VOV4.Jarai - Gong phun jua pơhiăp dêh čar Việt Nam hrơi anai dưi čơkă, ư-ang hơdor glăi 77 thun Hrơi pơdŏng. VOV hơdôm thun rơgao hmâo gum hrom hăng tơlơi pơđĭ kyar hrom hăng lŏn ia, ư-ang lĕ ƀirô pôr pơhing lu jơlan, ba tơlơi pơhing truh djop sang. Hmâo sa khul mơnuih kreh kruñ tuh rơyuh pran jua kơ jua pôr por ataih, jing mơnuih mă bruă gah măi mok pôr pơhing ƀu lui raih, yăk rơgao tơlơi tơnap kiăng glông pôr pơhing hluh gah, rơđah, ataih, prong, djơ̆... Ƀrô djơ̆ tal hơdor glăi 77 thun hrơi pơdŏng Gong phun jua pơhiăp dêh čar Việt Nam, rơkâo pioh mông lăi pơthâo kơ ƀing gơyut hmư̆ brô giăm ataih kơ ƀing mơnuih mă bruă măi mok pôr pơhing hăng bruă mă kret kruai, djă pioh jua pôr por hyu djop kual:

Mơng kơčong čư̆ dlông tal 2 ƀơi tơring čar pơ̆ akô̆ lŏn ia Hà Giang – Chiêu Lầu Thi. Tui hăng tơlơi Dao lĕ dua rơpăn tal gơnăm yua kơ kiăng đĭ hăng kơčong čư̆ khom yak rơgao 9 anih čun čue... Tui anun mơn thun 2020 sa Anom pơtui jua pơhiăp lŏn ia ta hmâo pơdŏng đĭ hăng dlông kơčŏng čư̆ gơnăm gôm anun. Dô̆ gak wai ƀơi anai kơnong kơ hmâo 2 čô mơnuih mă bruă măi mok, gơñu mơng gong phun pơtui jua pơhiăp VN1, CK2 ƀơi Hà Nội rim blan pơplih nao rai sa wot nao gak. Ƀơi anom pơtui jua pơhiăp anai, ataih hăng akô̆ ia adơi ayong khom djă pioh rim tơdjoh ia hơjan kiăng yua kuh thun. Samơ̆ kơđai glăi ƀơi anai pơsah lu biă. Ayong Cao Hoàng Tiến ruai glăi: “Tơhrơi thu ăt kah hăng hrơi hơjan mơn, tơdah bôh sum ao thơ čơhmu sa wot hrơi tơjuh ăt ƀu thu ia mơn, laih anun ia lĕ kơƀah anun yơh pleh sum ao hă, dưm mut amăng vali truh kơ hrơi abih dô̆ gak lĕ yua bơnai boh brơi”.

Ƀing khua pơ ala trơ̆i bơnal mă yua Anom pơtui jua pơhiăp lŏn ia Chiêu Lầu Thi, ƀơi să Hồ Thầu, tơring glông Hoàng Su Phì, tơring čar Hà Giang (rup CTV News)

Ƀơi anih ataih mơng mơnuih ƀôn sang, kiăng hmâo añăm hla rok, hmâo braih huă, ƀing gơñu ăt dô̆ tơguan truh hrơi pơdă sĭ, tui hăng neh wa trun ƀơi tơkai čư̆ blơi hăng gui glăm đĭ pioh ƀong amăng sa rơwang hrơi tơjuh. Ƀơi kual čư̆ dlông hmâo tal hơjan sa blan mơtăm, adơi ayong ƀu dưi nao čơ khom ƀong mì tôm kiăng kơ rơgao hrơi. Kơthel tal 3 phrâo rơgao pioh glăi kơ ƀing ayong tơlơi pral bơngat, ƀơi anih dlông rơbêh kơ 2.000m bơhmu hăng jơlah ia rơsĭ, angin pưh thơthur, mưn kah hăng kor prah đuăi abih bang, grôm klă na nao... dô̆ amăng sang pok măi mơ̆ kơnong kơ huĭ grom klă ngă răm măi.

Bruă mă mơng ƀing gơñu lĕ rim hrơi tui anun soh, tơgŭ mơng 4 mông mơguah pok măi pơtui jua pơhiăp glông VOV1 hăng glông VOV4 djop djuai ania ƀiă pioh pok kơ neh wa hmư̆ ƀơi hơdôm bôh tơring čar Hà Giang, Tuyên Quang, Yên Bái, Cao Bằng... Gơñu thâo lĕ, tui jua pơhiăp ƀu dưi tơ̆i đưn ôh kiăng neh wa hmư̆ tơlơi pơhing mơng Hà Nội, hơdôm hơdră bơwih ƀong, pơdŏng tơlơi hơdip sang anô̆... Hơdôm mơnuih mă bruă gah măi mok pôr pơhing hăng lu mơnuih mă bruă pơkon leng kơ hmâo ană anet... tal anai Brô hmâo pơtui lu tơlơi čih lăi nao kơ hrơi pok phun thun hrăm phrâo ngă ƀing gơñu...dŏ ƀu hơđong dŏng ƀu asuk. Tơdah ră anai pơ̆ sang, sit yơh amra ba ană nao blơi prăp hơdrôm hră, hră čih, sum ao hiam kơ thun hrăm phrâo... Bơ̆ ƀơi anai ƀing gơñu kơnong kơ thâo iâu telephon pơsur ană bă gir run đôč.

Ƀơi anih pơtui jua pơhiăp Dơnung Tŏng krak pơdŏng ƀơi tơring glông Thuận Nam tơring čar Ninh Thuận lĕ pơ-iă hang ha hrơi mơtăm, pơ-iă hơ-uh sa blan. Gong phun pơtui jua pơhiăp kual Dơnung Tŏng Krah dưi hmâo Gong phun jua pơhiăp dêh čar Việt Nam ba mut mă yua thun 2021. Bruă mă phun mơng Gong phun jua pơhiăp lĕ pơtui jua pơhiăp đơ đam kual Ia Rơsĭ Ngŏ hăng dua bôh bul ia rơsĭ Hoàng Sa hăng Trường Sa mơng lŏn ia. Amăng tơlơi ƀu dưi ruah mơnuih mut mă bruă anun gưl dlông hmâo pơphun pơplih mơnuih mă bruă mơng hơdôm gong phun pơtui jua pơhiăp kual Tŏng Krah hăng kual Dơnung nao mă bruă. Ayong Quảng lăi pơthâo hăng ană bơnai hăng adơi ayong Gong phun jua pơhiăp An Hải, Đà Nẵng – anih ñu dô̆ mă bruă rơbêh kơ 20 thun kiăng nao pơ̆ anun mă bruă... Ayong Quảng brơi thâo: “Sang kâo hmâo dua čô ană glăk thun ƀong huă, hrăm hră (sa anih 11, sa anih 8) kiăng biă tơlơi ƀuh ƀô̆ mơng pô ama, samơ̆ yua kơ bruă mă, yua kơ glông pôr jua pơhiăp kâo ƀu huĭ kơ ataih mơng sang amra rai pơ̆ anai kiăng čơkă bruă mă...”.

Khua Gong phun VOV Đỗ Tiến Sỹ čuă Gong phun pơtui jua pơhiăp VN2

Hrơi blung a nao pơ̆ Gong pôr jua pơhiăp Dơnung Tŏng Krah dêh čar ñu ƀu tlaih ôh anô̆ hling hlang yua kơ gŏng pơtui pơhiăp dưi pơdŏng ƀơi anih kơtuăi čuah ataih mơng kual krah tơring glông Thuận Nam truh rơbêh kơ 30 km, rim wot yak tơbiă gah rơngiao pel ĕp măi mok, hrĕ, tơmeh lĕ bưp čruah hang ngă thu tơkai. Pha ra hăng Chiêu Lầu Thi, pơ̆ Thuận Nam 4 bơyan pơ-iă hang, sum ao ƀơi anai boh giong čơhmu hơdôm phul mơnit hă thu kreñ laih... samơ̆ ăt kơnong kơ tơdơi kơ hơdôm blan lĕ ao akô̆ jing kơñĭ abih yua kơ ia bơmun khoer hram djơ̆ ia rơsĭ. Ayong Quảng hmâo mă bruă ƀơi Gong phun jua pơhiăp dêh čar Việt Nam 20 thun laih. Ñu tôm ƀuh ƀô̆ laih ƀơi kơčong čư̆ Bà Nà, Sơn Trà... yua anun ñu thâo tơlơi yôm phăn mơng glông pơtui jua pơhiăp. Quảng ruai kơ hơdôm tơlơi rơgao lom dô̆ gak glông pôr pơhing ƀơi kơčŏng čư̆ Bà Nà, Sơn Trà (Đà Nẵng) mơ̆ kah hăng pơ-ư pơ-ang hơdôm bôh than dưi ngă. “Thun 2021, mông dô̆ gak glông pôr ƀơi anom pơtui jua pơ̆ bul ia rơsĭ Sơn Trà djơ̆ hơdôm hrơi hmâo kơthel tal 9 ngă ƀơi Đà Nẵng. Ha mlăm angin kual bul ia rơsĭ kah hăng hơđuh đĭ anom pơtui jua pơhiăp. Bưng mơn pluh thun hăng anai, găn rơgao hơdôm tal kơthel ngă anet prong, glông pôr jua pơhiăp ƀơi An Hải, Sơn Trà ăt hluh gah mơn...”.

Ră anai rai pơ̆ anai, Gong pơtui jua pơhiăp kual Dơnung Tŏng Krah, hơdôm tơlơi găn rơgao anun hmâo ayong Quảng lăi pơthâo hăng adơi ayong, ñu lăi: “Ƀing gơmơi thâo hluh kơ glông pôr pơhing Gong phun Dơnung Tŏng Krah pôr ƀơi djop kual Ia Rơsĭ Ngŏ, pôr pơhing kơ mơnuih hyu amăng ia rơsĭ mă akan hơdang, kơ mơnuih apăn bruă tơhan ling tơhan ƀơi bul ia rơsĭ Trường Sa yua anun jai hrơi kơthel hơjan prong glông pơtui jua pơhiăp khom rơđah bôh pia kiăng neh wa hăng mơnuih apăn bruă tơhan ƀơi bul ia rơsĭ, ƀơi ia rơsĭ hmâo tơlơi pơhing pơkă lăng ayuh hyiăng kiăng bĕ pơglôm. Rim adơi ayong ƀơi bul ia rơsĭ, neh wa hyu mă akan hơdang lăi pơthâo glông pôr pơhing hơđong mơn, hmư̆ rơđah ƀing gơmơi mơ-ak biă yua kơ bruă mă kreh kruñ mơng pô hmâo djru laih ƀiă laih tơlơi pơđĭ kyar bơwih ƀong mơnuih mơnam mơng lŏn ia hăng pơgang ia rơsĭ mơng Lŏn ia”.

Tơhrơi ăt kah hăng mlăm, ƀơi hơdôm kơčŏng čư̆ glông gơnăm gôm Mẫu Sơn (Lạng Sơn), Phia Oắc (Cao Bằng), Cổng Trời (Hà Giang); Pha Đin (Lai Châu); Núi Quế (Quảng Nam); Bà Đen (Tây Ninh), ƀơi anih dlông Đaklak, kơtuăi Ninh Thuận ƀudah amăng krah kual lŏn dăo ia krông Cửu Long... hơdôm mơnuih mă bruă măi mok ƀu huĭ kơ hrơi rơ-ŏt tret, mlăm hơjan hơđuh đua, đa lĕ pơ-iă kah hăng anga apui, lom kơthel kah hăng kur ba abih bang mơnuih ăt dô̆ gơgrong kơjăp mơn, dô̆ mă bruă kiăng kơ glông por jua pơhiăp pôr hyu dlông hloh, ataih hloh mơng kual dlông nao pơ̆ bul ia rơsĭ, mơng plơi prong truh plơi pla hăng gôm ƀơi djop kual rŏng lŏn tơnah./.

            Pô čih pơhing Đồng Mạnh Hùng (VOV): Čih – Siu H’ Prăk: Pơblang