mơng anai truh kơ rơnuk ană tơc\ô mô yâo ăt jê| giăm tui hăng anai mơ\n.

 

Kâo c\ang rơmang neh kâo hiam drơi jăn pran jua laih anun [ơi `u thơ kiăng neh nao c\uă am^ ama, sang ano\ kâo dong’’.

 

Lăi nao gru hiam [u-eng kơ tuai, ơi Che Hà, [ơi [uôn nà Sược, să Ea Huar, tơring glông Buôn Đôn, tơring ]ar Daklak, brơi thâo:

 

‘’Djuai ania Mnông gơmơi mơng đưm laih, lêng nao c\uă jơmư nao rai. {ơi `u [ing gơ`u do\ ataih biă mă, ta kho\m do\ đih glăi amăng rưng mơng 2 truh 3 hrơi kah mơng truh, samơ\ ta kho\m nao truh mơ\n. tơlơi anai hơmâo mơng đưm laih, rơnuk anai tui anun mơ\n’’.

 

Bơ yă Me Tem ră ruai:

 

‘’Pô sang c\ơkă gơmơi klă biă mă, [ing gơ`u hơr^ tơpai c\eh, taih mơnu\, ngă yang suaih pral brơi kơ ta dong, ngă tui anun kiăng bưp glăi ta lu hloh dong yơh anun…Nao c\uă nao rai tui anai hiam yơh, adơi ayong sui thun bưp glăi mơ-ak biă, ta nao c\uă [ing gơ\, tơdơi anai dong [ing gơ\ rai c\uă dong tah’’.

 

Tui hăng tha plưoi Y’Sriu Rya, [ơi [uôn Nà Sược, să Ea Huar, tơring glông {uôn Đôn, tơring ]ar Daklak, lơ\m tuai rai pơ sang, pô sang lang a`uai hiam brơi tuai do\, mă hot brơi tuai dju\p laih anun mă get ia brơi tuai mơ`um.

 

Pô sang taih brơi mơnu\, mă tơpai c\eh prong, pioh sui thun c\i ngă yang rơbang.

 

Pô| asơi, iâu mơ`um tơpai, mơ`um ia klă biă, tơ`a bla ră ruai tom tuai, hiăp rơhmac\ biă.

 

Lơ\m tơpai măt laih, [ing gơ`u adoh pơtưh nao rai. {ing gơ`u ră ruai mơ-ak, pơtă pơtăn nao rai, pơtô tơlơi hiam klă, anăm ngă ôh tơlơi [u hiam klă. Juăt `u tuai amra do\ ngui glăi pơ sang hơdôm hrơi.

 

Lơ\m tuai glăi, hơmâo a`ăm hơget jơman, gơnam hơget yôm le\ [ing gơ`u brơi tui, kah hăng mơnu\, tơpai, brơi kiơng, jơlu\ mong, brơi braih [l^t…

 

Tha plơi Y’Sriu Rya pơdah pran jua tui anai:

 

‘’Anai le\ tơlơi phiăn yôm biă mă, [u kơnong djru pran jua khăp [u-eng kơplah wah pô sang hăng tuai rai c\uă jai hrơi jê| giăm hloh dong, [u wơr rơbit ôh, thâo hluh nao rai hloh đôc\ ôh mơ\, jing hrơi kiăng kơ [ing tha pơtô ană bă. Tơdah [ing c\ơđai ngă bruă hơget thơ [u djơ\ le\ ta c\râo brơi `u jơlan nao djơ\.

 

Rơnuk hlăk ai tơdơi anai kho\m kiăng djă pioh lui gru grua hiam kah hăng [ing gơmơi ngă mơng đưm: ‘’Ngă hmua rông pô, đom boa loa pơnă c\em glăi ta, pơlir hơbit hăng adơi ayong amăng plơi pla, ngă bruă hơget kho\m thâo pơmin, kho\m kiăng arăng bơni kơ ta, kiăng kơ arăng hơdor kơ ta na nao’’.

 

Amăng tơlơi hơdip rơnuk anai, lu tơlơi djơ\ nao pran jua khăp kơ mơnuih mơnam amu` c\i wơr le\, tơlơi phiăn [u-eng tuai mơng djuai ania Mnông [ơi kual C|ư\ Siăng jing yôm biă mă, kiăng do\ djă pioh na nao.

 

                                                                       Siu H’Mai: Pô c\ih hăng pôr