VOV4.Jarai - Tơpai čeh lĕ gơnam mơñum ƀu kơƀah ôh amăng tơlơi hơdip kơ mơnuih djuai ania M’nông. Rơngiao kơ tlŏ mơñum amăng hơdôm hrơi: ngă yang rơbang, pơpŭ thun kơ ơi yă. Pơdô̆ rơkơi bơnai, mơyut jôk, pơdong sang phrâo ƀudah tlŏ brơi tuai sui thun bưp glăi, pô sang juăt tlŏ čeh tơpai kơ tuai kiăng pơdah pran čơkă mơ-ak lơ̆m tuai rai ngui pơ sang. Samơ̆, bruă mơñum tơpai čeh ăt hơmâo anŏ yôm phara mơn.

Mơng đưm đă ră hlâo adih, djop sang anŏ mơnuih djuai ania M’nông lêng kơ kŏng tơpai čeh soh. Hăng ƀing gơñu, tơpai čeh ƀu djơ̆ hơmâo bruă hơget amăng sang anŏ kah mơng kŏng tơpai, mơ̆ lêng kơ kŏng lui hŭi kơ kiăng mơñum. Tơdah tơpai čeh mơñum amăng hơdôm hrơi pơdô̆ rơkơi bơnai, mơyut jôk, pơdong sang phrâo … anai lĕ gơnam pioh pơpŭ kơ yang rơbang, bơ hăng gơyut gơyâo, tơpai čeh lĕ mơñum kiăng kơ ngui mơ-ak hrŏm, ngă giang mah…Tơpai čeh lĕ gơnam kiăng kơ lăi pơthâo, jak iâu, pơpŭ bơni kơ yang rơbang ƀudah gơnam kiăng kơwưh yang rơbang pơpŭ brơi bưng hiam. Tơpai čeh mơñum amăng hrơi mông pơpă tŭ mơn ăt lêng pơdah gru grua hiam amăng tơlơi hơdip mơda mơng mơnuih djuai ania M’nông.

Samơ̆, lơ̆m mơñum tơpai čeh, ƀu djơ̆ hlơi hlơi lêng dưi nao mơñum hlâo ôh, mơ̆ khŏm hơmâo mơnuih gai brơi. Tơdơi kơ čeh tơpai arăng akă ƀơi tơmeh sang, tuh ia bă blai, hlơi pô dưi mơñum hlâo ăt hluai tui hrơi anun mơñum yua hơget. Pơhmutu lĕ: Yă tha amăng sang anŏ amra mơñum hlâo tơdah hrơi anun lĕ hrơi pơpŭ đĭ sang, ƀong asơi hle; hăng ƀing tuai amra mơñum hlâo tơdah hrơi anun lĕ hrơi tuai rai ngui pơ sang; ƀing hlăk ai čơđai amra mơñum hlâo tơdah hrơi anun lĕ hrơi pơpŭ tơlơi suaih pral kơ ƀing čơđai. Tui hluai sang anŏ ngui bruă hơget ăt gai tơpai tui anun mơn. Yă U Siơp, dŏ ƀơi să Ea Huar, tơring glông Ƀuôn Đôn, tơring čar Daklak lăi pơthâo kơ bruă gai tơpai tui anai:

“Tơdah tơpai čeh pioh ngă yang pơdai, ƀing yă tha amra lĕ mơnuih mơñum hlâo. Tơdah ngă yang kơbao mơnuih mơñum hlâo lĕ mơnuih kiă kơbao. Bơ tơdah ngă yang pơpŭ tơlơi suaih pral mơnuih mơñum blung hlâo ăt lĕ ƀing pơpŭ amăng hrơi anun. Tơdah sang anŏ tlŏ 3 čeh tơpai, ƀing hlơi arăng gai blung hlâo khŏm mơñum 3 kang, tơdah tlŏ 5 čeh tơpai ƀing mơñum hlâo ăt hrĭp mơñum 5 kang mơn, tơdơi anun kah mơng gai brơi pô pơkŏn dong”.

Amăng hơdôm hrơi mơñum tơpai čeh lêng kơ hơmâo sa čô mơnuih arăng jao gai tơpai, pô anai ăt lĕ mơnuih thâo rơđah kơ bruă gai tơpai brơi hlơi amăng hrơi anun. Sit biă ñu ƀing mơñum hlâo ăt lĕ pô sang, ƀing tha rơma, ƀing arăng pioh pơpŭ amăng hrơi ngui anun, tơdơi anun kah mơng truh pơ ƀing mơnuih amăng sang anŏ, laih dong ƀing tuai nao ngui hrŏm. Tơdah tlŏ tơpai brơi tuai mơng ataih rai ngui pơ sang, pô sang amra gai brơi tơpai kơ tuai hơƀơ̆i hlâo. Lơ̆m arăng jao gai tơpai, pô sang ƀudah hlơi thơ lêng kơ dŏ giăm čeh tơpai, djă đing gai tơpai brơi abih bang mơnuih dŏ ngui hrŏm ƀơi anun. Mơnuih tlŏ đing amăng čeh tơpai ăt lăng yôm mơn, juăt ƀing đah rơkơi tlŏ tơpai, ƀing gơñu ƀu brơi hlơi hlơi pơkŏn ôh tlŏ tơpai tơdah pô sang aka ƀu brơi. Lơ̆m dŏ mơñum tơpai,ƀơu djơ̆ hlơi hlơi lêng mơñum dưm kơnar ôh, đa mơñum lu, đa mơñum ƀiă, tui hluai pô gai mơn. Tơdah jôr nao amăng kơčok ƀing tuai khŏm mơñum abih, tui anun kah mơng pơdah pran kiăng khăp tơdruă, mah mơñum tơl đing ƀudah jôr nao amăng kơčok tŭ mơn khŏm mơñum abih soh. Yă U Siơp, dŏ ƀơi să Ea Huar, tơring glông Ƀuôn Đôn ăt brơi thâo dong, mơnuih djuai ania M’nông hui đôč tlŏ čeh tơpai mơñum, tơdah hơmâo bruă hơget yôm kah mơng tlŏ tơpai mơñum.

“Tơpai čeh amra tlŏ mơñum amăng hơdôm hrơi yôm kơ sang anŏ, hui đôč mă mơñum. Sang anŏ gơmơi tlŏ mơñum amăng hơdôm hrơi ngă yang kơbao, rơmô, ngă yang pơpŭ tơlơi suaih pral mơnuih amăng sang anŏ ƀudah lơ̆m hơmâo tuai rai ngui pơ sang”.

Mơñum tơpai čeh lĕ gru grua hiam amăng tơlơi hơdip kơ mơnuih djuai ania M’nông. Hrŏm hăng bruă pơpŭ kơ yang rơbang, mơñum tơpai čeh ăt lĕ gru grua pơdah pran gum pơgôp amăng plơi pla. Lơ̆m mơñum măt hlơi hlơi lêng kơ thâo adôh pơtưh nao rai sôh kiăng kơ pơdah prak khăp tơdruă. Anai ăt lĕ hrơi mông kiăng abih bang pơbưp, hrăm nao rai tơlơi thâo thăi amăng bơwih ƀong huă kah hăng djă pioh na nao gru grua thâo luă gŭ mơnuih amăng sang anŏ hăng plơi pla.

Siu Đoan: Pơblang