Đing Pơng djuai gông brô̆ phara biă mă mơ̆ng djuai ania Sedang
Chủ nhật, 05:13, 26/05/2024 VOV4/Nay Jek pơblang VOV4/Nay Jek pơblang
VOV4.Jarai-Mơnuih djuai ƀiă ƀơi kual Dap Kơdư hơmâo lu mơta gông brô̆ hăng tơlơi adoh mơak hơ̆k hơr. Tơlơi hơdip mơda mơ̆ng ană plơi pla đưm adih jĕ giăm hăng glai kmrong arong pơtâo, yua anun gông brô̆, đing tơdiăp mơ̆ng djuai ania ƀiă kual Dap Kơdư lăi hrŏm, djuai ania Sedang hnun mơ̆n lêng kơ pơkra ming mơ̆ng kyâo ale, de djrao hơmâo amăng glai klô soh.

Mơnuih djuai ania Sedang (Hơdang) ƀơi tơring čar Kon Tum, hơmâo lu mơta djuai gông brô̆, kah hăng Tơrưng, Klong Put jing đing Pơng, đing tơdiăp, hơgor, jing čêng ta juăt čing hơgor, tơki ƀudah đing ayup, ting ning. Tơrưng hăng đing Pơng lĕ dua mơta djuai gông brô̆ mơnuih ƀôn sang mă yua lu hloh. Gơnam pơkra ming lĕ mă mơ̆ng kram ale de djrao pơ-ô đôč. Ơi Phan Văn Hoàng, Kơ-iăng Khua Gơnong bruă Gru grua, Pơrơguăt drơi jăn hăng Tuai čuă ngui tơring čar Kon Tum brơi thâo:

“Mơ̆ng bruă hyu amăng glai, bruă ngă hmua pla pơjing đưm adih, mơnuih ƀôn sang hơmâo pơjing rai gông brô̆, đing tơdiap djop mơta anŏ ngui kiăng ngă mơak pran jua tơlơi hơdip. Gông Klông Put ƀudah đing Pơng yua ƀing đah kơmơi đôč pah ngui. Lơ̆m pơdah kiăng hmư̆, arăng juăt pah nao rai hơmâo 3 čô đah kơmơi, dŏ gah anăp gah gah klôn, tơkui akŏ anăp nao rai pah. Bơ čing hơgor lĕ yua ƀing đah rơkơi đôč atông. Sit arăng pah đing Pơng hăng atông tơrưng hơmâo hrŏm atông čing laih anun lu djuai gông brô̆ pơkŏn ăt dưi mơ̆n”.

Đing djrao ƀudah dê pơ-ô ngă tơrưng lĕ, koh giong trơ̆i trel, pat dăp mơ̆ng anet truh prong kiăng jua mơñi mơ̆ng tai truh pơ djăl kah hăng hrĕ đơn mơ̆n, djop đing anun yơh črăn yôm kơ jua tơrưng mơñi. Rim kơ đing hơmâo dua črăn, sa amăng pioh mơñi, sa amăng tơbiă jua angin. Dua amăng anun yơh arăng atông ñu mơñi hăng jua mơak tui hluai mơnuih atông ƀudah pah ñu. Tơrưng arăng pat đing djrao ƀudah uan de, pơ-ô ƀhu brơi krô laih anun akă hrĕ, klơi hring hĭ kjăp, dăp đing mơ̆ng prong, dlông laih anun trun truh anet tui hăng ber hloh truh pơ đing rơnuč anet hloh, kiăng hơmâo jua mơñi prong lĕ tai, anet hăng ber đĭ pơdlông lĕ jua djăl hloh, anet hloh, ƀing kơhnâo kơhnăk pơkra rai tơrưng rơgơi biă mă, gơñu thâo ruah mă đing djrao, đing de, pơ-ô djơ̆ lăp hăng koh, ăt ruah mă uan ñu hiam pat pơkra ƀhu krô, giong anun kah atông hmư̆ jua mơñi hăng dăp mơ̆ng dlông truh pơ ber, hring hăng hrĕ ngă kjăp tong ten. Kiăng hruă ƀư̆ jua mơñi kơ rim đing tơrưng, pô pơkra khom thâo krih, thâo ƀoh, pat amăng bah gah tơdŭ đing brơi găl, brơi mơñi hiam, giong anun bluh jua hmư̆ dơnai mơñi anet prong, tai djăl dăp đing čruai mơ̆ng prong truh pơ anet.

Bơ đing Pơng lĕ, ăt pơkra ming hăng đing djrao pơ-ô mơ̆n, samơ̆ jua ñu mơñi lĕ mơ̆ng tơngan ƀing arăng pah nao. Đing Pơng hơmâo mơ̆ng 7-10 ƀĕ djrao ƀudah de tui hluai mơnuih pah pơng či kiăng. Sit pah pơng, hơdôm ƀĕ đing pơng arăng dăp čruai ƀơi tơrưng, pra man ƀrô tơkui pah đing pơng. Ƀing đah kơmơi pah pơng gơñu pơgăl nao rai pô pah hăng pô pơgăl hmư̆ jua mơñi mơak biă mă. Ƀing đah kơmơi djuai ania Hơdang pah pơng hmư̆ jua mơñi tơ-ua amăng glai klô, mut tơma amăng pran jua ană mơnuih kual čư̆ siăng ta. Mơnuih ƀôn sang đưm adih đăo lĕ, amăng đing djrao, đing de anun ñu pơdjơ̆ nao tong ten biă mă hăng đing jŭ, arăng dưm pơjeh pơdai kơtor pioh tơjŭ pla sit truh bơyan tơjŭ pla hmua pơdai.

Mơnuih ƀôn sang đăo kơnang amăng đing djrao anun, dưm pơjeh pơdai kơtor kah hăng anih bơngăt yang hri, bơngăt pơdai dŏ kơđŏm. Yua kơ anun, yơh, lơ̆m pah đing pơng amăng hmua kiăng brơi phun pơdai đĭ hyor phun kơtor đĭ hiam, rơkâo kơ khul yang rơbang brơi kơ ta bơyan hlim thâo rơnang bơyan phang brơi mơak. Rơngiao kơ anun, jua đing pơng arăng pah djru kơ ta dưi pơhŭi khul hlô mơnong amăng glai či mut nao kĕ pơrai pơdai kơtor laih anun jua đing pơng anun mơ̆n kah hăng iâu pơthưr tơlơi khăp khul tơdăm dra. Mơnuih kơhnâo kơhnăk gru grua đưm yă Y Sinh, djuai ania Sedang (Hơdang) tơring čar Kon Tum, brơi thâo:

 “Pah đing pơng (Klông put) kiăng hơmâo tơlơi hor biă mă. Đưm adih dưi pah đing pơng hơdôm hrơi mơtam. Bơhmutu ƀuh pơdai hiam, thun anai pơdai jor kơtor lu mơnuih ƀôn sang hok mơak ngă yang huă asơi ngui ngor ƀong mơñum, jơnum pơtum ƀơi sang rung tong krah plơi, ba đing pơng pah ngui, ba ring čêng atông mơak. Bơ tơrưng lĕ arăng taih ƀudah atông hăng dua ƀĕ tơngan djă tơlô̆ atông, kiăo tui er jua jing čêng. Ƀing tuai dêh čar Japan, Hàn Quốc, Khač hor biă mă ĕp lăng”.

Rơngiao kơ tơrưng, đing pơng djuai ania Sedang dŏ hơmâo tăk plăk ƀudah juăt lăi gông ia ăt mơak phara mơ̆n. Tăk klăk ƀudah tăk plăk anun arăng ăt ming pơkra mơ̆ng đing djrao pơ-ô dlông ber tui hluai, akă hrĕ yôl hring hrŏm dưm ƀơi tơnang ia či hnoh ia rô ƀudah amăng hmua pơdai ia, hmua dơnao hơmâo ia rô. Sit ia rô ƀơi tơnang, plĕ nao amăng đing, đing buă laih ñu tuh hĭ, hŏk trun, klôn đing taih nao pơ đing pơkŏn, đing anai pơpoh hăng đih adih pơjing rai jua mơñi kah hăng er tơlơi adoh hmư̆ mơak biă mă. Mơnuih kơhnâo kơhnăk gru đưm yă Y Sinh brơi thâo:

 "Gông ia hin biă mă, yua pơkra ñu tơnap, kơnong ƀing tha rơma, tom găn rơgao lu amăng bruă mă, hơmâo lu tơlơi thâo thăi kah thâo pơkra. Đing anet, đing prong ñu arăng dăp djơ̆ rơ-ua sit ia rô nao laih anun bă đing, ia hok hĭ, klôn đing pơpoh tơdruă mơ̆ng phun truh pơ rơnuč jua mơñi añrong ba mơtam. Lơ̆m đuăi hyu găn ia čroh hnoh hmư̆ jua đing mơñi hmư̆ mơak biă mă ƀu thâo wor ôh”.

Ƀơi mông ngui ngor, ngă yang plơi, ngă yang pin ia thơ, truh mông ngui ngor mơak adoh suang. Mông anai yơh, djop mơnuih adoh suang kơdok kơdor hmư̆ jua gông brô̆, tơrưng hăng pah đing pơng. Anom bruă gru grua tơring čar Kon Tum đing nao brơi djă pioh, pơđĭ tui gru grua đưm hiam klă. Ơi Phan Văn Hoàng, Kơ-iăng Khua Gơnong bruă Gru grua Pơrơguăt drơi jăn hăng Tuai čuă ngui tơring čar Kon Tum brơi thâo:

 “Anom bruă gru grua rim thun akŏ pơjing khul mơnuih kơhnăk gru đưm hyu pơdah brơi arăng lăng ƀrô amăng hrơi hơdor djă pioh gru grua hiam đưm Việt Nam lơ 23/11, djop hơdră adoh suang mơ̆ng Ding jum Gru grua, Pơrơguăt drơi jăn hăng Tuai čuă ngui pơphun. Anai yơh mông gêh găl brơi kơ djop djuai ania ƀiă pơdah thâo gru grua hiam djuai ania pô. Mơ̆ng anun, jao kơ anom bruă gru grua, gơñu yơh pô pơtô glăi kơ čơđai rơnuk tơdơi dŏ djă pioh gru grua hiam đưm djuai ania”.

Ră anai, djop plơi pla amăng tơring čar Kon Tum akŏ pơjing lu khul, grup adoh suang. Hyu pơdah tơlơi adoh suang kơ ană plơi pla rah, hlong pơtô ba hơdră pơkra ming glăi gông brô̆, ting ning, tơrưng, đing pơng, đing dĕk đưm djuai ania, pơtô brơi hơdră ba yua gông brô̆, adoh suang kơ čơđai rơnuk tơdơi thâo, kiăng djă pioh gru ama grua amĭ mơak pran jua mơ̆ng djuai ania Sedang.

 

VOV4/Nay Jek pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC