Añăm tơpung ate hla biap mơ̆ng djuai ania M’nông
Chủ nhật, 00:00, 09/07/2023 Y Sưng Phê Ja/Siu H'Mai Pơblang Y Sưng Phê Ja/Siu H'Mai Pơblang
VOV4.Jarai - Mơnuih djuai ania M’nông hơmâo lu añăm rơyă hăng tơpung kah hăng trau pai (añăm hla bồi, hla, tơdŭ hla biap, tơpung ate hăng ia, añăm hơbâo pơtơi krô hla biap tha, añăm tơpung ate tơdŭ dian, tơdŭ plôi, ate rơbung...

Añăm tơpung ate hla biap jing añăm juăt ƀong laih mơ̆ng djuai ania M’nông, añăm hơmâo pĕ mơ̆ng glai soh. Djuai ania M’nông lăng anai lĕ añăm ƀong jơman phara mơ̆ glai klô ƀu-eng kơ ƀing gơñu.

Kiăng rơyă añăm ate hla biap ƀăt ngôt hra tui hăng đưm mơtăm, mơnuih djuai ania M’nông prăp lui gơnam kiăng hơtuk rơyă, ngôt hra thâo buh mơn mơ̆ng ƀăt. Añăm tơpung ate hla biap kiăng hơmâo: hla biăp tha găp lăp, tơpung braih, ia hơbâo pơkra mơ̆ng kơđuh pơtơi krô arăng juăt hơbai añăm hơdâo, mơnong ƀudah akan, laih anun hơmâo rơsun glai, pơhăng tul, pơhăng mơtah, hra, ƀôt ngot, hat nêm. Bruă ruah hla biap tha găp lăp yơh phun ñu, anun yơh ngă añăm ate ñu jơman, ƀâo hiam phara. Lơ̆m rơyă tơsă, hla biap lăng dŏ mơtah hiam, bâo hiam, mih mih, ƀhol. Tơdah ta hơbai hla mơda, añăm ñu jŭ jŭ, lăng ƀu jơman ôh. Hla biap ta pĕ mơ̆ng ha pok hla, dăp hla klon hĭ, giong anun tă añĕ. Braih ta trăm amăng ia mơ̆ng hrơi hlâo kah kiăng ñu bô̆, hling ia, pioh ñu thu ia, giong anun tul amăng rơsung. Ia hơbâo pơtơi krô arăng juăt pơkra añăm hơdâo ăt jing gơnam yôm mn, hơmâo lu mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă ƀơi kual Dap Kơdư mă yua. Mă kơđuh pơtơi krô čuh ngă hơbâu, kuor amăng ia ƀlăng, hlong mă ia či rơyă añăm.

Lơ̆m prăp lui djŏp laih añăm či hơbai, ta pơtŏ apui, drong gŏ ia hơbâo pơtơi truh kơ bluk. Giong anun ta yong trun gŏ, brơi hla biap luk hrŏm tơpung braih, ta kuor nao kuor rai, tơdơi kơ anun dur gŏ amăng tơpur. Pioh lui hnun sui mơ̆ng 4 truh kơ 5 mông, giong anun drong đĭ hăng apui rơyă dong, ta pơtơdu apui jă anet đôč truh kơ ia bluk; kuor kiăng ngôt hra, rơsun glai, hat nêm, pơhăng mut hrŏm ƀăt jơman djơ̆ đok.

Amai H’Bơi, dŏ ƀơi plơi Phú Lợi, să Quảng Phú, tơring glông Krông Nô, tơring čar Dak Nông brơi thâo, kiăng rơyă añăm ate anai jơman ta khŏm ruah hla biap tha găp lăp gơ̆. Tơpung braih ta tul săn mơn, laih anun ia hơbâo pơtơi krô ta buh nao găp ƀrô kiăng ñu mơmih jơman, kiăng tơpung ñu kuit. Añăm tơpung ate hla biap lăng mơtah kah mơ̆ng jơman. Yă H’Bơi lăi:

“Hlâo či rơyă añăm tơpung hla biap lĕ ta hơtuk bluk ia hơbâo ƀơ̆i, giong anun ta plĕ nao hla biap hơmâo luk hrŏm hăng tơpung, kuor lui hlâo laih, giong anun ta buh nao aset hra kiăng añăm tơpung hơmâo ia mơtah hăng jơman, ta ƀu hơmâo buh hra ƀôt kañ ôh, hŭi ñu kơñĭ, añăm tơpung ate hla biap juăt hơmâo hơbai hăng mơnong, akan ayun, ngôt hra, pơhăng mơtah, pơhăng tul, rơsun glai, hat nêm. Djuai ania M’nông juăt ƀong añăm tơpung ate hla biap rim hrơi, yua dah tơpung hla biap hơmâo anŏ jơman, tha, čơđai lêng kơ thâo ƀong soh, ƀong ñu jơman djơ̆ đok djuai ania M’nông gơmơi biă”.

 

Lơ̆m ƀong añăm tơpung hla biap ñu ƀâo hiam, hăng her her, ƀăt jơman mơ̆ng tơpung hăng hla biap. Añăm anai ta ƀong pơ ala asơi tŭ mơn, ƀudah ƀong hrŏm hăng asơi ăt djơ̆ mơn. Lu mơnuih mơhao ƀong añăm anai yua hơmâo anŏ jơman, hơ-ik mơ̆ng mơnong akan, anŏ mih mơ̆ng tơpung, anŏ ƀâo hiam mơ̆ng hla biap, rơsun glai, ƀong hrŏm hăng asơi rơmuan jơman kơtang kơtit. Añăm anai ñu jơman, ƀong hơmâo pran, klă kơ kian pruăi mơn, klă biă kơ ƀing tha hăng čơđai.

Lu mơnuih djuai ania M’nông thâo pơkra añăm biap, laih anun lăng anai jing añăm ƀong jơman, añăm ƀong phara mơ̆ng djuai ania gơñu. Anai lĕ añăm ƀong ƀu dưi kơƀah ôh amăng gơnam ƀong huă rim hrơi, amăng hrơi ngui ngor, pơdô̆ rơkơi bơnai, amăng hrơi hơmâo mơnuih djai, hơmâo neh met wa rơyă amăng hrơi čơkă tuai mơ̆ng ataih rai ngui, kiăng ƀong djơ̆ añăm jơman mơ̆ng djuai ania M’nông. Amai H’Bơi, dŏ ƀơi plơi Phú Lợi, să Quảng Phú, tơring glông Krông Nô, tơring čar Dak Nông lăi:

“Añăm tơpung ate hla biap hơmâo mơ̆ng đưm hlâo laih, arăng juăt ƀong na nao yơh, añăm tơpung hla biap jing gru grua mơnong ƀong huă mơ̆ng djuai ania M’nông mơ̆ hlơi hlơi amuaih ƀong soh yơh, ƀu kơnong djuai ania M’nông ôh, djuai ania Yuan, wơ̆t hăng djuai ania pơkŏn hai ăt amuaih ƀong mơn, añăm tơpung hla biap juăt hơmâo rơyă či pŭ kơ tuai, rơyă amăng hrơi ngui ngor ngă yang rơbang yơh lu biă mă”.

 Ră anai, tơlơi hơdip mơ̆ng mơnuih djuai ania M’nông mah pơplih laih, dơnap tui laih, samơ̆ añăm tơpung ate hla biap jing añăm ƀu thâo kơƀah ôh rim hrơi. Añăm ƀong hơmâo mơ̆ng glai klô samơ̆ jơman, ƀong ñu hơmâo pran jua. Bruă hơtuk rơyă na nao añăm tơpung ate hla biap ăt jing gru grua hiam mơ̆ng mơnuih djuai ania M’nông mơn.

Y Sưng Phê Ja/Siu H'Mai Pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC