VOV4.Jarai - Ăt kah hăng djop djuai ania adơi ayong pơkon [ơi kual }ư\ Siăng, amăng hơdôm tal hmâo bruă yôm phăn amăng sang ano# [udah plơi hmâo pơ phun ngă yang jơnum ngui le\ rơngiao kơ hơdôm mơta a`ăm tui phiăn juăt, kah hăng rơbung asa\t, rơbung khô, a`ăm tua`, bơmao hăng hơdôm a`ăm hla rok amăng dlai pơkon… djuai ania Hơdang [u dưi kơ[ah a`ăm hơbai mơng phun pơtơi dlai.

Kiăng hmâo a`ăm anai, neh wa khom pioh lu mông, pran jua hyu dlai e\p djuai phun pơtơi anai.

Biă `u, pô hơbai a`ăm anai kiăng thâo, [at bruă lom pơkra a`ăm hrom hăng gơnam pơ[âo mă amăng dlai, mơng pơjing rai mơngưi pha ra.

Dong mơng đưm đă, rim tal plơi pơ phun jơnum ngui, kah hăng ngă yang pơkra tong ia, mơ-ak huă asơi hle… neh wa Hơdang leng kơ prăp lui hơdôm gơnam [ong tui phiăn juăt.

Hăng sa amăng hơdôm gơnam [ong [u dưi kơ[ah anun le\ a`ăm hơbai mơng phun pơtơi dlai.

Hlâo kơ mông ngă yang jơnum ngui sa [udah dua rơwang hrơi tơjuh, neh wa hyu dlai, đ^ ]ư\ e\p phun pơtơi.

Ơi Hmrong, [ơi [ôn Kon Wang, să Ea Yiêng, tơring glông Krông Pa], tơring ]ar Daklak brơi thâo:

“{ing gơmơi đ^ ]ư\, găn dlai hyu e\p a`ăm hla rok, hyu e\p lu mông kah hăng truh [ơi anih hmâo a`ăm.

Djơ\ ano# `u [ing gơmơi khom đih pit glăi amăng dlai hlao kiăng kơ hmâo gơnam pioh hơbai a`ăm kah hăng phun pơtơi dlai, tơdu\ huai, rơbung ale… kiăng pơkra hơdôm gơnam [ong tui phiăn juăt mơng djuai ania”.

Hăng sang ano# tơnap tap hloh amăng plơi ăt amra dưi hơbai a`ăm anai mơn. Tơdơi kơ hyu e\p hmâo phun pơtơi dlai, neh wa ruah koh mă sa, dua [e\ phun prong găp [rô ([u tha đơi hăng [u mơda đơi).

Neh wa [u koh abih sa amur pơtơi ôh mơ\, kơnong ruah mă sa, dua phun đo#], kiăng amur phun pơtơi do# bluh đ^ dong.

Gơ`u lôk h^ [ia\ kơđuh tha gah rơngiao, kơnong kơ mă dret pơtơi amăng lăm. Lom ba phun pơtơi glăi pơ\ sang, bruă blung a le\ kiă rơphih dret pơtơi. Tơdơi kơ hmâo dret pơtơi, bruă hơtuk hơbai mơng pơ phun.

Kiăng hmâo a`ăm dret pơtơi jơman hloh le\, neh wa ]ơhmu brơi `u gliu amăng đing djrao sa, dua pơ-iă. Tơdơi kơ anun tuh tơbiă amăng thao ia rơgoh, yua tơngan păt h^ `u hmâo hơdôm wot.

Ia amăng đing djrao dưi dưm amăng go\ ia dok, laih anun ple\ nao dret pơtơi. {udah ngă to\ng ten hloh, neh wa tul h^ săn dret pơtơi hăng braih hmâo tram giong, laih anun ple\ nao a`ăm mơnong, tơlang un, mơnu\ amăng go\ hrom hăng gơnam pơ[âo lom hơtuk hơbai, amra jing a`ăm jơman hloh hăng tơku^t hloh.

A`ăm anai tơdah mơ`um hăng tơpai, ano# ph^ mih amra ngă brơi kơ tuai djă pioh biă.

Lăi kơ hơdôm hơdră pơkra `ăm [ong mơng phun pơtơi dlai, amai Nôu Đi, [ơi [ôn Kon Hring, să Ea Yiêng, tơring glông Krông Pa], tơring ]ar Daklak brơi thâo:

“Phun pơtơi dlai [ing gơmơi juăt pơkra jing 3 mơta a`ăm [ong phun. Sa le\ iâu “kơchâi tah”, anun le\ dret pơtơi dlai dưi kiă a`e\, pơ pao săn laih anun ba nao hna hăng djop mơta a`ăm mơnong hlô (a`ăm mơnu\, a`ăm pro#, tơkuih, un).

A`ăm [ong tal dua le\, mă dua bôh hơbơi pơtơi (kló lơleăng) hơtuk ]rom, lom [ong khom tu\t hăng hra pơhăng tul tui neh wa juăt tul.

A`ăm tal 3 iâu le\ “pơ-xu lơleăng” (dret pơtơi pơđăm gơnam pơ[âo) kơnong kơ a`ăm anai khom luk hăng mơnong pơ[âo mă amăng dlai.

Rơđah biă `u le\ kuah mă kơđuh kyâu dẻ, ba glăi ]ơhmu krô, ]uh [ơi apui, kơnong kơ mă tu\ bôh pur ko# `u, lui h^ hơdăng ju\, klai hăng tơpung braih tul ame\n hăng rơsung hlâo.

Tơdah hmâo tom a`ăm pro#, a`ăm tơkuih, a`ăm mơnu\, a`ăm un thơ [u hmâo a`ăm hơget jơman hloh ôh.

Hăng tơlơi kiăng le\ dret pơtơi kiă giong khom dưm amăng đing djrao ]ơhmu krô sa, dua pơ-iă, tơdơi kơ anun kah mơng ba nao hơbai [âo jơman biă”.

Tui hăng neh wa djuai ania Hdang, a`ăm dret pơtơi le\ jrao hmâo yua kơ tơlơi suaih pral, lu ara\, djru ngă rơ-ơ\ hăng pơđoh đuăi ia sat amăng drơi jăn ta klă biă.

A`ăm dret pơtơi dlai le\ a`ăm [ong jơman [u dưi kơ[ah ôh hăng djuai ania Hdang, biă `u, lom sang ano# hmâo bruă yôm phăn, amăng plơi hmâo pơ phun ngă yang jơnum ngui…

A`ăm anai amra pơkra hăng lu hơdră pha ra, mơng amu`, [u dleh tơnap kơnong kơ hơbai mă dret pơtơi đo#], truh kơ tơnap hmâo dong ano# ple\ pơ[âo lu djuai a`ăm asar mơnong hlô, hla rok…, sang ano# khă [un rin tơnap tap [udah pơdrong leng kơ dưi pơkra a`ăm anai sôh.

Dret pơtơi dlai pơjing rai ia  jơman pha ra, pơdah tơlơi kơhnâu, [at bruă mơng [ing neh wa,adơi amai.

Hrom hăng anun, mơng gơnam [ong anai do# pơjing rai tơlơi pơlir hơbit, pơđao dong amăng sang ano# hăng ngă hyơ hyor amăng pran jua tuai lom nao ]ua\ sang ano#./.                 

Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr