VOV4.Jarai-Amăng hơdôm hrơi mơak Jơnum pơplông “Kâo khăp lŏn ia kâo”, Anom bruă hlăk ai tơdăm dra mut phung tơring čar Dak Lak hơmâo pơphun jơnum pơplông adoh tơlơi adoh bơni hơkrŭ, hlăk ai adoh đưm hăng pĕ gông atông čing djuai ania. Mơ̆ng anun, lu hơdră tơlơi adoh suang mơ̆ng hlăk ai djop tơring glông ba pơdah hơmâo pơphun hăng lu mơta, pơdah rai gru grua hiam adoh suang phara tơring, kual ƀuh rơđah biă mă.

Jua  atông čing čơkă tuai hmư̆ ik ăk ngă kơ anih pơdah tơlơi pơplông akŏ ñu pơtô lăi kơ hơdôm tơlơi adoh hơkrŭ đưm dêh čar ta tơ-ua đĭ, ƀing hlăk ai adoh tơlơi đưm hăng pĕ gông atông čing djuai ania kơdok kơdor mơtam yơh. Ƀing tơdăm, dra djuai ania Êđê amăng drơi jăn buh eng ao, mơtuai gru đưm djuai ania atông čing rah yut suang rah, pơhrôp glăi tơlơi phiăn jak, iâu mơñum tơpai mơ̆ng djuai ania Êđê jum tuai. Anai lĕ tơlơi pơplông atông čing kram đưm mơ̆ng djuai ania yua hlăk ai tơdăm dra mut phung tơring glông Krông Ƀŭk pơdah tal anai. Y Thu Mlô, dŏ pơ ƀôn Tlam, să Čư̆ Pơ̆ng, tơring glông Krông Ƀŭk lăi, tơdơi kơ 2 thun pơdơi hĭ yua bơbeč djơ̆ mơ̆ng klin kheng, tal pơplông anai yơh mông gêh găl pơtum glăi, pơtô hrăm dơ̆ng hơdôm tơlơi atông čing gru đưm hơmâo hrăm mơ̆ng hlâo.

“Rai pơplông tal anai mông gêh găl pioh ƀing gơyut amăng plơi pla pơplông, bưp nao rai hrăm tơdruă amăng tơring glông atông čing, laih anun adoh bơni tơlơi hơkrŭ. Kơnong kiăng hrăm nao rai tơdruă đôč. Ƀuh tơdơi kơ pơdơi hĭ yua klin kheng ngă bruă pơdah gru grua, adoh suang ƀiă tui pơphun. Mơ̆ng anun, jing mông pơtrut đĭ pơphun bruă ngă gru grua hiam mơak adoh suang amăng plơi pla”.

Hơdră tơlơi adoh suang pĕ gông atông čing djuai ania grup Krông Ƀŭk

Hăng 48 mơta tơlơi adoh suang amăng 3 hơdră phun anun lĕ hơdôm tơlơi adoh bơni kơ bruă hơkrŭ, adoh đưm hăng pĕ gông atông čing djuai ania, giăm 300 čô tơdăm dra ƀing adoh suang ƀu djơ̆ lăi mơnuih kơhnăk ôh, gơñu lĕ tơdăm dra mut phung, hlăk ai, mơnuih apăn bruă khul grup ƀơi 16 boh sang bruă, tơring glông, sang hră, hrăm bruă kual Dap kơdư laih anun grup mơnuih lăi pơthâo hơdră nao pơplông. Rĭm grup lêng kơ ba hơdră tơlơi adoh hơmâo ruah mă phara mơ̆ng plơi pla kual, tơring gơñu pô, sa gru grua hiam amăng plơi pla mơnuih ƀôn sang anih gơñu dŏ hơdip mơda pioh pơhrôp glăi.

Hrom hăng er tơlơi adoh đưm, pĕ gông atông brô̆ djuai ania kah hăng adoh ei rei, atông čing kram gah djuai ania Êđê, adoh đưm djuai ania Mnông, Bahnar lĕ, dŏ hơmâo lu er tơlơi adoh hiam phara mơ̆ng mơnuih ƀôn sang gah kơdư dêh čar anun lĕ tơlơi adoh đưm quan họ Bắc Ninh, ayup diăp hla, ayup đing diăp djrao, đing ale ajŭt ƀudah adoh Then djuai ania Tày ăt hơmâo lu anom bruă ba pơdah hrom mơ̆n.

Grup mơ̆ng Ƀuôn Đôn hơmâo hơdră atông čing djuai ania Lao

hrom hăng suang Lam Wông

Biă mă ñu, tơring glông Ƀuôn Đôn pơdah atông čing djuai ania Lao hrom hăng suang Lam Vông, lăng hiam mơak biă mă, kơdok kơdor. Y Nôly Kƀuôr djuai ania Êđê, dŏ pơ să Krông Na, tơring glông Ƀuôn Đôn, Khua grup pơdah tơlơi adoh suang atông čing đưm Lao să Krông Na lăi, hăng tơlơi hor djă pioh gru grua đưm hăng tơlơi adoh suang djuai ania Lao, grup gơñu ƀơi să Krông Na ƀing tơdăm ngek dra muai soh akŏ pơjing grup atông čing djuai ania Lao, pơtop hrăm mă hăng hyu pơdah pơ djop să sit hơmâo tơring glông pơphun. Mah rĭm čô mơnuih amăng grup, gun lu bruă mă, samơ̆ ding kơna amăng grup ăt dăp mông hrăm atông čing na nao sit hơmâo mông wăn.

“Tal pơplông kah hăng anai, grup gơmơi ăt hơmâo hrăm glăi laih sa wơ̆t hrơi tơjuh amăng hrơi năm hăng hrơi tơjuh ƀudah hrăm amăng tlam mơmŏt kah ƀing gơyut hơmâo mông wăn. Grup akŏ pơjing rai kiăng djă pioh gru grua hiam djuai ania Lao bơwih brơi kơ mơnuih ƀôn sang Việt Nam, djuai ania Lao dŏ pơ să Krông Na, ăt kah hăng ngă hrom pơplông pioh ngui ngor amăng hrơi ngă yang thun phrâo Bunpymay, dŏ lăi ƀong tết tui djuai ania Lao”.

Lu mơta gru grua hiam gah Kơdư pơdah thâo amăng mông pơplông

Pơđut tal pơplông, khul čom puang hơmâo jao 3 pri A, 6 pri B hăng 9 pri C kơ hơdôm hơdră adoh suang atông čing rơgơi hloh amăng 3 mơta tơlơi pơplông adoh suang. Pri sa kơ grup adoh suang tơring glông Čư̆ Mgar. Tui hăng tơlơi pơtong lăng mơ̆ng khua mua, lu anom bruă ngă hrom tal pơplông anai hơmâo tuh pơ alin lu prăk kăk, dăp hơdră hiam, djop  tui hăng akŏ bruă mơ̆ng khul čom puang lăi pơthâo, prăp lui djop mơta gông brô̆ čing hơgor laih anun pơdah lăng kơhnăk biă mă. Biă mă ñu, hơmâo hơdôm khul grup, ƀing nao pơplông lĕ lu hnơr mơnuih, čơđai sang hră ăt hơmâo mơ̆n djru hrom pơplông, ba truh tal pơplông tŭ yua. Ơi Lê Văn Hồng, Kơ-iăng khua anom bruă tơlơi adoh-suang, sang hră hrăm adoh suang gru grua mơak tơring čar Dak Lak, Khua khul čom puang tal pơplông lăi:

“Khul čom puang ăt mơak biă mă hăng ƀuh lu gơyut thun dŏ muai, čơđai sang hră djuai ania ƀiă, hơmâo khul tơdăm dra gơñu thâo djă pioh gru grua hiam đưm, atông čing hơgor mơak biă mă. Laih anun hơdôm mơta gông brô̆ čing hơgor hơđăp, biă mă ñu tơlơi adoh kual Dap Kơdư, ƀing gơñu adoh glăi hmư̆ mơak lăng hiam biă mă, hơmâo wơ̆t tơlơi adoh đưm djuai ania ƀiă mơ̆ng kual gah kơdư, biă mă ñu hơmâo đoh adoh tơlơi adoh đưm hmư̆ djơ̆ hơdră soh".

Lu hlăk ai pơdah thâo ia rơgơi tơlơi kơhnâo adoh đưm hăng pĕ gông djuai ania

Hăng lu hơdră tơlơi adoh suang hiam mơak, djă pioh gru kơđom kuăng, tal pơplông anai pơtô glăi djă pioh tơlơi adoh hơkrŭ đưm ƀing hlăk ai adoh tơlơi adoh đưm plơi pla pô, pĕ gông atông brô̆ djuai ania pơjing rai anih ngui ngor mơak tơpă brơi kơ hlăk ai tơdăm dra djop djuai ania amăng tơring čar Dak Lak hơmâo anih pơplông nao rai tơdruă. Mơ̆ng anun, râo pơdưh tơgŭ đĭ tơlơi khăp kiăng hơdră tơlơi adoh suang, djru djă pioh gru ama grua amĭ tơlơi adoh suang hiam đưm djuai ania ƀơi tơring čar Dak Lak.

H’ Xíu –pô čih: Nay Jek pơblang