Tơring glông guai dêh čar Tây Giang, tơring čar Quảng Nam ataih mơ̆ng ƀôn prong Đà Nẵng năng ai 110km. Tơdơi kơ 3 mông đĭ rơdêh ôtô, ƀing tuai nao truh laih pơ kual lŏn anai. Glai rưng Pơ Mu hăng hơdôm rơtuh phun kyâo hơmâo tŭ yap jing phun kyâo yôm, glai rưng đổ quyên hơmâo kyâo prong, glai kyâo sar hrŏm hăng gru grua hiam phara mơ̆ng djuai ania Cơ Tu…jing ngă kơ guai dêh čar Tây Giang jing anih tuai čuă ngui mơtah mơda, tuai čuă ngui amăng plơi pla pơhưč biă mă.

Amăng lu thun rơgao, tuai amăng dêh čar hăng tač rơngiao ƀu hŭi kơ jơlan ataih ôh či nao ngui čơkă lăng yang hrơi ƀlĕ wơ̆t hăng krăp lăng hyiăng hăng kơčŏng čư̆ Đỉnh quế Tây Giang, anih hơmâo lăng kar hăng Sapa amăng lăm kual Tong Krah. amai Cheng Chi Lun, mơnuih mơ̆ng Đài Loan hok mơak lơ̆m hơmâo sem lăng glai klô anih anom hiam hrŏm hăng boh thâo gru grua đưm mơ̆ng djuai ania Cơ Tu pơ anai. Amai Cheng Chi Lun ră ruai: "Mơnuih ƀôn sang pơ anai lăi pơthâo hăng ƀing gơmơi pơ anai jai hrơi hơmâo lu tuai mơ̆ng čar rơngiao rai ngui pơ Tây Giang. Ƀing gơmơi pơmin lơ̆m gong gai hơmâo hơdră đĭ kyar tuai hyu ngui tŭ yua lĕ amra hơmâo lu tuai nao ngui, laih anun mơnuih ƀôn sang hai hơmâo prăk lu tui mơn".

Rơngiao kơ 2 gru grua boh thâo gưl rŏng lŏn tơnah, tơring čar Quảng Nam hơmâo akŏ pơjing lu anih anom čuă ngui hiam, pok prong hăng mă yua anih čuă ngui gah yŭ Quảng Nam. Hơdôm đang glai đưm hlâo dŏ glăi ƀơi glai čư̆ Trường Sơn, hrŏm hăng anun lĕ gru grua plơi pla mơ̆ng djuai ania Cơ Tu hơmâo pơhmu kar hăng “Gơnam yôm pơ glai čư̆”. Ƀơi tơring glông Đông Giang, Anih tuai čuă ngui Cổng trời Đông Giang jing anih čuă ngui prong hloh, pok rai tơlơi čang hơmâo lu anom bruă tuh pơ alin hơduah ĕp nao pơ kual čư̆ siăng Quảng Nam. Rơbêh kơ 80% mơnuih mă bruă ƀơi kual čuă ngui anai jing mơnuih djuai ania Cơ Tu. Blung a nao čuă ngui, sem lăng anih anom pơ anai, amai Trần Thị Thu plơi ñu pơ ƀôn prong Đà Nẵng pơhưč pơhač pran jua hăng anih anom glai klô tui hăng mơ̆ng đưm, dŏ hơđăp tui mơ̆ng hlâo mơ̆ng dêh čar Việt Nam ta:“Tơlơi kâo lăp hơdor biă mă ñu lĕ arăng djă pioh hơnong đang glai anai, jao kơ ană plơi wai lăng. Rơngiao kơ anun, kâo hơdor biă hăng tơlơi ngui ngor ngă yang mơ̆ng ană plơi ƀơi anai, tơlơi suang Tâng tung da dá pơhưč pran tuai nao ngui, kâo hơmâo ngui tom lu wơ̆t hăng suang hrŏm hăng ană plơi laih”.

Quảng Nam ră anai hơmâo hơdôm pluh anih tuai čuă ngui sem lăng anih anom glai klô, plơi pla pơkra gơnam gru đưm pơ plơi pla hăng čư̆ siăng. Bruă iâu mơnuih mă bruă, pơƀuh brơi ngă pơhưč gơnam bơwih brơi kơ tuai rơnguai, gru grua hiam mơ̆ng ană plơi jing hơdră mă bruă bơwih brơi tuai tŭ yua hăng hơđong kjăp hloh, djru pơđĭ tui nua yôm mơ̆ng anih nao ngui. Tơdơi kơ klin Covid-19, tơring čar Quảng Nam pơƀut djru pơtô ba mơnuih mă bruă apăn bruă tuai hyu ngui. Amai A Rất Thị Tươi, mơnuih mă bruă pơ Anih čuă ngui Cổng trời Đông Giang hok kơdok lơ̆m hơmâo prăk blan hơđong ƀơi đam plơi pla ñu mơtăm:“Ƀing gơmơi klao hok biă mă lơ̆m anih čuă ngui djru brơi mơnuih amăng plơi hơmâo bruă mă, ƀing gơmơi huăi hyu mă bruă pơ ataih dong tah. Sa kual tuai čuă ngui prong tui hăng anai hơmâo akŏ pơdong đam plơi jing pơ-ư pơ-ang kơtang biă”.

Tui hăng ơi A Rất Blúi, KƠ-iăng khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Tây Giang, pla kyâo pơprong, pla phun jrao gah yŭ glai hăng đĭ kyar tuai čuă ngui hơmâo pơsit jing 3 phun djhueng amăng jơlan đĭ kyar bơwih ƀong huă kual čư̆ siăng. Khă hnun,đĭ kyar tuai čuă ngui kual čư̆ siăng kiăng hơmâo lăng ba tuh pơ alin djơ̆ rơnoh hăng djơ̆ jơlan đah mơ̆ng dưi pơtrut đĭ abih hơdôm tơlơi gêh gal glăk hơmâo:“Ƀing gơmơi čang rơmang gơnong dlông hăng tơring čar Quảng Nam lăng ba tuh pơ alin hloh dong kơ anih anom jơlan nao rai, djru bruă nao rai amuñ hloh, hơmâo kơčăo bruă đĭ kyar gru grua boh thâo, bơrơguăt drơi jăn, tuai čuă ngui. Kiăng lăng ba anŏ yôm mơ̆ng gru grua ngă yang wơ̆t hăng gơnam hnă, pơgang hăng pok prong tui”.

Akŏ blan 3 phrâo rơgao, tơring čar Quảng Nam lăi pơthâo bruă đĭ kyar tuai hyu čuă ngui phrâo “Anih anom gru grua Hội An - Mỹ Sơn - Cổng trời Đông Giang”. Anih gru grua anai pơtum djŏp tơlơi hiam kơ gru pơkra sang dŏ, anih anom - gru grua đưm - boh thâo. Hăng sa wơ̆t nao - 3 anih čuă ngui (jơlan nao ngui giăm 100km), anai jing anih hiam biă mă kiăng ƀuh anŏ hiam hloh mơ̆ng glai klô, ană mơnuih hăng gru grua boh thâo hiam mơ̆ng Quảng Nam.

Ơi Lương Nguyễn Minh Triết, Khua ping gah tơring čar Quảng Nam lăi, anih anom čuă ngui Hội An - Mỹ Sơn - Cổng trời Đông Giang jing anih čuă ngui amăng lăm tơring sit nik hơmâo lăi pơthâo amăng jơlan đĭ kyar kual čuă ngui phrâo mơ̆ng tơring čar Quảng Nam. Bruă đĭ kyar anih čuă ngui amra pơtrut man pơdong hăng pơđĭ tui lu gơnam bơwih brơi tuai, bơwih brơi anŏ klă hloh kơ ƀing tuai amăng dêh čar wơ̆t hăng pơ čar rơngiao; pơjing rai hơdôm jơlan hơdră čuă ngui phara tơket tơkeng, pơtruh anih čuă ngui ƀơi sa ƀudah lu glông jơlan hyu ngui. Ơi Lương Nguyễn Minh Triết, Khua Ping gah tơring čar Quảng Nam brơi thâo:“Kiăng tơring čar Quảng Nam jing anih čuă ngui ngă pơhưč tuai, pô tuh pơ alin amăng hăng gah rơngiao dêh čar, rơngiao kơ jơlan đĭ kyar,čih pơkra hơdră ngă bruă pioh đĭ kyar tuai hyu ngui sui thun, phun akŏ jing kiăng hơmâo tơlơi lăng ba git gai mơ̆ng Gơnong dlông. Kiăng hơmâo tơlơi ngă hrŏm, gum djru mơ̆ng hơdôm anom bruă amăng dêh čar hăng čar rơngiao, tơlơi pơtruh nao rai, ngă hrŏm mơ̆ng hơdôm boh tơring. Biă ñu tơlơi gum hrŏm mơ̆ng anom bơwih ƀong mă bruă gah tuai čuă ngui yôm pơphăn”.

Thun 2024, Quảng Nam čơkă rơbêh 8 klăk čô tuai, amăng anun hơmâo 5,5 klăk čô tuai mơ̆ng čar rơngiao. Bruă pơkă hơnong man pơkra tơring čar Quảng Nam thun 2021-2030, lăng nao truh pơ thun 2050 hơmâo pơsit laih, bruă tuai hyu ngui jing phun atur pơtrut bơwih ƀong huă mơnuih mơnam./.