VOV4.Jarai -  Tơlơi pơkhăp hmâo lu hơdră pơdah pha ra hăng juăt pơke\ hrom hăng hơdôm tơlơi pơdah amu` thâo [uh.

Yua anun kơnong kơ lăng [uh ru\p sa bôh hơtai bôh, bơnga hồng, rơbưn pơdo# … le\ ara\ng hmâo pơmin nao laih pran jua tơlơi khăp pha ra anai.

Tui anun ăt hmâo mơn tơlơi pơdah mơng tơlơi khăp klă biă hăng amra ngă lu mơnuih [u thâo nao.

Sa amăng mrô anun mơ\ [ing gơmơi kiăng lăi pơthâo kơ ơi pang, yă dôn hăng [ing gơyut [ơi yu\ anai le\ djuh gui pioh do# rơkơi – Kông ngăn yôm tơlơi khăp mơng [ing dra Jeh – Triêng.

{ơi jơlan Hồ Chí Minh nao gah Dơnung tơbiă gah Pơngo\ ]ra\n găn rơgao dua bôh tơring glông Ngọc Hồi, Đak Glei gah tơring ]ar Kontum, [ing hơde] amra lăng [uh djuh dưm dăp gah rơgo#p sang dlông djuai ania Jeh Triêng hơdôm “pơnăng djuh: dưi dăp dem.

Pô sep djuh bơnai dra Jeh Triêng. Pơphun thun kiăng do# rơkơi, thâo pơmin truh tơlơi pơkhăp tơdăm dra, truh tơlơi yâu mơ-ak sang ano# le\ bruă blung a bơnai dra Jeh Triêng kiăng ngă le\ mă djuh. Yua anun kơnong kơ rơbat hyu sa dar plơi, dưi yap hơdôm sep djuh le\ thâo plơi anun hmâo hơdôm ]ô dra ngek glăk thun giăm do# rơkơi.

Pha ra hăng hơdôm pơnăng amăng sang le\ kông ngăn hrom mơng sang ano#, pô dưi yua sep djuh anun le\ [ing đah kơmơi.

Yua anun kơnong kơ rơbat hyu sa dar plơi, dưi yap hơdôm sep djuh le\ thâo plơi anun hmâo hơdôm ]ô dra ngek glăk thun giăm do# rơkơi.

Hăng [ing dra djuai ania Jeh Triêng hrơi pơdo# glăi sang rơkơi, prăk, mah amra kơ[ah, samơ\ akon kơ djuh hă [u dưi kơ[ah ôh.

Tha plơi A Chơn, [ơi plơi Đak Ung, să Đak Nhoong, tơring glông Đak Glei tlao, djuh anun le\ gui kơ tơhmua.

Bơ\ anai le\ yua hơget bơnai dra djuai ania Jeh Triêng glăi lăng djuh le\ kông ngăn yôm mơng tơlơi khăp:

“Ayuh hyiăng dlai `u rơ-o\t, apui `u pơđao. Gui djuh, tơnă asơi, hơbai a`ăm, hơ-uh hla rok.

Djuh ăt kah hăng braih, pơdai. Khom hmâo apui kah mơng dưi hơd^p”.

Hăng [ing dra Jeh Triêng hrơi pơdo# glăi sang rơkơi, prăk mah amra kơ[ah samơ\ djuh [u dưi kơ[ah ôh. Djuh anun le\ djuh tu\ rơkơi, djuh do# rơkơi. {u djơ\ kơnong lăng kông ngăn yôm mơng tơlơi khăp tơdăm dra, djru pioh do# rơkơi mơng bơnai drah Jeh Triêng đo#] ôh `u do# jing tơlơi pơdah pran jua thâo tơngia dong.

Hlâo adih lom dlai do# lu, bruă hyu mă djuh akă hmâo ara\ng kom yua kơ tơlơi pơkă pơgang dlai ôh, tơlơi ruah mă mơng [ing dra Jeh Triêng le\ phun dẻ.

Djuh kyâu dẻ khăng samơ\ uan `u tơpă, anun amu` blah hăng lom to\ hơdăng `u kơja\p.

Pơ phun truh thun truh dra, pơ phun thâo pơmin kơ tơlơi pơkhăp tơdăm dra, truh tơlơi yâu mơ-ak le\ bruă blung a bơnai dra Jeh Triêng kiăng ngă le\ hyu dlai gui djuh.

Kiăng dưi hmâo djuh kơ tơhmua bơnai dra khom găn rơgao tơlơi dleh tơnap, pioh lu pran jua, tơlơi kiăng khăp anun kah mơng pơplih djuh, sa gơnam dôl hyol, juăt hăng tơlơi hơd^p rim hrơi jing ano# pơdah, kông ngăn yôm mơng tơlơi khăp.

Pet pôt [ơi sep djuh dlông hloh kơ phun pơtơi giăm anun, Y Nhớ thun anai 24 thun lăi tui anai:

“Bơnai dra djuai ania Jeh Triêng mơng 15 thun le\ khom thâo blah djuh. Khom blah [ia\ biă mă `u mơng 400 truh 500 ]ơnăt djuh pioh pơdah tơlơi [at bruă mơng đah kơmơi dra Jeh Triêng.

Khom hmâo tơlơi suaih pral, khom hmâo tơlơi [at bruă mơng bơnai dra Jeh Triêng mơng dưi hmâo mă lu djuh”.

Amăng hrơi pơdo# bơnai hăng gơyut gơyâu gui djuh nao kơ sang rơkơi hăng adơi ayong sang rơkơi. Pô dưi ]ơkă mă djuh thâo pơ pu\ biă kông ngăn anai hăng kơnong kơ mă yua amăng hơdôm hrơi sang ano# hmâo bruă yôm đo#].

Bruă mă djuh pioh do# rơkơi mơng [ing dra Jeh Triêng pơ phun amăng lu hrơi, lu blan, đa le\ lu thun.

Sep djuh jai prong, blah djuh jai dưm kơnar, rim ]ra\n djuh dưi blah jing hơdôm [e\ [rô pioh to\ apui, samơ\ [u kah đuăi jai pơdah pô dra anun hmâo pran kơtang, [at bruă, triăng mă bruă, hor mă bruă.

{ing tơdăm lăng nao sep djuh anun amra pơsit jao tơlơi khăp kơ ha mơkrah do# glăi mơng pô.

Pơdo# lu thun laih, ră anai hmâo 2 ]ô ană, samơ\ ayung A Kham, plơi Dục Nhầy 2, să Đak Dục, tơring glông Ngọc Hồi ăt hơdor kah hăng phrâo pơdo# mơn, bơnai hăng gơyut gui djuh 100 ]ơnăt kơ sang rơkơi. A Kham ư-ang kơ bơnai pô:

“{uh hmâo sep djuh prong tui anun ư-ang kơ bơnai kâo biă. Yua kơ [uh bơnai pô hmâo sa pran kơtang.

Dua le\ [at bruă, triăng, thâo gir run. Kâo [uh ư-ang biă kơ bơnai kâo triăng mă bruă, [at bruă sang dong”.

Tơlơi pha ra le\ phiăn juăt klă hiam anai do# dưi hmâo [ing thâo djă pioh, jao glăi pơkra mă pô kiăng djơ\ hăng tơlơi hơd^p ră anai hăng tơlơi phiăn mă yua ră anai. Bruă mă djuh le\ bruă ha jăn [ing dra, bruă tơdra#o le\ ră anai hmâo tơlơi gum pran mơng mơnuih amăng sang ano# hăng gơyut gơyâu. Mrô djuh mơng hơdôm rơtuh ]ơnăt ră anai ăt dưi hro\ trun mơn.

Tơlơi hơd^p mơng djuai ania Jeh Triêng ră anai [u hluai tui kơ djuh lu ddong tah. Hơdôm mlăm rơ-o\t hmâo băn pơđao bum.

Bruă tơnă hơbai rơngiao kơ djuh do# hmâo go\ tơnă hăng apui lơtr^k, go\ gas pơ ala nao, samơ\ phiăn juăt prăp lui djuh pioh do# rơkơi le\ bruă [u dưi lui lơi ôh hăng rim bơnai dra Jeh Triêng.

Tơlơi pha ra le\ phiăn juăt klă hiam anai do# dưi hmâo [ing thâo djă pioh, jao glăi pơkra mă pô kiăng djơ\ hăng tơlơi hơd^p ră anai hăng tơlơi phiăn mă yua ră anai.

Amai Y Châu, [ơi plơi Đak Ba, să Đak Dục, tơring glông Ngọc Hồi le\ sa amăng hơdôm bơnai dra ba jơlan hlâo mă yua djuh phun bôh bơr pơ ala kơ djuh kyâu dẻ ngă djuh pioh do# rơkơi, phing kơ pran jua brơi thâo, yua djuh phun bôh bơr ngă djuh pioh do# rơkơi gal kơ bruă mă yua hăng gal kơ tơlơi pơđ^ kyar bơwih [ong sang ano#:

“Ră anai [ing gơmơi mă djuh phun bôh bơr kiăng huăi hyu koh kyâu dlai. Yua djuh phun bơr pioh djă kông plai [ia\ dleh tơnap, laih anun gêh gal dong. Hăng dưi pơđ^ kyar sang ano# dong”.

{udjơ\ kơnong kơ lăng kông ngăn yôm mơng tơlơi khăp tơdăm dra ôh, djuh pioh do# rơkơi mơng [ing dra Jeh Triêng đo#] ôh, `u do# jing tơlơi pơdah mơng pran jua thâo tơngia.

Amăng hrơi pơdo#, pô bơnai hăng gơyut gơyâu `u gui djuh nao kơ sang tơhmua hăng adơi ayong rơkơi dong.

Pô dưi ]ơkă mă djuh thâo pơ pu\ biă kông ngăn anai hăng kơnong kơ mă yua amăng hơdôm hrơi sang ano# hmâo bruă yôm đo#].

Ră anai pơ ala kơ hyu mă djuh mơng dlai, [ing dra djuai ania Jeh – Triêng mă yua djuh kyâu pla hăng mơng phun bôh bơr tơdơi kơ s^ h^ kơ kơđuh (hmok) `u.

Bruă mă djuh le\ bruă ha jăn [ing dra bruă tơdra#o le\ ră anai hmâo tơlơi gum pran mơng mơnuih amăng sang ano# hăng gơyut gơyâu. Mrô djuh mơng hơdôm rơtuh ]ơnăt ră anai ăt dưi hro\ trun mơn.

Hăng hơdră tu\ mă, pơsir thâo rơ-oa mơng hơdôm rơnuk to# tui anun djuh pioh do# rơkơi – Kông ngăn tơlơi khăp glăk dưi hmâo [ing dra Jeh Triêng djă pioh, jao glăi amăng tơlơi hơd^p mơda rim hrơi mơtăm./.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr