VOV4.Jarai - Hmâo truh kơ 98% mrô m[s le\ mơnuih djuai ania [ia\, samơ\ să Ea Tul, tơring glông }ư\ Mgar, tơring ]ar Daklak, ngă giong laih abih bang hơdôm tơhnal pơkă pơdo\ng plơi pla phrâo. Sa amăng hơdôm tơlơi gleng nao hlâo mơng plơi pla le\ djru m[s pơđ^ tui bôh tơhnal ngă đang hmua, pơtlaih mơng [un rin kơja\p, pơdo\ng tơlơi hơd^p phrâo.

            Anom s^ gơnam ane\t, pơdo\ng mă găp yua, pơdă hơdôm gơnam kiăng yua hrim hrơi kơ neh wa amăng [ôn, mơng braih huă, mi tôm, ia măm, hra, gơnam krô, a`ăm pơtap, bôh troh… tui anun jing anom s^ mdrô gơnam tam mơng amai H’ Ye Ayun, pơ\ [ôn Hra A, să Ea Tul, tơring glông }ư\ Mgar, tơring ]ar Daklak. Prak pơhrui glăi amăng [ia\, samơ\ jing laih prak pơhrui glăi phun mơng sang ano# amai H’ Ye Ayun amăng tơlơi sang ano# [ia\ lon ngă đang hmua. Mơng anai, glông bruă pơtlaih mơng sang ano# amai jing h^ rơđah đông hloh:

             “Lom phrâo do# rơkơi, rơkơi bơnai kâo hmâo am^ ama brơi 3 sao lon, ăt gir run mă bruă mơn. {ing gơmơi dưi hmâo kơnuk kơna djru sa drơi rơmô ania, truh ră anai  `u tuh  rai hmâo 3 drơi laih.  Sang ano# kâo ]an prak gah hơdră bruă mơnuih mơnam 20 klak prak, rơkơi kâo bơwih brơi kơ phun kơ phê hăng nao mă bruă ara\ng apah,  kâo le\ s^ mdrô ane\t amăng [ôn, ră anai tơlơi hơd^p mơda sang ano# ăt plai [ia\ laih tơnap tap.”

Amai H’ Ye Ayun pơtlaih [un rin gơnam kơ anom s^ mdrô ane\t

            Sang ano# amai H’ Ye kơnong kơ sa amăng 10 bôh sang ano# phrâo tơtlaih mơng [un rin mơng [ôn Hra A. Ơi Y Thao Ayun, Khoa [ôn Hra A, brơi thâo, hơdôm thun rơgao, kơnuk kơna ngă tui lu laih hơdră bruă djru neh wa hơđong tơlơi hơd^p mơda, pơtlaih mơng [un rin kơja\p. Anun le\ bruă pơsir lon ngă đang hmua, djru sang do#, brơi ]an prak mă kơmlai [ia\ pioh tuh pơ plai bơwih kơ phun pla hlô rông, pơhra\m brơi na nao bôh thâo phrâo, hơdră ngă đang hmua… Hrom hăng anun le\ tuh pơ plai anom mă yua plơi pla, biă `u jơlan nao rai, hnoh ia, apui lơtr^k, sang hră… kiăng pơplih tơlơi hơd^p mơda kơ m[s. Neh wa amăng [ôn ăt gir run hrưn đ^ mơn, gum pran hrom kơnuk kơna pơdo\ng tơlơi hơd^p mơda phrâo. Khoa [ôn ơi Y Thao brơi thâo:

             “Bruă plơi pla phrâo m[s leng kơ pơsur gum hrom gum pơ]ruh anun ră anai kah hăng amăng [ôn hmâo jơlan [ê tông abih laih. Bơ\ bruă hro\ trun [un rin m[s  [un rin hmâo lu bôh than ba truh, biă `u yua kơ duam ruă kơ[ah mơnuih mă bruă, hăng sang ano# kơ[ah lon ngă đang hmua, truh hrơi ană bă trun sang pha [u hmâo lon ăt jai tơnap hloh mơn. Ră anai, [ing gơmơi pơsur neh wa gir run bơwih [ong huă, laih anun kơnuk kơna djru prak ]an pioh đ^ kyar bơwih [ong huă hơđong tơlơi hơd^p mơda hăng brơi ană bă nao sang hră.”

            Să Ea Tul hmâo truh 98% mrô m[s le\ djuai ania [ia\, biă `u djuai ania Êđê. Hăng tơlơi gum hrom mơng abih bang plơi pla,  [o# mơta plơi pla [ơi Ea Tul hmâo laih tơlơi pơ plih phrâo. Truh ră anai, să ngă giong laih 17 tơhnal pơkă pơdo\ng plơi pla phrâo hăng ră anai glăk hrưn đ^ ngă giong 2 tơhnal pơkă do# glăi: anun le\  hro\ trun  sang ano# [un rin do# 7%, hăng pơđ^ tui prak pơhrui glăi mơng `u lom sa ]ô mơnuih đ^ truh 27 klak prak. Ơi Bùi Trọng Nghĩa, Khoa Jơnum min m[s să Ea Tul, brơi thâo, tui hơdră yap lu bơnah amăng ako# thun anai, đơ đam să hmâo 233  bôh sang ano# [un rin ( mrô 10%). Să  glăk pel e\p glăi hrim bôh sang ano# [un rin pioh hmâo bruă mă rơđah đông djru neh wa hrưn đ^. Jơnum min m[s să hăng hơdôm khul gru\p  gum hrom kơja\p dong hăng  sang prak gah hơdră bruă mơnuih mơnam ngă gal kơ m[s  ]an prak mă kơmlai [ia\ đ^ kyar bruă đang hmua; pơsur mơnuih mă bruă hông bruă nao mă bruă pơ\ dêh ]ar ta] rơngiao… Ră anai hơnong `u lom sa bôh sang ano# [ơi Ea Tul hmâo 2 ektar đang phun pla, biă `u kơ phê. Jơlan nao hơđong prak pơhrui glăi kơ m[s  [ơi anăp hơdôm tơlơi [u gal mơng ayuh hyiăng  kơ[ah ia, bruă yôm phăn le\ djru neh wa ngă đang hmua, plah nao rai kơtưn mrô gơnam pơhrui glăi mơng phun pla. Ơi Bùi Trọng Nghĩa, brơi thâo:

            “Ră anai sa dua mrô kual đang kơ phê [ơi să tha laih, [ing gơmơi gleng nao djru neh wa pla glăi phun kơ phê. Rơngiao kơ anun pơtô brơi m[s pla plah  amăng đang kơ phê sa dua phun pla phun, kah hăng phun tiu, phun bôh, biă `u phun sầu riêng, yua kơ lon [ơi anai djơ\ hăng phun sầu riêng hăng noa `u  hơđong dong. Lom pla hăng pla plah hơdôm phun pla anai  prak pơhrui glăi mơng neh wa amra hơđong hăng dưi đ^ tui lu hloh.”

            Hăng tơlơi tuh pơ plai abih bang mơng kơnuk kơna, tơlơi gir run hrưn đ^ mơng m[s, să Ea Tul hrưn đ^ truh abih  thun anai amra jing să ba jơlan hlâo amăng kual neh wa djuai ania [ia\ pơ\ tơring glông }ư\ Mgar, tơring ]ar Daklak, ngă tui giong hơdôm bruă pơkă pơdo\ng plơi pla phrâo.

                                                                        Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr