VOV4.Jarai - Hơdôm pluh thun anai, yua kơ aka ƀu tơdrông găn nao ngă đang hmua, ngă kơ 61 boh sang anŏ djuai ania Bahnar dŏ ƀơi plơi Hde, să Đăk Tơ Ver, tơring glông Čư̆ Pah, tơring čar Gialai khŏm pơkra kyâo đung găn nao rai ia krông Đăk Rong, dong ƀơi anăp lu tơlơi hŭi rơhyưt, sit biă ñu amăng bơyan hơjan ia ling dăo. Kyâo đung găn nao rai pơkra mă đôč, lơ̆m đĭ nao rai ƀu hơmâo ao đung drơi, yua anun ngă hŭi rơhyưt kơ mơnuih ƀon sang.

Kyâo đung găn nao rai ia krông Đak Rong mơng mơnuih ƀon sang plơi Hde prong aka ƀu truh 4 m2, hơmâo pơtlep mă mơng 7 pok tor, akă pơ gŭ lĕ 4 boh kơthung kơsu. Yă Nhung, mơnuih plơi Hde juăt găn nao rai ia krông hăng kyâo đung anai brơi thâo, kơnong hơdôm čô mơnuih hrŏm hăng kơsăk kơtor, pơdai ăt gơniă yơh. Samơ̆ yua ngă đang hmua gah adih ia krông truh bơyan yuă hơpuă, pơhrui gơnam ăt hơmâo lu mơnuih đĭ găn nao rai ƀơi anai. Kyâo đung anai ƀu hơmâo hơget pơgăn dua bơnah, ƀing mơnuih đĭ apăn ƀơi hrĕ kơčuăk akă găn nao rai dua bơnah, ƀudah gơnang nao rai. Tui yă Nhung, lơ̆m truh bơyan hơjan kơthel, drai ia apui lơtrik Hà Tây pok ia, bruă găn nao rai ia krông hŭi rơhyưt biă mă:

“Hlâo adih jơlan nao rai sat biă mă, bruă găn nao rai tơnap, đĭ nao rai hăng tơdrông hŭi jôh, tơ̆i hrĕ kơčuăk yua anun glêh glar biă mă. Laih dong hŭi arăng pok ia mơng hlao adih, ia arăng pok rô trun kơtang. Jơlan nao rai tơnap tap, čang rơmang kơnuk kơna tuh pơ alin man pơkra tơdrông brơi kơ mơnuih ƀon sang”.

Lu mơnuih plơi Hde đĭ hrŏm sa boh kyâo đung kiăng kơ găn nao rai

Mơnuih ƀon sang ƀơi anai brơi thâo, sui mơng anai rơbêh 1 blan ƀuh laih tơlơi truh sat lơ̆m tơ̆i hrĕ kơčuăk akă kiăng dui nao rai kyâo đung. Anai lĕ amăng mơguah lơm 6 čô mơnuih đĭ găn nao rai, dui hrĕ kơčuak găn nao rai kar hăng rĭm hrơi mơn. Lơ̆m truh tong krah ia krông, tơ̆i hĭ hrĕ ngă kơ mơnuih buh trun amăng ia. Bưng băi, lơm anun, mơnuih dŏ tơguăn dua bơnah lu mơn anun yơh hmao tlôn luai nao mă ƀing gơñu ba đĭ pơ nao pơ hang.

Ayong Rčom Chương (thun tơkeng 1993) dŏ ƀơi plơi Hde brơi thâo, sui mơng anai hơdôm pluh thun, lu sang anŏ hơmâo pơgôp prăk kiăng kơ pơkra tơdrông găn nao rai akă mă hăng hrĕ kơčuăk. Samơ̆ yua ƀu hơmâo gong pơdong kjăp ngă ia kor hĭ. Mah thâo mơn bruă yua kyâo đung găn nao rai lĕ hŭi rơhyưt biă mă, samơ̆ mơnuih ƀon sang ƀu thâo ngă hiưm pă dong tah. Ayong Rčom Chương ăt mưn rơhyưt amăng drơi jăn mơn lơ̆m ană bơnai găn nao rai ia krông nao pơ ngă hmua.

“Hơdôm hrơi kâo nao mă bruă arăng apah hyu glăm gơnam, nao luk simăng, giăm 4 mông gir đuăi nao dŏ tơguăn ană bơnai glăi mơng hmua. Tơnap tap, glêh glar biă mă. Čang rơmang gong gai pơkra brơi tơdrông kiăng kơ dưi đĭ rơdêh nao rai, ƀudah rơbat tơkai nao rai. Kâo kiăng tui anun đôč”.

Mơnuih ƀon sang plơi Hde čang rơmang hơmâo sa boh tơdrông

Ơi Trần Thành Trung - Kơ-iăng Jơnum min mơnuih ƀon sang să Đăk Tơ Ver, tơring glông Čư Pah, tơring čar Gialai brơi thâo, plơi Hde hơmâo 61 boh sang anŏ, hăng 239 čô mơnuih, ha mơkrah lĕ sang anŏ ƀun rin hăng giăm ƀun rin. Sa boh tơdrông găn nao ngă đang hmua hăng rơbêh 100 ektar mơng neh met wa lĕ kiăng biă mă. Blung hlâo, sa, dua čô mơnuih čơmah mơng ƀôn prong Hồ Chí Minh hơmâo pok pơhai man pơkra tơdrông găn nao rai hăng nua ñu 700 klăk prăk kiăng kơ djru brơi mơnuih ƀon sang. Samơ̆ lơ̆m man pơdong gong tơmeh tơdrông, bưp tơlơi truh sat ngă kơ bruă man pơkra khŏm pơdơi hĭ truh ră anai. Neh met wa nao pơ hmua tơdah kiăng găn nao rai hăng tơdrông khŏm wer nao jơlan ataih giăm 10 km, lơ̆m anun găn nao rai ia krông nao pơ hmua giăm đôč. Jơnum min mơnuih ƀon sang să hơmâo pơphun jơnum hrŏm hăng ană plơi pla kiăng kơ pơhŭi hlâo kơ tơlơi hŭi rơhyưt amăng bơyan hơjan hlim. Hrŏm hăng anun, lơ̆m găn nao rai ia krông kiăng djă ba kơthung đung drơi hŭi kơ hơmâo tơlơi hơget thơ. Jơnum min mơnuih ƀon sang să rơkâo Jơnum min mơnuih ƀon sang tơring glông man pơkra tơdrông brơi kơ ană plơi pla. Yua anai lĕ tơlơi kiăng hloh mơng mơng mơnuih ƀon sang, pơhlôm rơnuk rơnua rah pơđĭ kyar bơwih ƀong huă-mơnuih mơnam ƀơi plơi plơi ƀun rin kar hăng Hde. Ơi Trần Thành Trung brơi thâo:

“Anai lĕ plơi pla tơnap tap ƀơi să Đăk Tơ Ver. Mơnuih ƀon sang juăt pla hơbơi plum. Đơ đam đang hmua ană plơi pla lêng kơ găn nao rai ia krông soh. Bruă nao rai tơnap tap, gleh glar lơ̆m nao pơ đang hmua. Gong gai ƀon lan ăt pơtô pơblang brơi mơnuih ƀon sang hơdư̆ ƀiă găn nao rai ia krông amăng hơdôm hrơi hơjan hlim. Gong gai čang rơmang djop gưl, ƀing mơnuih čơmah gum tơngan hrŏm djru brơi ană plơi pla sa boh tơdrông kiăng pơhlôm rơnuk rơnua brơi ană plơi pla nao rai, pơtruh bruă bơwih ƀong huă kơ mơnuih ƀon sang plơi Hde lăi phara, mơnuih ƀon sang să Đăk Tơ Ver hnun mơn”.

Amăng bơyan hơjan hlim, ia krông Đăk Kroong ară găn nao să Đăk Tơ Ver, tơring glông Čư̆ Pah, tơring čar Gialai ia rô kơtang yua kơ ia rô trun mơng djop čroh hnoh. Lơ̆m ia prong đa hơmâo anih prong giăm 50 m, dơlăm 5-6 met. Bruă man pơkra tơdrông brơi kơ mơnuih ƀon sang plơi Hde dưi nao ngă hmua lĕ kiăng hloh. Amăng jơlan hơdră man pơdong plơi pla phrâo ƀơi tơring glông Čư̆ Pah, tơring čar Gialai ăt kiăng sem lăng, jao bruă man pơkra tơdrông brơi mơnuih ƀon sang. 

Siu Đoan: Pơblang