Mơng dŏ anet, mơnuih rơgơi kơhnâo A Thui hor biă mă hăng čing hơgor, čing trơng, ting ning, klông put…Mơng dŏ hlăk ai ñu hơmâo mut hrŏm amăng hơdôm tơlơi ngă yang rơbang, gông čing hơgor, pĕ gông brô̆ hăng adôh suang. Hơdôm hrơi ngui ngor amăng plơi pla hmư̆ dik dak jua čing hơgor jing tơlơi kơđŏm glăi hiam biă mă, pơtrut pơsur pran jua ñu kiăo tui jơlan djă pioh gông brô̆, čing hơgor mơng djuai ania pô:

“Kâo hor čing hơgor mơng 10 thun, samơ̆ lơm anun kâo ăt kiăo tui lăng arăng atông đôč. Truh kâo 13-14 thun, lơm anun pơklaih rơngai laih, kâo dŏ hơdip ƀơi Kon Tum, kâo kiăo tui hrăm atông čing hơgor arăng pơtô brơi. Mơng anet truh hlăk ai, mah truh tha rơma kâo ăt atông čing hơgor hăng neh met wa na nao, yua anun kâo thâo atông kiăo tui hơdôm tơlơi adôh tañ biă mă”.

Ƀu djơ̆ kơnong thâo atông lu čing hơgor, ñu ăt pioh hrơi mông ĕp pơƀut glăi, kơsem min hăng pơkra hơdôm gông brô̆ djuai ania pô glăk rơngiă tui ră anai. Gông ting ning, Klông put, kơnĭ-hơdôm gông brô̆ yôm mơng djuai ania Rơ Ngao-hơmâo pơkra tong ten hiam biă mă djă pioh er mơñi tui hơđăp.

“Mơng dŏ anet kâo ƀuh arăng pơkra gông brô̆, truh kâo 55 thun, kâo hyu ĕp djă pioh hăng pơkra lu gông brô djuai ania pô hơmâo gông Klông put, đing trơng, gông ting ning hăng čing hơgor, kâo hơmâo pơkra hmư̆ mơ-ak biă mă. Kâo hơmâo pơtô brơi neh met wa atông gông brô̆, čing hơgor. Kâo ăt dŏ pơmĭnb kơ bruă djă pioh gông brô̆ djuai ania pô yua anun kâo hrăm tui lu yŭ tơlơi adôh sô hơđăp, tơlơi adôh phrâo, thâo tơlơi adôh hơget thơ amra pơtô brơi neh met wa tơlơi adôh anun”.

Mơnuih rơgơi kơhnâo A Thui brơi thâo, ñu hơmâo pioh lu hrơi mông kiăng pơtô brơi ƀing hlăk ai amăng plơi pla, hăng lu anih pơtô hrăm. Ƀing mơnuih kiăo tui hrăm, ƀing hlăk ai ƀu djơ̆ kơnong dưi hrăm pĕ gông brô̆ đôč ôh mơ̆ ăt kiăo tui hmư̆ yŭ adôh hăng pran jua pơpŭ hơdôm gru grua hiam klă mơ̆ ơi yă pioh glăi.

“Kâo hăng bơnai kâo truh ră anai lĕ rơnuk tal pă laih. Kâo pơtô brơi arăng 10 thun anai laih, mơng thun 2013. Neh met wa rai pơ anih hrăm tal 4 kâo pok dong mơng blan 9 thun hlâo, pơtô brơi ƀing hlăk ai čơđai. Hăng abih pran jua pơtô brơi ƀơƀrư̆ truh ră anai ƀing hlăk ai hrăm tui tañ ƀiă yơh. Amăng plơi pla hlơi hlơi lêng kơ hor kiăo tui hrăm, ră anai kâo ăt tha rơma laih yua anuh ha wŏt hrơi tơjuh pơtô dua, tlâo wŏt đôč”.

Bơnai kơ mơnuih rơgơi kơhnâo A Thui lĕ yă Y Nhui ƀu djơ̆ dua gơñu lĕ rơkơi bơnai đôč ôh mơ̆ ăt lĕ mơnuih pĕ gông brô̆ hrŏm, gum hrŏm amăng bruă djă pioh gru grua. Ñu brơi thâo, ñu thâo A Thui lơm ñu dŏ hlăk ai amăng hơdôm hrơi ngui ngor amăng plơi pla anun lĕ ngă yang pin ia, huă asơi hle, đĭ dŏ sang phrâo. Ñu hor kơ A Thui yua mơng hơdôm tơlơi adôh pơtưh mơng djuai ania Rơ Ngao, hrŏm hăng jua čing hơgor, gông brô̆ amăng hơdôm hrơi ngui ngor, mơng anun dua gơñu jing rơkơi bơnai.

“Mơng hrơi pơdô̆, kâo ƀuh rơkơi kâo pơtô glăi hajăn ñu ƀu anăm ôh, anun kâo djru brơi kơ ñu pơtô brơi hlăk ai čơđai. Kâo ƀuh ñu pơtô atông čing hơgor brơi ƀing hlăk ai hiưm pă kâo kiăo tui lăng kiăng kơ pơtô brơi arăng tui anun mơn, kâo hăng ñu gum pơtô brơi, tơlơi anai plai ƀiă glêh glar. Laih dong kâo ăt thâo ayun suang, kâo thâo suang mơng 12 thun, kâo juăt hyu suang hrŏm hăng grup atông čing. Ră anai amăng plơi pla ƀu dŏ lu mơnuih tha rơma thâo atông čing yua anun dua rơkơi bơnai gơmơi kiăng tŏ tui kơtang bruă pơtô atông čing, ayun suang brơi rơnuk hlăk ai, dua rơkơi bơnai gơmơi gum hrŏm pơtô glăi, yua sa ring čing hơmâo 15 boh anun ha čô ñu pơtô ăt ƀu anăm lơi, yua anun kâo gum hrŏm, dua čô pơtô brơi tañ ƀiă, lơm ñu hơmâo bruă, kâo amra hyu lăi pơthâo brơi arăng hrơi mông hrăm pơplih hĭ”.

Dua rơkơi bơnai A Thui hăng Y Nhui lĕ ƀu dưi kơƀah ôh amăng grup mơnuih rơgơi kơhnâo amăng tơring čar Kon Tum rĭm wŏt hơmâo tơlơi ngui pơprong. Dua gơñu hơmâo lu tơlơi pơgôp, hăng hơdôm tơlơi adôh suang yôm phara, mơ-ak hloh, ba tơlơi adôh suang mơng kual Dap kơdư jê̆ giăm hăng abih bang mơnuih amăng đơ đam dêh čar. Hơdôm tơlơi adôh suang mơng ƀing gơñu ƀu djơ̆ kơnong lĕ tơlơi ngui ngor đôč ôh mơ̆ ăt djă ba bơngăt mơng djuai ania, pơdah tơlơi pơ-ư ang hăng pran khăp plơi pla ala ƀon. A Thui brơi thâo.

“Rôk tui kual kơčong čư̆ Trường Sơn-Dap kơdư, mơng Thanh Hoá nao pơ kual dơnung, ƀing gơmơi lêng kơ mut hrŏm. Phrâo rơgao, pơphun ngui ƀơi Măng Đen, ƀing gơmơi ăt nao atông čing hăng mă pri prong hloh. Ƀing gơmơi ăt nao ngui adôh suang pơ dêh čar Lao, ăt mă pri, nao ngui pơ tơring čar Điện Biên, mơnuih ƀôn sang Việt Nam ta ngui hrŏm hăng dêh čar Lao, ƀing gơmơi ăt mă pri mơn”.

Hăng hơdôm tơlơi pơgôp prong, thun 2015, mơnuih rơgơi kơhnâo A Thui hăng Y Nhui pơ-ư ang hơmâo kơnuk kơna jao pri “Nghệ nhân ưu tú” amăng tơlơi ngui adôh suang hăng djă pioh gông brô̆ djuai ania. Hăng pran hor abih pran jua hăng tơlơi gơgrong djă pioh gru grua mơng ơi yă, dua rơkơi bơnai A Thui hăng Y Nhui jing ƀing mơnuih tŏ tui djă pioh gru grua kual Dap kơdư yôm phara./.