Anai lĕ djuai ania dŏ hơdip amăng kual Dap kơdư, hơdip jê̆ giăm hăng glai rưng, mơnuih djuai ania Bahnar lêng kơ pơmĭn tơlơi djai brŭ ƀu djơ̆ abih mơtăm ôh. Hrŏm hăng tơlơi hơdip tŭ tă ră anai, ăt hơmâo tơlơi hơdip pơkŏn dong mơn, anun lĕ ƀing atâo, yang rơbang dong. Mơng tơlơi pơmĭn anai, mơnuih djuai ania Bahnar hơmâo sa tơlơi ngă yang yôm phara, anun lĕ ngă yang pơthi (anai lĕ ngă yang ngui hrŏm atâo hlâo kơ glăi pơ lŏn ia ơi yă). Ăt hăng tơlơi yôm anun, ngă yang pơthi ƀu djơ̆ kiăng čok hia hning rơngô̆t ôh, mơ̆ mơnuih ƀôn sang ăt atông čing, mơñum tơpai čeh, ayun suang mơ-ak kar hăng tơlơi ngă yang ngui hrŏm atâo tal rơnuč. Hăng sa amăng hơdôm tơlơi ƀu kơƀah ôh amăng tơlơi ngă yang pơthi anun lĕ pơdong rup trah. Anai lĕ bruă kiăng pơdah pran khăp mơng mơnuih dŏ hơdip hăng atâo. Mơnuih kač rup Đinh Tiến Hải, mơnuih sui thun kơsem min gru grua, rup rap kual Dap kơdư brơi thâo:

“Lơm sa čô mơnuih djai, arăng lăng aka ƀu glăi pơ lŏn ia ơi yă mơtăm ôh, mơ̆ pơplih mơng ƀuh ƀơi anăp hơdai nao jing atâo. Tui tơlơi pơmĭm hlâo adih, abih bang kông ngăn amăng sang anŏ djuai ania Bahnar, hơmâo hơget lêng kah pơpha brơi atâo ha bơnah, samơ̆ kông ngăn anun kiăng ngă brơi phara, ƀudah ƀoh luh ƀudah teng brơi ƀeh ƀoh. Truh hrơi ngă yang pơthi, arăng pơmĭn mơnuih djai amra đuăi ataih hlao mơtăm yơh, yua anun mơnuih dŏ hơdip pơdah pran khăp pap mơng ƀing gơñu kiăng trah rup kyâo. Hơdôm rup trah pơdong ƀơi pơsat anai amra pơ ala brơi mơnuih dŏ hơdip kiăo tui atâo glăi pơ lŏn ia ơi yă, anih dŏ kơ yang rơbang. Ngă yang pơthi giong, rup trah arăng amra pơdong ƀơi pơsat hlao”.

Kiăng trah rup pơdong ƀơi pơsat, mơnuih amăng sang anŏ hăng kơnung djuai djă ba jông bok mut nao amăng glai koh trôm glăi sa ƀĕ kyâo, laih trah jing rup kyâo. Ƀing gơñu ruah kyâo prong giăm 30 cm ƀudah prong ƀiă kiăng trah rup. Trah rup kơnong yua jông, thong bok, gai ƀoh, ƀing rơgơi kơhnâo hăng mơnuih amăng plơi pla trah rup ăt ƀu kiăng anet prong bơkơnar ôh, mơ̆ hluai tui tơlơi hor, ƀing gơñu pơdah pran khăp pap kiăng trah jing rup tui hluai pô hăng tơlơi anai ngă kơ rup trah jing gơnam pơƀuh yôm hăng hơmâo bơngăt dong.

Hơdôm rup trah pơdong amăng pơsat đa lĕ rup čim brim, hlô mơnong ƀudah hơdôm gơnam yua rĭm hrơi. Samơ̆ arăng juăt pơdong lu rup trah, đa rup ding dong, đa ding dŏ, đa glăk pơkuar nao rai kar hăng glăk dŏ hơdip, rĭm boh rup pơdah ƀô̆ mơta phara mơn. Rup truh juăt ƀuh hloh ƀơi pơsat lĕ rup ding dŏ, tŏ kang, dưm tơngan ƀơi tơ-ut, ƀô̆ mơta hning rơngô̆t glăk nao pơ ataih. Đa hơmâo mơnuih brơi thâo: Rup anai pơ ala brơi mơnuih amăng sang anŏ tơhrơi kah hăng mlăm dŏ bơră ruai, čok hia. Hrŏm hăng anun ăt hơmâo lu rup pơdah ƀô̆ mơta hok mơ-ak kơ ană mơnuih anun lĕ: rup atông čing hơgor, tăp pơdai, đah kơmơi pi kian, đa wŏt rup pit đih hrŏm dong…Lăng nao hơdôm rup rap anai, arăng amra huăi hŭi ôh, mơ̆ ăt pơdah tơlơi pơmĭn hiam klă. Tơlơi djai brŭ aka ƀu abih hlâo ôh, mơ̆ amra pok blung sa tơlơi hơdip phrâo. Abih bang anăp nao tơlơi mơ-ak klă, anun lĕ găn rơgao hĭ thun blan dŏ hrŏm, pơđut hĭ, tơdơi anun ăt pot glăi hơdip kar hăng ană mơnuih. Mơnuih kač rup Đinh Tiến Hải brơi thâo:

“Ƀing rơgơi kơhnâo ră anai dưi trah jing rup hiam hloh, samơ̆ kiăng hơmâo sa boh rup pơdong ƀơi pơsat hơmâo bơngăt tui anun ƀu djơ̆ hlơi hlơi lêng kơ dưi ngă. Yua arăng trah rup kyâo ƀu djơ̆ kar hăng gơnam pioh pơdong đôč ôh mơ̆ ăt kiăng hơmâo bơngăt dong. Ƀing gơñu abih pran jua kiăng dưi trah sa boh rup, yua anun lăng rup trah yôm phara biă mă”.

Ƀing mơnuih trah rup kyâo dưi ba glăi tơlơi jê̆ giăm amăng tơlơi hơdip mơda amăng hơdôm boh rup. Lơm lăng nao hơdôm boh rup ƀơi pơsat, ƀing ta amra ƀuh ha bơnah gru grua mơng plơi pla kah hăng phiăn juăt yôm phara. Mơnuih djai lơm dŏ hơdip rup rap hiưm pă, ngă bruă hơget, pran jua hơdip hiưm pă…pran khăp pap mơng sang anŏ hăng atâo ăt tui anun mơn…ha bơnah hơmâo pơdah ƀơi hơdôm boh rup. Yă Lương Thanh Sơn, Khua sang djă pioh gơnam gru grua tơring čar Dak Lak hơđăp brơi thâo:

“Wŏt gah kơdư hăng gơnung kual Dap kơdư, arăng lăng yôm biă mă bruă pơdong rup trah ƀơi pơsat. Arăng juăt trah ƀoh tong ten, kiăng hiưm pă hiam hloh brơi kơ atâo, lơm anun gah dơnung kual Dap kơdư, pơga jum dar pơsat arăng pơdong rup hlô mơnong jê̆ giăm ană mơnuih”.

Hơdôm boh rup pơdong ƀơi pơsat djuai ania Bahnar jing gơnam trah yôm phara, tơlơi anai pơdah tơlơi pơčeh, tơngan rơmoăn rơmĕ hăng tơlơi pơmĭn mơng djuai ania. Rup trah mơng djuai ania Bahnar ăt pơgôp djă pioh gru grua yôm phar ƀơi Việt Nam dong./.