Ƀơi Buôn Ma Thuột, kơphê jing gru grua hiam pơlir hơbit ană mơnuih. Amai Phạm Thị Thanh Nga, sa čô mơnuih dŏ ƀơi plơi prong Buôn Ma Thuột lăi, mơnuih ƀôn sang pơ anai mơñum kơphê mơ̆ng mơguah, pơphun brơi hrơi phrâo: “Hăng mơnuih ƀôn sang Buôn Ma Thuột lĕ kơphê jing gru grua hiam phara mơ̆ng gơnam ƀong huă, ƀu dưi kơƀah ôh. Mơñum kơphê ƀu kơnong tơlơi juăt đôč ôh mơ̆ ăt jing bruă mơñum či pơbưp, ră ruai bruă bơwih ƀong, biă ñu lĕ ră ruai hăng ƀing gŏp hơmâo tơlơi pơmin hrŏm. Kơphê hăng kâo jing ia juăt mơñum laih, ƀu hơmâo ñu ƀu mơak ôh”.

Ƀu kơnong jing ia juăt mơñum rim hrơi đôč ôh, kơơhê jing tơlơi hor, jing ngă pơhưč brơi lu mơnuih pơwơ̆t glăi pơ plơi pla. Tơdăm djuai ania Êđê - Y Pốt Niê, mah đuăi mơ̆ng plơi pla nao ngă ơi ia jrao, samơ̆ tơlơi hning kơ ia kơphê amĭ ama ñu kuor anun jing pơtrut pran ñu glăi pơ plơi pla, akŏ pơjing anăn Kơphê Êđê. Kiăo tui hơdră pơkra ia kơphê tui đưm mơ̆ng djuai ania ñu, ñu ba gơnam “Kơphê asăp” hmư̆ hing pơ ataih hloh, ƀu kơnong sa djuai kơphê đôč ôh mơ̆ ăt hơmâo tơlơi ră ruai kơ gru grua, kơ tơngan rơguăt bruă hăng tơlơi triang bơwih bơwang mơ̆ng ƀing amĭ, ƀing amai pơ plơi. Y Pốt Niê ră ruai:“Pơtruh gru grua boh thâo, tal dua lĕ pơtruh ba gơnam mơ̆ng ƀing ta ba sĭ pơ rŏng lŏn tơnah, ƀing gơmơi čang rơmang gơnam anai ƀu kơnong ƀơi Việt Nam đôč ôh mơ̆ rŏng lŏn tơnah ăt hmư̆ hing mơn, biă ñu ba gru grua kơphê hăng gru grua boh thâo djuai ania ta nao hrŏm, lơ̆m anun amra pơƀuh anŏ yôm kơ pran jua gum pơgôp, anŏ yôm mơ̆ng gru grua mut amăng anŏ klă jơman mơ̆ng kơphê”.

Hăng dra hiam H’Hen Niê, kơphê jing gơnam lăp hơdor, dŏ hrŏm hăng ñu mơ̆ng anet, jing tơlơi khăp sang anŏ. Mơ̆ng anet truh kơ prong dŏ pơ sa boh plơi tơnap tap ƀơi rơring glông Čư̆ M’gar, Dak Lăk, mơ̆ng anet, ñu juăt ƀuh laih phun kơphê. Rim wơ̆t lăi nao kơ phun kơphê, Dra hiam H’Hen hok mơak biă:“Tui hăng tơlơi pơmin mơ̆ng Hen kơ phun kơphê, kơphê pơtruh nao rai, kơphê jing tơlơi pơkhăp, kơphê jing tơlơi gêh gal. Lăi nao kơphê jing tơlơi pơtruh nao rai anun lĕ pơtruh mơnuih mơnam amăng sang anŏ. Hen hơmâo mơñum kơphê mơ̆ng ơi, yă, amĭ ama. Rim mơguah lơ̆m hmư̆ mơnŭ tơdjô̆, hơmâo mơnuih pơtŏ apui hơtuk ia, kuor ia kơphê kiăng abih mơnuih mơñum, lơ̆m mơñum kơphê tui anun arăng juăt djă ba nao pơ hmua dong. Kơphê jing tơlơi pơkhăp lơ̆m Hen mơñum kơphê pơpă thơ, Hen hning glăi pơ sang, khăp kơ plơi pla, khăp kiăng pơjeh kơphê”.

Tui hăng yă Niê Thanh Mai, Khua Khul Čih boh hră Adoh suang tơring čar Dak Lăk, gru grua mơñum kơphê kar hăng angin suă pran, jing ƀu dưi kơƀah ôh amăng tơlơi hơdip mơ̆ng mơnuih ƀôn sang Buôn Ma Thuột: “Hăng ƀing gơmơi kơphê jing gru grua, kơphê jing tơlơi pơkhăp, kơphê jing pơtruh ană mơnuih. Ƀing gơmơi lăng rim wơ̆t pơphun Jơnum ngui kơphê lêng kơ hơmâo boh pia phara, hăng thun anai gơmơi lăng kơphê jing pơtruh nao rai gru grua boh thâo amăng plơi pla, gru grua mơ̆ng djŏp djuai ania mơ̆ng tơring čar. Biă ñu, ñu bang hyu lu mơta biă, ngă rơđah bơngač gru grua mơ̆ng djŏp djuai ania hăng kơphê”.

Jơnum ngui Kơphê Buôn Ma Thuột tal 9 thun 2025 ƀơi Dak Lăk hơmâo anăn “Buôn Ma Thuột - Anih drông găn mơ̆ng kơphê rŏng lŏn tơnah”. Ơi Nguyễn Hồng Phúc, pô prăp rơmet phun jơlan hơdră jơnum pok pơphun lăi: anai ƀu kơnong jing bruă pơpŭ kơ kơphê đôč ôh mơ̆ ăt jing tơlơi gêh gal kiăng jar kmar thâo hluh hloh kơ gru grua hiam kual Dap Kơdư, anih kơphê thâo pơtruh nao rai mơnuih mơnam:“Hơmâo dua tơlơi lăp hơdor biă mă, sa lĕ pran jua mơ̆ng kơphê pơlir hăng gru grua mơ̆ng 49 phung djuai ania adơi ayong, anun lĕ pơlir hăng anŏ yôm hơmâo pơkă djơ̆ lăp mơ̆ ƀu hơmâo anih pơpă ôh dưi hơmâo, laih dong amăng anun ƀing ta amra pơpŭ gru grua kơphê hiam hloh mơ̆ng mơnuih djuai ƀiă, laih dong amăng jơlan hơdră ăt amra hơmâo rup pơƀuh rai kơphê juăt hơmâo laih amăng tơlơi hơdip rim hrơi”.

Amăng tơlơi hơdip kiăo tui rơnuk phrâo, rim tơdjoh ia kơphê Buôn Ma Thuột ƀâo bơngưi ƀăt jơman mơ̆ng kual čư̆ siăng. Anun jing tơlơi ră ruai kơ ană mơnuih, kơ gru grua pơtruh nao rai, kơ tơlơi khăp ƀu-eng./.