VOV4.Jarai - Tla#o ia jrao le\ hơdră klă hloh pioh pơgang tơlơi suaih pral hăng jing tơlơi tu\ yua lăp djơ\ mơng djop ]ơđai muai. Khă hnun hai, yua kơ lu tơhnal ba truh pha ra, sa dua  ]ô am^ ama ]ơđai [u đing nao ôh tơlơi anun. Tơlơi anai ngă ]ơđai muai, biă `u [ơi kual ataih, asue\k amra hmâo lu tơlơi duam ruă hu^ rơhyư\t khom kơdo\ng glăi. Gru\p gum bruă Thu Huế, Bảo Châu hmâo lăi nao kơ tơlơi tơnap amăng bruă tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo [ơi kual neh ]ar djuai ania Mông, să }ư\ Kbang, tơring glông Ea Su\p, tơring ]ar Daklak tui tơlơi ]ih “gun găn amăng bruă tla#o ia jrao [ơi plơi Mông”.

            Ataih mơng thôn 15, 16, 17 hăng [ut plơi m[s do# mrô 8, 9, 10 gah să }ư\ Kbang, tơring glông Ea Su\p, tơring ]ar Daklak le\ anih anom hơd^p mơda mơng abih bang neh wa djuai ania Mông rai mơng hơdôm tơring ]ar kual ]ư\ siăng gah dưr dêh ]ar ta anun m[s [ơi anai juăt iâu “Plơi Mông”. Khă kơnong kơ ataih mơng Sang ai jrao să akă truh 5km, jơlan nao rai [u tơnap đơi mơn samơ\ m[s [u đing nao ôh bruă ba ană bă nao tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo tơlơi duam ruă. Thun 2014, kơnong kơ hmâo 55/79 mrô ]ơđai muai amăng hnưr thun tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo hmâo tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo tum djop, dưm dưm hăng rơbêh kơ 69%, [ia\ hloh lu biă bơhmu hăng rơnoh mơ\ jơlan hơdră tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo pơhư prong mơng lon ia ba tơbiă. {ơi anăp tơlơi anun, blan 7 thun 2015, Anom ia jrao tơring glông Ea Su\p pơdo\ng laih anih anom tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo tơlơi duam ruă [ơi sang ơi Lý Văn Liền, Kơ-iăng Khoa thôn 15 pioh djru ha jăn kơ m[s plơi Mông. Tui anun mơng gluai tui tơkai mơnuih apăn bruă ia jrao hyu pơsur ara\ng tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo tơlơi ruă kah mơng [uh jơlan gah anai akă sit nik ba glăi bôh tu\ yua ôh.

            Hrơi anai le\ hrơi tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo hrim blan [ơi anih anom tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo gah rơngiao kơ sang ia jrao samơ\ sang ano# ayong Vương Văn Thắng hăng amai Đào Thị Minh [u đing nao ôh. Lom anai wot bơnai hăng rơkơi gơ`u leng kơ do# pơ\ sang sôh, ană đah rơkơi `u giăm hmâo 1 thun le\ glăk do# đih p^t. Ayong Thắng brơi thâo, rơkơi bơnai `u ba nao tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo tal blung a lom ană gơ`u hmâo 2 blan. Samơ\ tơdơi kơ tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo le\ `u duam anun `u [u brơi ană `u nao tla#o ia jrao dong tah. Ayong Vương Văn Thắng lăi pơthâo: Kâo [u djơ\ mơnuih pơdrong kah hăng ara\ng ôh, sang ano# kâo tơnap tap biă anun lom ană bă duam ruă kâo bơngot biă. Djơ\ ano# `u nao pơ\ Sang ia jrao le\ [u hmâo djop ia jrao ôh, khom hyu blơi mă gah rơngiao. Rơngiă mông biă.

            Khă mơnuih apăn bruă ia jrao hmâo lăi pơthâo brơi to\ng ten laih kơ `u kơ hơdôm tơlơi brơi [uh tơdơi kơ tla#o ia jrao giong ăt kah hăng tơhnal yôm phăn mơng bruă ba ană nao tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo mơn, samơ\ `u [u pơplih mơn tơlơi pơmin mơng `u.

            Ataih mơng sang ayong Vương Văn Thắng rơbêh kơ 500m, sang ơi Tráng Seo Phừ prơheo kơ hnai ]ơđai ane\t. Hrơi anai, abih bang sang ano# mơng ơi yă, ană đah rơkơi truh ană han tâo leng kơ pơdơi [ơi sang samơ\ [u hmâo hlơi ba [ing ]ơđai nao tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo ôh. Lom tơ`a yua hơge\t, ană tâo ơi Phừ brơi thâo: Ană kâo tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo sa wot. Samơ\ tla#o giong glăi pơ\ sang `u pơtuk, duam pơ-iă drơi anun [u ba nao tla#o ia jrao dong tah…

            Hăng ơi yă samơ\ rơkơi bơnai ơi Phừ [u [uh đing nao mơn bruă anai. ~u brơi thâo, anun le\ bruă ană bă, `u [u dưi a`ru\ tơngan mu\t ôh. Hăng tơdơi kơ dưi pơblang to\ng ten bôh than ]ơđai muai tơdơi kơ tla#o giong, am^ ]ơđai anai ăt kơnong kơ do# tlao đu] lom mơnuih apăn bruă ia jrao tơ`a blan dơi ba ană nao tla#o pơgang hlôm hlâo mơn?

            Yua kơ hu^ ană duam pơ-iă drơi [u dah hơ-ưi kơ hơdôm pluh rơbâo prak blơi jrao mơ\ [u djơ\ kơnong kơ sang ano# ayong Vương Văn Thắng [u dah sang ano# ơi Tráng Seo Phừ ôh mơ\ lu sang ano# [ơi anai hơngah bruă ba ]ơđai nao tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo. Yua kơ akă thâo dơlăm, gơ`u [u thâo ôh hơdôm tơlơi bơngot anai amra jing [u hmâo tơhnal ôh tơdah [u bưng ană bă gơ`u hmâo tơlơi ruă hu^ rơhyư\t thơ yua kơ [u hmâo tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo.

            Thôn 14, 15, 16 hăng [u\t plơi m[s mrô 8, 9, 10 gah să }ư\ Kbang le\ sa amăng hơdôm anih anom dleh tơnap amăng bruă tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo mơng tơring glông Ea Su\p. M[s [ơi anai hơd^p mơda biă `u gơnang kơ bruă đang hmua. Tơlơi hơd^p mơta tơnap tap, bôh thâo hră [ia\, anun abih bang hơdôm bôh sang ano# [u gleng nao bruă bơwih brơi, pơgang ba tơlơi suaih pral ăt kah hăng ba ]ơđai muai nao tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo mơn.

            Amai Lý Thị Bay dưi pơsit le\ sa amăng hơdôm mơnuih gum bruă ia jrao thôn rơgơi, hur har abih jua mơng să }ư\ Kbang. Na nao hrim blan, sit truh hlâo kơ hrơi tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo sa hrơi, `u hăng [ing gum bruă ia jrao glăi nao pơ\ hrim bôh sang ano# hmâo ană ane\t lăi pơthâo kơ bôh tu\ yua mơng bruă tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo tơlơi duam ruă tum djop hăng pơtă gơ`u ba ană bă nao tla#o jrao pơgang. Amăng hơdôm hrơi pơ phun tla#o ia jrao pơgang, gơ`u khom do# gak pioh pel e\p mrô ]ơđai muai hăng pơsur dong hơdôm mơnuih rơku\t. Hăng sa ]ô mơnuih [ơi anai, thâo rơđah phiăn juăt mơng m[s [ơi anai samơ\ djơ\ ano# `u amai Bay ăt [uh amlaih kơ hơtai mơn. Amai Lý Thị Bay lăi pơthâo: Thun hlâo, hmâo gru\p [ơi tơring glông nao pơsur hrim sang ano# samơ\ gơ`u ăt [u nao tla#o jrao pơgang kơ ană pô mơn. Hmâo mơnuih đa tơdơi kơ tla#o jrao pơgang giong ană duam, pơ-iă drơi, rơkơi bơnai bơrơdjơ\ bơrơjah nao rai anun [u ba nao. Lu mơnuih [u thâo hluh, gơ`u lăi le\ tla#o ia jrao pơgang ăt [u hmâo ba glăi bôh tu\ yua hơpă mơn. Gơ`u lăi tơdah duam ruă le\ nao pơ\ sang ai jrao pơjrao gơ\ giong yơh anun.

            Lăi kơ tơlơi tơnap amăng bruă tla#o jrao pơgang hlôm hlâo [ơi anai, ơi ia jrao Kiều Thị Thanh Hà, Kơ-iăng Khoa Anom ia jrao tơring glông Ea Su\p brơi thâo dong: {ơi anai hmâo sa ano# tơnap dong le\ hơdôm [ut plơi m[s rai do# hơdơ\ ]i hor hmâo [ut plơi 8, 9, 10 akă hmâo tơlơi pơsit thôn anun akă hmâo mơnuih gum bruă gah ia jrao thôn pioh gum hrom pơsur m[s ba ]ơđai muai nao tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo…

            Pơdo\ng anih anom tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo gah rơngiao kơ sang ai jrao le\ sa amăng hơdôm jơlan pơsir mơ\ Anom bruă ia jrao Ea Su\p ngă tui kiăng pơsir tơlơi pơgang hlôm hlâo tơlơi ruă [ơi anai. Khă hnun hai, kiăng kơtưn đ^ hloh dong bôh tơhnal mơng bruă mă anai le\ hơdôm tơlơi jum dar bruă tla#o ia jrao pơgang pơhư prong kah hăng lăi pơthâo to\ng ten, pơhlôm abih bruă tla#o ia jrao, pơplih jơlan gah ngă juăt, lăi pơhing, pơđ^ tui tơlơi pơmin mơng m[s kơ bôh tu\ yua mơng bruă tla#o ia jrao pơgang hlôm hlâo tơlơi ruă jing kiăng biă.

                                                          Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr