VOV4.Jarai - Tơpai c\eh hơmâo tơko\ng rơyă na nao yơh, hrim blan rim thun yơh, jing gơnam mơ`um [u dưi kơ [ah ôh amăng hrơi hơmâo bruă amăng plơi pla [u dah amăng sang ano\ djuai ania M’nông.

Tơpai c\eh hơmâo djuai ania M’nông mă mơ`um lơ\m ngă Yang, ngă yang pơpu\ kơ [ing tha, pơdô| rơkơi bơnai, djai rơngiă, pơdong sang, hơmâo tuai rơnguai rai ngui…Biă mă `u le\ amăng hrơi ngă hmua pla pơjing, hrơi ngui ngor, ngă yang amăng plơi pla.

Djo\p sang ano\ yơh khă mơng pơdrong hă rin lêng hơmâo soh tơpai c\eh amăng sang, pơđom lui hu\i kơ hơmâo bruă kiăng yua. {u hơmâo tơpai c\eh le\ [u hơmâo tơlơi ngui ngor, pơdô| rơkơi bơnai, mơyut jôk, jơnum plơi pla ôh…Tơpai c\eh jing gơnam pơyơr kơ Yang rơbang.

Hăng gơyut gơyâo, tơpai c\eh le\ pioh c\i hơkăt pơpu\ nao rai, ră ruai kơ tơlơi mơ-ak, tơlơi rơngôt, pơtruh tơlơi khăp tơdăm dra. Hlâo c\i ngui ngor, tơpai yơh jing gơnam lăi pơthâo, jak iâu, rơkâo kơ yang rơbang pơsit brơi, pơtrun tơlơi hiam. Khă mơng mă mơ`um amăng hrơi hơget tu\ mơn, tơlơi phiăn mơ`um tơpai c\eh ăt jing gru grua hiam amăng tơlơi hơdip djuai ania M’nông.

Khă hnun, lơ\m mơ`um tơpai c\eh, [u djơ\ hlơi c\i mơ`um hlâo le\ mơ`um ôh, kho\m kiăo tui ako\ tlôn. Amăng hrơi ngă yang phara le\ mơ`um phara mơn, đa le\ [ing tha mơ`um hlâo, djơ\ ano\ le\ [ing đah kơmơi [udah [ing c\ơđai mơ`um hlâo.

Tui hluai kơ tơpai mơ\ hrơi anun pô sang pioh ngă amăng bruă hơget mơn. Yă U Siơp, do\ [ơi să Ea Huar, tơring glông Buôn Đôn pơblang kơ bruă mơnuih mơ`um tơpai c\eh hlâo dơi tui anai:

‘’Tơdah tơpai hrơi anun akă [ơi tơkang ngă yang brơi kơ pô hlơi le\ pô anun mơtăm yơh mơ`um hlâo, tơdơi kơ anun kah mơng truh [ing tha, c\ơđai amăng sang ano\ mơ`um.

Tơdah tơpai pioh ngă yang pơdai le\ đah kơmơi tha hloh amăng sang ano\ anun mơ`um hlâo, tơdơi kơ anun kah [ing đah kơmơi pơko\n dong, kiăo tui thun tha truh kơ c\ơđai [iă.

Tơdah ngă yang rơman, yang kơbao pô mơ`um hlâo le\ pô kiă gơnam rông anun mơtăm yơh mơ`um hlâo, khă mơng thun tha hă c\ơđai. Kho\m pơjao mơtăm yơh, pô wai rơman le\ pô đah rơkơi, [ing đah rơkơi mơtăm yơh dưi mơ`um hlâo.

Bơ ngă yang suaih pral le\ pô hơmâo arăng ngă brơi yang mơtăm yơh jing pô mơ`um hlâo. Tơdah tơpai hơmâo 3 c\eh le\ kho\m trep mă abih 3 c\eh mơtăm yơh.

Tơdah tơpai ngă yang 5 c\eh hai ăt kho\m mơ`um trep mă 5 c\eh mơn, tơdơi kơ anun le\ mơnuih amăng sang ano\ mơ`um. Tơdah sang ano\ iâu tuai rai ngui tom hai ăt [u brơi mơ`um hlâo lơi, tơdah pô anun le\ kơnung djuai jê| giăm biă mă kah mơng dưi mơ`um hlâo’’.

Tơdơi kơ abih bang mơnuih amăng sang ano\ pô ngă yang mơ`um abih ha tal, giong anun gơ`u iâu trep mă tal dua dong, ăt mơ`um tui hăng blung a mơn…

Tơdơi kơ abih tal dua mơ`um trep mă, lơm anun kah pô sang mơng iâu tuai mơ`um. Pô sang lêng djă đing tơpai, lơ\m mơng ha c\ô mơ`um giong, pô sang amra iâu pô pơko\n dong, samơ\ tơngan [u tơklaih mơng đing tơpai ôh.

Pô do\ pơbă ia amăng c\eh tơpai ăt yôm mơn. Juăt `u hơmâo sa c\ô mơnuih đô dưi pơbă tơpai djuai ania M’nông. Gơ`u [u dưi pơplih mă ôh pô lăng ia rơpai tơdah pô sang [u gưt.

Tơpai hơmâo akă [ơi tơkang laih anun pơbă tơpai le\ pô sang kho\m hơmâo bruă kah mơng mă yua. Djuai ania Mnông hui đôc\ mơng mơ`um tơpai c\eh mơ\ [u hơmâo bruă hơget. Yă U Siơp brơi thâo:

‘’Tơdah [u ngă yang rơbang le\ ăt mơ`um mơn, samơ\ hui mơn mơng mơ`um đôc\ đac\ tui anun. Sang ano\ gơmơi lơ\m mơ`um le\ hơmâo bruă kah hăng ngă yang kơbao, rơmô, ngă yang suaih pral [udah hơmâo tuai rai ngui pơ sang. Tơdah ngă yang thơ pô sang mơtăm yơh mơ`um hlâo, tơdơi kơ anun  le\ kơnung djuai adơi amai mơ`um’’.

Lơ\m mơ`um, tơdah pô sang kiăng tuai hlơi thơ mơ`um lu, pô lăng ia tơpai amra pơbă ia amăng c\eh lu [iă dong. Pơbă dơ\ hơpă le\ pô anun kho\m mơ`um abih mơtăm yơh, tui anun kah thâo krăn kơ ano\ [u-eng!

Pô thâo phô le\ `u [op mă hơdôm wơ\t đôc\, giong anun `u jôr h^ amăng kơc\ok, brơi kơ [ing tha [udah le\ `u kho\m mơ`um abih ia arăng pơbă kơ gơ`u.

Yă U Wit, [ơi să Ea Huar, tơring glông Buôn Đôn lăi kơ tơlơi phiăn mơ`um tơpai c\eh mơng sang ano\ `u tui anai:

‘’Tơdah ta ngă yang hơget thơ amăng sang ano\ le\ kho\m brơi pô sang mơtăm yơh mơ`um hlâo, tơdơi kơ anun kah kơnung djuai mơng mơ`um. Tơdah hơmâo tuai rai ngui le\ brơi kơ tuai mơtăm yơh mơ`um hlâo, laih dong amra ngă yang suaih pral brơi kơ pô anun hlao, anun le\ tơlơi phiăn mơng đưm sô laih. Tơdah ngă yang suaih pral kơ sa c\ô c\ơđai mơ\ pô anun [u dưi mơ`um ôh, am^ `u mơ`um pơ ala brơi ană’’.

Mơ`um tơpai c\eh le\ gru grua hiam amăng tơlơi hơdip djuai ania M’nông. Rơngiao mơng bruă pơpu\ kơ yang rơbang, ăt pơ[uh tơlơi phiăn hiam pơlir hơbit mơnuih [on sang amăng plơi pla.

Lơm mơ`um tơpai, đah rơkơi, đah kơmơi ngui ngor adoh soang. Tơpai c\eh ngă măt djong mơn, ngă ană mơnuih ta mơ-ak, pơhiăp tlao rơhmac\ hloh. Tơlơi pơjru tơpai mơng hơdôm sang ano\ lơ\m hơmâo bruă le\ tơlơi juăt [uh laih amăng plơi pla. Jai hơmâo lu tơpai c\eh, hrơi ngui ngor jao mơ-ak hloh…

Siu H’Mai: Pô c\ih hăng pôr