VOV4.Jarai - {ơi lu kual plơi pla gah tơring ]ar Gialai, mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\, ăt do\ dja\ pioh đu] tơlơi phiăn pơdo\ rơkơi bơnai sa kơnung djuai adơi ayo\ng, ano\ng mon, neh met wa je\ giăm. Tơlơi pơmin mluk gu, ăt do\ na nao ama\ng tơlơi pơmin tơlơi pơdong sang ano\, pơdo\ rơkơi bơnai, ba rai lu tơlơi ruă pran jua bia\ ma\.

            Rơkơi bơnai ayo\ng Rơ]om Bra\ch ha\ng amai Nay H’Nhuan, mơnuih [ôn sang Jarai, [ơi {on Rưng Ama Đoan, să Ia RơBol, [ôn pro\ng Ayun Pa, jing ayo\ng adơi ana\ neh, ana\ ano\ng. Djơh ha\ng mơnuih [ôn sang Jarai, adơi ayong sa rơnuk, samơ\ phara kơnung djuai, pơdo\ nao rai huăi hơmâo tơlơi hge\t ôh. Tơlơi răm mơng tơlơi huăi hơmâo hget anu\n, lơm 5 ]ô ana\ tơkeng rai, hơmâo 3 ]ô ana\ [u thâo pơhiăp, 1 ]ô ruă braih boh [leh mơng ana\ nge, djai hlăk 11 thu\n tơkeng. Hdôm ]ô ana\ do\ glăi le\ leng [u hiam drơi jan ôh, duăm ruă pơiă hơngơt na nao. Lăng nao hdôm ana\ ba\ pap drap đơi, amai Nay H’Nhuan hơ[lok pran jua lăi tui anai:

Rơkơi bơnai amai Hnhuan hăng ană bă gơ`u

      “ Tui hăng tơlơi phiăn juăt djuai aniaJarai, tơdang pơdo\ rơkơi bơnai je\ giăm ayo\ng adơi,  kiăng am^ ama kla\ hloh, hua\i pơ pha gơnam tam mơnuih gah rơngiao. Hlâo adih ta [u thâo, tui anu\n pơdo\ rơkơi bơnai je\ giăm adơi ayo\ng. tu] rơnu] 3 ]ô ana\ kơmlô [u thâo pơhiăp. Tơdơi anai [u kh^n tah, brơi ana\ ba\ pơdo\ rơkơi bơnai je\ giăm, adơi ayo\ng”

Hasa tơlơi rơngot hloh, [ơi plơi {on Rưng Ama Đoan, hơmâo rơkơi bơnai ngă nai pơtô hrăm hră, ăt pơdo\ nao rai je\ giăm adơi ayo\ng, kah hăng ayo\ng Siu Phu ha\ng amai Nay H’Pler, ama\ng anu\n ayo\ng Siu Phu hrăm gio\ng Đại học ngă nai Quy Nhơn, truh kơ tơbia\ gio\ng mơng sang hră, hmư\ tui am^ ama `u pơdo\ brơi, do\ kơ ana\ neh `u. Ră anai sang ano\ ayo\ng Siu Phu tơkeng rai 3 ]ô ana\, sa ]ô djai phrâo tơkeng mơng kian am^, ana\ đah kơmơi ruă htai boh mơng ana\ nge. Hdôm tơlơi soh glăi anai [u dưi prah pơgang tah, ayo\ng Siu Phu rơngot pran jua `u tui ha\ng anai: “Tui ha\ng tơlơi phiăn juăt mơnuih [ôn sang djuai mơng đưm đă ră hlâo laih, gơ`u pơdo\ kah ha\ng anu\n, kâo ăt kar kăi mơn. Kâo hrăm gio\ng Đại học laih, ăt tui ha\ng ara\ng mơn. Do\ ana\ gah wa, gah neh. Ama\ng hră pơhing, ama\ng tivi ara\ng lăi pơthâo brơi mơn, samơ\ ta do\ rơgao gio\ng laih, ta kho\m gro\ng ba đu] yơh. Ră anai rơnuk phrâo laih, ta kho\m be\ tơlơi anu\n yơh”

            Ră anai [ơi [ôn pro\ng Ayun Pa, tơring ]ar Gialai hơmâo giăm 37 rơbâo ]ô mơnuih, ama\ng anu\n 48% mrô mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\. Tui ha\ng tơlơi ju\ yap thu\n 2013, mơng [irô wai lăng mrô ako\ mơnuih, [a\ ana\ thâo mơna] [ôn pro\ng Ayun Pa, mrô mơnuih do\ tơkeng ana\ thu\n tơkeng mơng 1972 truh pơ\ 1991, [ơi đơđam kual lo\n anai hmâo truh 34 rơkơi bơnai pơdo\ je\ giăm adơi ayong. Khă anu\n hai, bia\ ma\ `u, mrô anai lu hloh, yua dah lu mơnuih ăt do\ lăi tui anai, tơlơi pơdo\ rơkơi bơnai je\ giăm adơi ayo\ng, ngă tui tơlơi phiăn juăt, [u hơmâo soh glăi ôh, kah ha\ng amai Nay H’Pler, bơnai nai Siu Phu lăi:“ Do\ ana\ neh, ana\ wa, gơ`u brơi pơdo\. Hro\m kơnung djuai le\ gơ`u kom, [u brơi do\ ôh. Tui ha\ng tơlơi phiăn mơng đưm, ta ngă hla tui đu] yơh. Min lăng khăp nao rai, ră anai gơ`u ăt pơdo\ nao rai kah ha\ng đưm đu]”

            Kiăng pơgăn glăi tơlơi pơdo\ rơkơi bơnai je\ giăm adơi, kơnung djuai, [ơi kual plơi pla mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\, sang brua\ kơnuk kơna ama\ng [ôn prong Ayun Pa, tơring ]ar Gialai, hơmâo lu jơlan hdră ngă hdo\m tơđar. Tui ha\ng Ơi Trần Trọng Chức, kơ iăng khoa g^t gai mrô mơnuih, [a\ ana\ thâo mơna] [ôn pro\ng Ayun Pa lăi, wot dah bruă anai tơnăp tap, samơ\ ha\ng tơlơi gir run ngă tui, bruă pơgăn tơlơi pơdo\ rơkơi bơnai adơi ayo\ng je\ giăm [ơi plơi pla ala [ôn, hrim thu\n hơmâo  dơng hdôm tơlơi pơs^t tui ha\ng anai: “ Tơlơi phiăn juăt anai do\ dlăm ama\ng tơlơi pơmin mơnuih [ôn sang, tui anu\n yơh bruă pơtô pơblang bư\p lu tơlơi tơnăp tap. Khul khoa ding kơna hyu pơtô pơblang brơi gah mrô mơnuih, ngă tui hdră, hjan sui ia tơhram lo\n, lăi sa wot aka gio\ng, pơhiăp lu wot. Bruă hyu pơtô pơblang [ơi plơi pla le\ ama\ng mlăm mơmo\t. {ing gơmơi pơtô brơi [ơi sang ano\, laih anu\n pơtô brơi [ơi tơpuôl brơi mơnuih [ôn sang thâo hluh, tơlơi răm [a\m kơ bruă pơdo\ rơkơi bơnai adơi ayo\ng je\ giăm, ba truh tơlơi tơnăp tap bơwih [o\ng huă ama\ng sang ano\, laih anu\n tơlơi rak rem ]em rông ana\ ba\”

            Ayun pa le\ hasa lơm 2 boh [ôn pro\ng kơ tơring ]ar Gialai, hơmâo tum pưk sang, đang jơlan glông nao rai, hơmâo go\ng phun pơdah rup, hmâo plăng Internet, hmâo măi têlêphôn djă hyu, hơmâo djo\p [ơi să, phương, plơi pla ala [ôn. Damơ\ tơlơi pơdo\ rơkơi bơnai adơi ayo\ng je\ giăm, ba glăi lu tơlơi ruă pran jua, do\ na nao [ơi anai. Anai le\ hasa tơlơi [u djơ\, mơng tơlơi phiăn đưm đă ră hlâo pơdo\ glăi. Go\ng gai, sang bruă kơnuk kơna [ôn pro\ng Ayun Pa hlăk lăng glăi bruă pơtô pơblang gah mrô mơnuih pô, kiăng pơtô djơ\ hloh, ta` lui h^ tơlơi phiăn juăt [u hiam, pơdo\ rơkơi bơnai adơi ayo\ng je\ giăm [ơi lu boh plơi pla.            

                                                            Rơluch Xuân: Pô ]ih ha\ng Pôr