VOV4.Jarai - Glocom (do# iâu le\ tơlơi ruă hre\t mơta [u dah ara\ mơta) jing sa djuai tơlơi ruă [ơi mơta ngă bơdjơ\ nao ara\ mơta.

Anai le\ tơlơi ruă hmâo lu do\ng tal dua ngă bum mơta [ơi rong lon tơnah hrom hăng tơlơi ruă bơnga rơtă. Dêh ]ar Việt Nam hmâo năng ai `u 6,5% mrô mơnuih mot mơta le\ yua kơ tơlơi ruă anai.

Tơlơi ruă hu^ rơhyư\t samơ\ amu` ba truh huyng huyang, năng ai `u 90% mrô mơnuih ruă [u thâo pô hmâo tơlơi ruă anai truh kơ mơta mơmot, lăng [u rơđah.

Ơi Tôn Thất Tín [ơi phường Tân An, plơi prong Buôn Ma Thuôt, tơring ]ar Daklak le\ sa amăng mơnuih brơi [uh rơđah amăng tơlơi kơ[ah ano# thâo thăi gah tơlơi ruă glocom.

Tơdơi kơ lu blan [uh mơta mơmot tui [ơ [rư\ mưn ruă [ơ [u\t, bơngot nga`, `u mơng nao pơ\ sang ia jrao pơjrao mơta pel e\p. Rơgao kơ bôh tơhnal pel e\p, ơi ia jrao pơsit ơi Tín hmâo tơlơi ruă Glocom.

Ơi Tín dưi hmâo ara\ng breh pơjrao tơdơi kơ anun mơtam, samơ\ tui hăng [ing ơi ia jrao, tơhnal pioh glăi tơlơi bơnga] kơ mơta [u lu ôh. Ơi Tôn Thất Tín lăi pơthâo:

“Hlâo kơ kâo nao pel e\p [ơi Sang ia jrao, kâo [uh amăng mơta kâo hmâo sa guang ara\ kah hăng mơta nek [ơi aku mơta, mơta kâo jai hrơi mơmot tui, lăng [u rơđah anun kâo nao pel e\p. Ơi ia jrao lăi kâo tơlơi ruă glocom hăng lăi  khom do# glăi pơjrao”.

Pô pơkon le\ ayong Y Djuan Bkrông (43 thun) [ơi [ôn Knia, să Ea Rông, plơi prong Buôn Hồ, tơring ]ar Daklak.

Ayong Y Djuan dưi hmâo [ing ơi ia jrao pơkă le\ hmâo tơlơi ruă glocom. Hlâo kơ anun [uh mơta lăng hyu bơ brui, `u dơnong pơmin pô mot mơta.

Tơdơi anai jai hrơi mơmot tui, `u mơng nao pơ\ Sang ia jrao prong plơi prong Buôn Hồ kiăng e\p lăng hăng pơjrao. {ơi anai, tơdơi kơ breh pơjrao, pô ruă [u [uh pot glăi pel e\p dong tah, [u ngă tui tơlơi pơtă mơng ơi ia jrao.

Truh kơ sui hrơi tơdơi kơ mơta [u lăng [uh dong tah anun `u mơng nao pơ\ Sang ia jrao pơjrao mơta tơring ]ar Daklak pioh pel e\p. {ing ơi ia jrao brơi thâo  tơlơi ruă mơng ayong Y Djuan krăih biă, hre\t abih bang ara\ mơta hăng ba truh mơmot ha bơnah mơta. Ayong Y Djuan Bkrông lăi:

“Hlâo adih kâo [u đing nao ôh, [uh mơta lăng bơ bui mơ\ [u nao pel e\p ôh. Kâo pơjrao [ơi Buôn Hồ samơ\ ruă kraih kah mơng rai pơ\ anai.

{ơi anai hmâo 3 hrơi laih mơ\ akă [u [uh plai [ia\ ôh. Sang ano# kâo tơnap tap biă mơ\ kâo pô [u thâo răng dong”.

Glocom jing tơlơi ruă ia amăng mơta đ^ lu, ngă răm rai hơdôm ara\ asar mơta. Hơdôm ano# bơdjơ\ nao anai [u dưi pơjrao suaih ôh, amăng hơdôm mơnuih ruă kraih amra ba truh bum mơta, [u dưi pơjrao dong tah.

Hơnong `u lom sa hrơi Anom pel e\p, sang ia jrao pơjrao mơta Daklak ]ơkă hmâo rơbêh kơ 150 ]ô mơnuih, amăng anun hmâo 20% mrô mơnuih ruă glocom. Tơlơi ruă juăt hmâo [ơi djop hnưr thun, samơ\ lu biă `u mơnuih rơbêh kơ 40 thun.

Juăt `u yua kơ tơlơi ruă [u thâo ta`, pô ruă dơnong kơ pơmin ruă mơta pơkon anun [u đing nao [u hmâo nao pơjrao ba truh tơhnal hu^ rơhyư\t.

Tui hăng [ing ơi ia jrao pơjrao ruă mơta, tơlơi ruă glocom hmâo dua mơta tơlơi ruă, anun le\: ruă kraih hăng ruă lok nao lok rai. Juăt `u hmâo lu hloh le\  ruă lok nao lok rai. Thạc sĩ Lê Dương Thuỳ Linh – Khoa Anom pel e\p, sang ia jrao pơjrao mơta tơring ]ar brơi thâo:

“Glocom ruă kraih juăt ba truh hơdôm tal ruă kơtang hăng `u brơi [uh kah hăng pô ruă [ơ [u\t ruă [ơi mơta, ruă ako# kơtang t^t, hmâo tôm [le\ pơtah, lăng bơnga] [uh kah hăng mro\t.

Hăng djuai tơlơi ruă anai juăt `u ruă kơtang anun juăt `u pô ruă amra nao bưp ơi ia jrao mơtam. Tơlơi ruă anai le\ khom breh pơjrao.

Bơ\ Glocom ruă lok nao lok rai le\ tơlơi ruă [u ngă kơtang mơtam ôh, khă ia amăng asar mơta lu samơ\ ăt do# mơn pran gơgrong, truh kơ hmâo ano# tơlơi bơdjơ\ nao mơta kah pô ruă mưn mơmot mơta”.

Glocom hăng ruă bơnga rơtă ră anai glăk jing dua mơta tơlơi ruă ngă bum mơta lu hloh. Khă hnun hai, tơdah tơlơi ruă bơnga rơtă amra breh pơjrao kiăng mă yua bơnga] rơđah kơ mơta le\ tơlơi ruă glocom jing tơlơi ruă [u dưi pơjrao suaih ôh, pô ruă kơnong kơ dưi pơjrao djă pioh asar mơta đo#] hăng khom pơjrao na nao.

Yua anun, gah rơnoh hu^ rơhyưt, tơlơi ruă anai dưi hmâo Khul wai lăng bruă ia jrao rong lon tơnah pơsit le\ tơlơi ruă ngă bum mơta do\ng tal sa amăng hơdôm tơlơi ruă gah mơtam.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr