VOV4.Jarai - Tui hăng tơlơi pơmin mơng djuai ania Mnông, gong drai le\ anih yang do\, anih mơ\ yang rơbang glăi do\ laih anun jơnum ngui hro\m hăng hrơi ngă yang anet prong rim thun kah hăng ngă yang jơnum ngui, ngă yang huă asơi hle, ngă yang suaih pral, [ong kơbao…c\i pơdah pran jua thâo hluh mơng plơi pla laih anun [uăn kiăng yang lăng ba brơi pơdai mơboh jor kơtor mơboh hiam, sang ano\ trơi pơđao yâo mơ-ak.

Truh bơyan hrơi pơdai kơtor puih hơmâo [ong hơmâo huă, ako\ thun phrâo, neh met wa djuai ania Mnông do\ [ơi [on Ja Rah, să Nâm Nung, tơring glông Krông Nô, Daknông pơphun ngă yang huă asơi hle.

“Ơ yang! Hrơi anai, kâo iâu gih glăi! Ơ yang pơdai, yang glai, yang ia, yang hyiăng kriang pơtâo glăi pơ anai [ong kơbao yang hrơi dong, [ong mơnong un yang hrơi tlam, mơ`um tơpai c\eh, mơ-ak pơdai hơmâo pơjeh, [ong asơi hăng mơ`u prong, iâu abih gih glăi pơ anai lăng ba hmua pơdai plơi pla gơmơi anai klă hloh, hơjan klă ngă hiam, huăi hơmâo hlô nao [ong nao juă, kâo iâu tui [ing gih lăng ba plơi pla gơmơi hiam drơi jăn pran jua ho\!”.

Phai yang giong, tha plơi Y Tiêng mă drah un, drah mơnu\ hơprah jum dar gong drai pơdong tong krah Sang jơnum gru grua amăng plơi. {ơi tong krah gong drai, neh met wa dưm nao ako\ bui, mơnong mơnu\, asơi brông, mơnong o\m, tơpai c\eh…c\i iâu yang rơbang glăi mơ`um [ong, ngui ngor hăng plơi pla, c\ang rơmang yang c\ơđôm ba, lăng ba plơi pla kiăng abih bang mơnuih trơi pơđao yâo mơ-ak.

Mơng đưm đă ră hlâo laih, mơnuih djuai ania Mnông ngă yang, gơnang kơ lu yang biă mă, hơdôm tơlơi bơdjơ\ nao tơlơi hơdip hăng pla pơjing lêng hơmâo yang, yua hnun, kho\m hơmâo tơlơi rơkâo kiăng yang brơi ngă. Yua hnun, amăng hrơi jơnum ngui ngă yang anet prong lêng pơdong gong drai tong krah lan sang [udah [ơi lan sang gru grua plơi pla c\i jak iâu yang rơbang glăi lăng.

{ơi mông ngă yang pla phun {lang c\i ngă war plơi phrâo pơphun [ơi plơi Ja Rah, să Nâm Nung, tơring glông Krông Nô, Tha plơi Y Xuyên le\ pô ngă yang. Laih anun `u yơh pô pơdong hăng pơhrup [ơi gong drai. Kiăng hơmâo gong drai hiam, [ing tơdăm kjăp drơi jăn nao pơ glai e\p phun [lang, phun djrao prong c\i trah ngă gong drai.

Tha plơi Y Xuyên brơi thâo, mơng hrơi nao pơ glai, ruah phun ngă gong drai hăng gơnam pơhrup [ơo gong draih, truh hrơi pơphun ngă yang amra prăp lui ha mơkrah blan kah mơng giong. Djop bruă ngă lêng ngă djom rơnang, tong ten kah mơng hiam.

“Kiăng pơkra hăng pơdong gong drai amăng hrơi ngui ngor ngă yang rơbang le\ tui hluai kơ hrơi ngă yang anet hă prong mơ\ ta pơkra gong drai ber hă glông, tơdah pơkra gong drai Rblêp (gong dai pơkra hiam) le\ kho\m pơdong amăng hrơi ngui ngor ngă yang prong kah hăng ngă yang jơngum sang ano\, ngă yang huă asơi hle, amăng thun mơ\ bơyan pơdai kơtor hơmâo le\ ngă yang prong, pơdong gong drai prong mơn”.

Tơlơi ngă yang pla phun [lang [ơi [on Ja Rah, să Nâm Nung, Krông Nô, Daknông

Gong drai mơng djuai ania Mnông hơmâo mă yua amăng hrơi ngui ngor prong juăt glông mơng 7 truh 10 met, kah jing 3 c\răn. Phun `u tơpă, kjăp, [ơi gong phun hơmâo kac\ rup plah nao rai ia io\m kô|, mriah, ju\ (ia kô| pơ ala kơ adai, ia mriah pơ ala kơ apui hăng ia ju\ pơ ala kơ lo\n, c\ư\).

3 c\răn [ơi gong drai le\ anih do\, ano\ dong mơng lo\n adai anai. Hăng ngo\ hơmâo pơhrup lu hloh, 4 bơnah hơmâo dưm lu rup kah hăng hre\ pơ-ô bơrơh`ai tơbrê nao 4 bơnah pơ ala kơ asar pơdai. Hruh hni pơ ala kơ plơi pla pơlir hơbit ha pran, ac\ăng c\im pơ ala kơ pran jua hrưn đ^, por ataih.

Thông, đing ia, teng kleng le\ hơdôm mơta gơnam [u dưi kơ[ah ôh amăng tơlơi hơdip mơng djuai ania Mnông. Gah yu\ dưm boh get pơ ala kơ lo\n, jum dar boh get ia hơmâo tep nao hơmlơi kô| pơ ala kơ ia...Lơ\m angin pưh, hơdôm gơnam anai amra pơrơyuh tui mơn, mơ`i pơrơklak kah hăng jua gong brô|, jua mơ`i mơng c\ư\ siăng kriang pơtâo.

Tong krah le\ dưm gơnam pơyơr kơ yang, hơmâo mơ`am hăng hre\ pơ-ô, pă bơnah hơmâo tep rup hlô mơnong mơ`am hăng klam, ale, anai le\ djuai hlô juăt hơmâo kah hăng bê, kơbao, c\im, mơnu\...gah yu\ gong drai mơtăm le\ hơmâo jơgăn pơkra kjăp biă mă, ataih mơng lo\n 2m, hơmâo gai rơ`an akă hăng hre\ huai c\i hơyak đ^. Anai le\ anih yôm pioh kơ tha plơi, pô pơ ala kơ plơi pla pơphun ngă yang.

Tui hăng tha plơi Y Tiêng, gong drai [u dưi kơ[ah ôh amăng tơlơi ngă yang mơng djuai ania Mnông. Gong drai yơh yôm hloh, ngă phun amăng hrơi ngui ngor ngă yang rơbang, ngă bơngăt tơlơi ngui ngor. Mơng anun, neh met wa iâu lăi, rơkâo abih bang mơnuih hiam drơi jăn pran jua, hơmâo [ong hơmâo huă, puh pơđuăi rơhung atâo jrao gun, ba glăi tơlơi rơnuk rơnua, klă hiam kơ plơi pla.

“Gong drai yôm biă mă amăng djop tơlơi ngă yang, ngă yang anet prong lêng kiăng hơmâo gong drai kah mơng dưi ngă, tui hluai kơ tơlơi ngă yang mơn ta pơhrup [ơi gong draih rup phara hăng gơnam dưm kơ yang phara, gong drai le\ anih mơ\ ană mơnuih dưi pơhiăp tom yang, rơkâo yang brơi kơ ta djop tơlơi klă hiam”.

Lo\n ia ta glăk c\ơkă bơyan bơnga, thun phrâo, kual C|ư\ Siăng glăk amăng bơyan ngui ngor ngă yang. Nao lăng tơlơi ngui ngor ngă yang, mơng ataih ta [uh laih gong drai. Hơdôm gơnam yôm hloh amăng plơi hơmâo dưm đ^, pơdă kơdrưh.

Hro\m hăng anih pơto\ apui jă, jua c\ing mơ`i, đah rơkơi đah kơmơi adoh suang jum dar gong drai puăi tlao hao hac\, c\ang rơmang thun phrâo yâo mơ-ak, abih bang hiam drơi jăn, pơdai kơtor bă tông bă sang. Hăng tơlơi yôm tui anun, gong drai le\ tơlơi [u dưi kơ[ah amăng tơlơi ngă yang mơng djuai ania Mnông.

Siu H’Mai: Pơblang hăng pôr