Ƀơi yŭ phun kyâo prong pơ hnoh ia, ƀơi đing ia rô ƀơ ƀrĕ, yă H’Djuôn Niê (amĭ Tuir), dŏ ƀơi ƀuôn Phơng, să Ea Tul, tơring glông Čư̆ M’gar, tơring čar Dak Lăk hri tơlơi ñu phrâo hrăm. Tơlơi akhan hri akhan kơ Dăm Yi, amăng anun hơmâo lu glông akhan kơ pin ia ƀuôn Sah B, să Ea Tul hrơi anai. Yua phrâo hrăm anun jing ñu juăt hrăm mă hơjăn ñu kiăng hơdor. Yă H’Djuôn brơi thâo, tong krah thun anai, ñu mut hrăm pơ anih pơtô akhan hri hơmâo pơphun ƀơi să Ea Tul. Amăng 2 blan, ñu hơmâo ƀing kơhnăk pơtô brơi hơdôm tơlơi akhan hri juăt hmư̆ mơ̆ng djuai ania Êđê, pơtô brơi hri, pơtưh. Tơdơi kơ giăm 20 thun kah mơ̆ng hơmâo anih pơtô hri, ñu hmư̆ hing, ñu nao čih anăn hrăm hlao mơtăm.

“Pô kâo mah arăng pơtô suang, adoh kưt hai kâo kiăng hrăm soh. Yua hnun lơ̆m hơmâo anih hrăm anai kâo mơ-ak biă, laih anun amra gir mơ̆ng anai truh kơ tơdơi dưi pơtô glăi ană tơčô amăng sang anŏ thâo abih hơdôm tơlơi kâo hơmâo hrăm, laih anun gơñu amra rơgơi hloh yua dah hơmâo hrăm klă hloh. Wơ̆t hăng ay-ray, kưt, adoh pơtưh ăt kiăng ană tơčô hrăm abih či djă pioh”.

Anih pơtô akhan hri yua Gơnong bruă gru grua, bơkơjăp drơi jăn hăng tuai čuă ngui Dak Lăk pơphun ƀơi să Ea Tul gah kơčăo bruă Djă pioh hăng pơtrut tui gru grua ngui ngor ngă yang rơbang ƀơi tơring čar Dak Lăk. Kơčăo bruă hơmâo Anom bruă Ngă hrŏm jar kmar tơring čar Jeollabuk (Hàn Quốc) djru. Hơmâo laih giăm 30 čô mơnuih hrăm lĕ neh met wa djuai ania Êđê ƀơi să Ea Tul, hrăm hrơi mơmot 3 wơ̆t lơ̆m sa wơ̆t hrơi tơjuh. Gum pơtô, mơnuih kơhnăk Y Dhin Niê (ama Ruin), dŏ ƀơi ƀuôn Triá, să Ea Tul lăi: pô ñu thâo gru grua djuai ania ƀiă yua hơmâo mơ̆ng anih pơtô thun 2004 yua nghệ nhân ưu tú Y Wang H Wing pơtô. Mơ̆ng anun truh ră anai, ñu hơmâo nao lu anih či akhan hri hăng pơƀuh gru grua hiam mơ̆ng djuai ania gơñu kiăng lu dêh čar thâo. Bơ ră anai hơmâo anih pơtô hrăm baih, ñu dưi pơtô glăi hơdôm tơlơi ñu thâo kiăng lu neh met wa thâo hăng djă pioh.

“Pô kâo kiăng djă pioh biă yua sit pô ñu hơmâo ơi yă mơ̆ng hlâo mơn pơtô glăi. Kâo pơtô neh met hrăm akhan hri Dăm Yi. Tơdah gơñu kiăng hrăm dong kâo pơtô brơi tơlơi akhan pơkŏn dong. Kâo kiăng ƀing nao hrăm gir hơdor tơlơi hrăm, hrăm na nao, djă pioh hăng pơtô glăi kơ ƀing hlơi amuaih či hrăm”.

Hrŏm hăng anih pơtô tơlơi akhan hri ƀơi să Ea Tul, anih pơtô pơtưh mơ̆ng djuai ania Êđê ăt hơmâo pơphun ƀơi să Čuôr Dăng, tơring glông Čư̆ M’gar. Anih hrăm hơmâo 20 čô, lêng kơ hlăk ai djuai ania Êđê ƀơi să tui hrăm. Ƀing mơnuih nao hrăm hơmâo ƀing kơhnăk pơtô glăi tơlơi adoh akhan đưm, pơtô tơlơi pơtưh, pơƀuh tơlơi akhan hri amăng tơlơi hơdip mơda rim hrơi. Amai H’Tuyết Niê, ƀơi ƀuôn Čuôr Dăng A, să Čuôr Dăng, tơring glông Čư̆ M’gar:

“Mơ̆ng hơdôm hrơi hrăm kâo hơmâo hrăm tui laih anun amra pơtô glăi kơ ană amon tơdơi anai či thâo hluh hloh kơ tơlơi adoh Kưt, ay-ray kiăng ană tơčô tơdơi anai thâo gru grua ơi yă ta mơ̆ng hlâo pioh glăi kơ ƀing ta, kiăng huăi wơr rơbit gru grua boh thâo đưm, tơlơi phiăn mơ̆ng djuai ania Êđê”.

Hrŏm hăng anih pơtô akhan hri hăng hiăp pơtưh tơlơi Êđê, Gơnong bruă gru grua, bơkơjăp drơi jăn hăng tuai čuă ngui Dak Lăk ăt pok anih pơtô atông čing Arap wơ̆t hăng suang mơ̆ng djuai ania Jarai ƀơi să Ea Sol, tơring glông Ea H’leo; brơi čing hăng eng ao đưm kơ grup atông čing, grup suang. Gơnong bruă ăt hơmâo sem lăng, hyu hơduah ĕp yŭ čing, tơlơi pơtưh mơ̆ng djuai ania Êđê či čih glăi, in hơdrôm hră. Ơi Lại Đức Đại, Kơ-iăng khua Gơnong bruă gru grua, bơkơjăp drơi jăn hăng tuai čuă ngui Dak Lăk brơi thâo, hăng tơlơi gum djru mơ̆ng Anom bruă Ngă hrŏm Jar kmar tơring čar Jeollabuk (Hàn Quốc), hơdôm bruă djă pioh gru rgua ƀơi tơring čar hơmâo ngă kơtang, tŭ yua biă. Anai ăt jing tal 2 tơring čar Jeollabuk djru kơ Dak Lăk, prăk djru hơmâo truh kơ 55 rơbâo dolar Mi.

“Tơring čar Jeollabuk lăng yôm biă tơlơi ngă hrŏm mơ̆ng tơring čar Dak Lăk laih anun gơñu pơđĭ tui laih prăk djru. Jai hrơi gơñu lăng bruă djru anun yôm biă, ngă hiam klă amăng tơlơi hơdip amăng bruă djă pioh răk  lui gru grua ngui ngor atông čing hăng gru grua yôm pơkŏn. Mơ̆ng tơlơi djru mơ̆ng tơring čar Jeollabuk ƀing ta ƀuh tơlơi ƀing ta kiăng ngă amăng bruă djă pioh răk lui hăng pơtrut tui gru grua anai, khŏm kiăng lăng ba hloh dong. Dêh čar gơyut, tơring čar gơyut hơmâo tơlơi pơmin hiam djru lăng ba gru grua ƀing ta tui anun, sit pô ta khŏm gir hloh, gir 2, 3 wơ̆t pơhmu hăng hơdôm tơlơi ƀing ta gir mơ̆ng hlâo adih”.

Tơring čar Dak Lăk ră anai hơmâo 3 gru grua ngui ngor ngă yang rơbang dêh čar hơmâo akhan hri Êđê hơmâo tŭ yap thun 2014; Tơlơi hiăp pơtưh Êđê hăng ngă yang Pơpŭ thun tha mơ̆ng djuai ania M’nông hơmâo tŭ yap thun 2022. Hơmâo anih pơtô hrăm, amra djru klă hloh či bang hyu, pơtrut tui gru grua hiam amăng plơi pla, mơ̆ng anun pơđĭ tui boh tŭ yua djă pioh, răk rem gru grua yôm amai amăng hrơi blan pơ anăp.